Aktivistët rusë që kundërshtojnë luftën në Ukrainë, Serbia po i shpall si ‘kërcënues të sigurisë kombëtare’

Aktivitete që kundërshtojnë luftën në Ukrainë janë mbajtur në Beograd që nga nisja e agresionit ushtarak, por aktivistët dhe disidentët rusë tani kanë frikë se nuk janë më të mirëseardhur.

Të paktën tre qytetarë rusë që jetojnë në Serbi dhe publikisht kundërshtojnë agresionin ushtarak janë shpallur si “kërcënim për sigurinë kombëtare”, shkruan BBC.

Peter Nikitin dhe Vladimir Volokhonski nga Shoqëria Demokratike Ruse, një organizatë që bashkon diasporën ruse, si dhe eksperti i marketingut Yevgeny Irzhanski, gjatë vitit të kaluar organizuan protesta, koncerte dhe mbrëmje letrare, pjesëmarrësit e të cilave shprehën ose mbështetën një qëndrim kundër luftës.

Në tre raste të ndara, ndërmjet korrikut dhe gushtit 2023, ata janë shpallur si “kërcënim për sigurinë” dhe Ministria serbe e Punëve të Brendshme “nuk ka dhënë shpjegim adekuat për vendimin në asnjërën prej tyre”.

“Të tre kanë një qëndrim të qartë kundër luftës për pjesëmarrjen e Rusisë në konfliktin e armatosur në Ukrainë, gjë që mund të tregojë se vendime të tilla kanë një sfond politik”, vlerëson Petar Vidosavljeviq, avokat në Qendra e Beogradit për të Drejtat e Njeriut.

Lexo po ashtu The Economist: 'Lufta e grafiteve' në zemër të Beogradit – disidenti rus pikturon një grua ukrainase, presidenti serb Aleksandar Vuçiq e nënçmon në televizion

Disa vende evropiane kanë kufizuar udhëtimin e qytetarëve rusë që nga fillimi i agresionit, mesazhi i BE-së se disidentët janë të mirëpritur ka mbetur i pandryshuar.

“Masat e marra nga Serbia ndihmojnë në zbatimin e strategjisë së Vladimir Putinit për të heshtur zërat kundër luftës”, thotë Sara Ganti, studiuese në Universitetin e Gentit dhe në Shkollën Juridike të Universitetit Yale.

“Situata është shumë zhgënjyese – rusët përballen me zgjedhjen ose të qëndrojnë në Rusi dhe të heshtin ose të emigrojnë dhe të heshtin përsëri nga frika se mos deportohen”, shton ajo.

Edhe pse mbështeti rezolutën e OKB-së që kërkon tërheqjen e forcave ruse nga Ukraina, Serbia, edhe pse kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian (BE) që nga viti 2012, nuk i është bashkuar sanksioneve të vendosura nga vendet perëndimore kundër Rusisë që nga fillimi i luftës.

Lexo po ashtu Serbia 'shtëpia e dytë' e rusëve, e para në botë për strehimin e tyre që nga nisja e agresionit ushtarak nga Kremlini në Ukrainë

Ndalimet në aeroport

Para se të vinte në Serbi, Yevgenij Irzhanski jetonte në Spanjë dhe punonte për një kompani ruso-ukrainase.

Pas nisjes të luftës me Ukrainën në shkurt 2022, kompania vendosi të zhvendosë operacionet e saj në Beograd.

Irzhanskit iu ofrua një nga pozitat drejtuese, por pas disa muajsh ai vendosi të linte punën dhe të fillonte biznesin e tij. Në Serbi hapi një firmë konsulente për shitje dhe marketing, e cila bashkëpunon me kompani evropiane.

Si një ndërmarrës i pavarur, atij iu dha e drejta e qëndrimit të përkohshëm për një vit.

Që nga fillimi i luftës, Serbia është bërë një shtëpi e re për mijëra rusë – sipas Ministrisë së Brendshme, më shumë se 370 mijë qytetarë rusë hynë në vend midis shkurtit 2022 dhe prillit 2023.

Është një nga vendet ku rusët mund të emigrojnë lehtësisht: nuk kanë nevojë për vizë, mund të qëndrojnë si turistë deri në 30 ditë, zotëruesit e vizave tolerohen dhe shumë regjistrohen si ndërmarrës për të ushtruar të drejtën e qëndrimit.

Lexo po ashtu Avokati nga Beogradi: Aleksandar Vuçiq po ia mundëson Rusisë që të rekrutojë mercenarë serbë për të vrarë ukrainasit

Në maj 2023, afër 30 mijë rusëve iu dha qëndrimi i përkohshëm në Serbi.

Në numrin e rusëve që emigruan, Irzhanski pa një drejtim tjetër të zhvillimit të kompanisë – ai filloi të organizojë ngjarje kulturore. Me ftesë të tij, muzikantë dhe artistë rusë që shprehën publikisht qëndrimin e tyre kundër luftës performuan në disa qytete të Serbisë. Midis tyre janë grupet e famshme muzikore ruse Anakondaz dhe Kasta, si dhe poetët dhe shkrimtarët Viktor Shenderoviq, Dmitry Bykov dhe Vera Polozkova.

Para fillimit të koncerteve apo mbrëmjeve letrare, Shoqëria Demokratike Ruse, një organizatë që ekziston në tetor 2022 dhe u themelua nga Nikitin dhe Volokhonski, shpesh promovonte aktivitetet e veta në Serbi.

Ata shpërndanë fletëpalosje, mblodhën para për të ndihmuar refugjatët ukrainas dhe shpërndanë informacione për protestat kundër luftës, të cilat i organizonin rregullisht në Beograd që nga fillimi i pushtimit rus. Aktivistët e Shoqërisë Demokratike Ruse mblodhën deri në 1,000 njerëz në protesta.

Kur merrej me organizimin e ngjarjeve kulturore, Irzhanski ishte më i kujdesshëm, kështu që punësoi sigurim për ta prezantuar Dmitry Bykovin në janar 2023. Bikov është shkrimtar, kritik i Putinit dhe profesor i letërsisë në Universitetin Cornell në Amerikë, kurse në Rusi është shpallur “agjent i huaj”.

“Ne nuk ishim të sigurt se kush i bleu biletat – aktivistët kundër luftës, serbët që mbështesin Putinin, apo zyrtarët rusë, kështu që donim të siguroheshim për çdo rast”, thotë Irzhanski.

Në prill, në mbrëmjen letrare të Viktor Shenderoviqit, ai vuri re disa persona në sallë, të cilët po e regjistronin ngjarjen me telefonat e tyre. Shenderoviq është një satirist dhe anëtar i Komitetit Kundër Luftës së Rusisë, një organizatë e aktivistëve kundër luftës në mërgim, të cilët kundërshtojnë pushtimin rus të Ukrainës dhe gjithashtu është shpallur i padëshiruar në Rusi.

Lexo po ashtu Propaganda e Kremlinit me ndikimi të madh në Serbi, narrativat e medieve ruse RT dhe Sputnik po nxisin tensione ndëretnike në Ballkan

“E gjithë ngjarja u filmua, situata ishte shumë e çuditshme”, tregon Irzhanski.

Në fillim të qershorit, ai u thirr në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Serbisë për t’u marrë në pyetje. Policia ishte e interesuar për informacione për prindërit e tij, vendet e studimit dhe punës, si dhe preferencat e tij politike dhe jetën në Serbi.

Disa javë më parë, Vladimir Volokhonski, ekspert i teknologjisë e informacionit dhe ish-deputet i Parlamentit të qytetit të Shën Petersburgut, i cili u transferua në Beograd në vitin 2022 pasi punëdhënësi i tij e transferoi kompaninë në Beograd, u gjend në një situatë të ngjashme.

Volokhonski tashmë ka kaluar një vit në Serbi me një qëndrim të përkohshëm, por në fillim të gushtit ai mori një njoftim se nuk do t’i vazhdohej.

“Për të shmangur problemet, u detyrova të ndaloja së punuari me punëdhënësin tim”, tha Volokhonski.

Në mesin e korrikut, Nikitinit iu refuzua hyrja në Serbi, ku ai jeton me familjen që nga viti 2016 dhe ka të drejtën e qëndrimit të përhershëm.

Nikitin, i cili është gjithashtu shtetas i Holandës, është ndaluar në Aeroportin “Nikola Tesla” të Beogradit dhe është penguar të hyjë në vend.

Në vendimin e dorëzuar në atë kohë, si në rastin e Irzhanskit dhe Volokhonskit, shkruhej se ai përfaqësonte një “kërcënim për sigurinë kombëtare”.

“Nuk është shpjeguar pse është vendosur ndryshe apo është anuluar vendimi që është marrë, gjë që e thellon edhe më shumë dyshimin për arsyet për të cilat fillimisht i është ndaluar hyrja në Serbi, sepse e gjithë procedura ka qenë jotransparente”, thotë avokati Vidosavljeviq.

Lexo po ashtu Moska po rekruton 500 mercenarë serbë për të luftuar në Ukrainë

Serbia i dërgon një mesazh të keq BE-së

Nikitinit iu ndalua hyrja në Serbi disa ditë pasi Amerika vendosi sanksione kundër drejtorit të Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit (BIA), Aleksandar Vulin.

Përfshirja e dyshuar e Vulinit në korrupsion dhe trafik droge, si dhe lidhjet e tij me Rusinë, u përmendën si arsye për vendosjen e sanksioneve.

Vulin, i cili më parë shërbeu si Ministër i Mbrojtjes dhe më pas Ministër i Policisë, vazhdoi të mbante kontakte me Rusinë pas nisjes së luftës në Ukrainë. Në fund të majit 2023, ai mori pjesë në Konferencën Ndërkombëtare të Sigurisë në Moskë.

Gjashtë muaj pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës, Vulin u takua në Moskë me ministrin rus të Punëve të Jashtme, Sergei Lavrov.

Studiuesja Gant beson se aktivistët nga Rusia duhet të shihen ligjërisht si refugjatë, sepse kanë frikë nga persekutimi për shkak të pikëpamjeve të tyre politike.

Lexo po ashtu Spiunët e Vladimir Putinit po bredhin në të gjithë botën - tri 'pika të nxehta' janë shumë afër Serbisë

“Vendimet e autoriteteve në Serbi mund të vënë në rrezik deportimin dhe persekutimin e disa shtetasve të huaj. Tek rusët, kjo krijon frikën se ata do të ekspozohen ndaj persekutimit politik për të shprehur mendimin e tyre. Serbia po i dërgon patjetër një mesazh të keq Bashkimit Evropian”, vlerëson Gant.

Edhe pse zyrtarët evropianë kanë përsëritur vazhdimisht se dyert e BE-së janë të hapura për disidentët, këto masa ndonjëherë prekin edhe përfaqësuesit e opozitës.

“Mendoj se lëvizje të tilla vetëm i japin totalitarizmit të Putinit një erë bisht, sepse ato ushqejnë frikën te rusët që kanë vendosur të largohen nga vendi i tyre”, thekson ajo.

As zyrtarë evropianë dhe as përfaqësues të autoriteteve në Serbi nuk kanë komentuar deri më tani për këto raste.

Nikitin beson se ngjarjet e fundit kanë sjellë të gjithë të huajt që jetojnë ligjërisht në Serbi, jo vetëm rusët, “në një gjendje të pasigurisë ligjore”.

“Këta shembuj tregojnë se kushdo, në çdo kohë, mund të dëbohet ose të ndalohet hyrja në vend”, paralajmëron Nikitin. /Telegrafi/