Bridget Alex
Është diçka e natyrshme të besosh tek e mbinatyrshmja. Mendoni sa njerëz në mbarë botën i përkasin një feje: gati gjashtë miliardë, ose 84 për qind të popullsisë globale, dhe këto shifra pritet të rriten në dekadat e ardhshme. Në SHBA sondazhet tregojnë se 90 për qind e të rriturve besojnë tek një fuqi më e lartë, forcë shpirtërore ose tek Zoti.
Edhe vetë ateistët e vetëshpallur kanë prirje mbinatyrore. I njëjti studim gjeti se të gjithë ateistët e refuzojnë Zotin, por një në pesë prej tyre e pranojnë ekzistencën e një fuqie të lartë ose force shpirtërore. Shkurt, njerëzit janë një tufë besimtarësh. Dhe, antropologët evolucionistë thonë se kjo nuk është ndonjë çudi.
Origjina dhe mbizotërimi i besimeve fetare, mund të shpjegohet me teorinë evolucionare. Po si e shpjegon evolucioni shpjegon besimin fetar? Studiuesit kryesorë propozojnë një hipotezë dyfazor: Në fazën e parë, paraardhësit tanë evoluuan disa aftësi mendore, të dobishme për mbijetesë dhe riprodhim, të cilat i bënin të predispozuar për besimet fetare. Pastaj, nga shumica e besimeve që lindën, fetë e veçanta u përhapën dhe vazhduan, sepse hyjnitë dhe ritualet e tyre promovuan bashkëpunimin midis praktikuesve.
Por, cilat janë parakushtet psikologjike për besimin fetar? Për fenë siç e njohim ne sot, janë të nevojshëm shumë përbërës mendorë.
Dijetarët theksojnë në veçanti tri prirje, të cilat theksohen tek njerëzit, por shprehen minimalisht në lloje të tjera: Ne kërkojmë modele, ndjekim qëllime dhe mësojmë përmes imitimit. Këto janë adaptime njohëse, që i ndihmuan paraardhësit tanë të mbijetonin.
Për shembull, është padyshim e dobishme të vëreni gjurmët e putrave (një model) të një luani që ka në plan t’iu hajë (një qëllim) dhe të pengoni grabitqarin me taktika që të tjerët i kanë përdorur me sukses (imitimi). Megjithatë, njerëzit i tejkalojnë këto tendenca.
Ne gjithashtu gjejmë modele tek rastësia – si leximi i gjetheve të çajit – të përshkruajmë qëllime për qenie të padukshme – si shpjegimi i katastrofave me hyjnitë e zemëruara – dhe kopjojmë të tjerët edhe kur kjo është diçka e kushtueshme – si agjërimi dhe sakrifica.
Në këtë mënyrë aftësitë mendore adaptive, mund të na kishin çuar tek besimet fetare. Parakushti i parë, kërkimi i modelit, ka përfitime të dukshme me gjetjen e ushqimit, shmangien e grabitqarëve, parashikimin e motit, etj. Ne vazhdimisht e vëzhgojmë botën, duke u përpjekur të nxjerrim marrëdhënien shkak-pasojë.
Kushti tjetër paraprak, ndjekja e qëllimeve, është i njohur për psikologët si Teoria e Mendjes (ToM), të kuptuarit që të tjerët kanë besime, dëshira dhe qëllime, duke ndikuar në veprimet e tyre. ToM, na lejon të kemi marrëdhënie të sofistikuara sociale dhe të parashikojmë se si do të sillen të tjerët. Pa të, ju nuk mund të “vendosni veten në vendin e dikujt tjetër”.
Përfundimisht, tendenca jonë natyrore për të tej-imituar, na predispozon të përdorim praktikat fetare. Në vend se të mbështeten tek përvoja dhe gabimet, njerëzit mësojnë më shumë sjellje dhe aftësi nga njerëzit e tjerë. Suksesi ynë varet nga njohuritë kaq shumë kulturore, të akumuluara në shumë breza, sa që zbulimi i gjërave vetëm është i pamundur. /Discover Magazine/Bota.al/
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumëFadil Hoxha e Veli Deva, Enver Hoxhës më 1968: Kujdes me Titon, se po na e vështirësoni punën në Kosovë
Aktori Abdurrahman Shala - eprori i dikurshëm i një burgu në Prishtinë, që ndali vrasjet e shqiptarëve!
ARMIKU
Sali Butka, plaku që s’e njihte frikën
EZRA POUND
Rrnoftë teatri!
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
E jotja është mu koncentru, e karriges Gaming me t’rahatu
Karrige që ta relakson mendjen dhe trupin
Knaqja zemrën vetit: Bli fustanin me zbritje në Melodia Px
Autobusi bon me t’ik, a kjo bluzë me zbritje hiç kërqysh!
Sako nga MelodiaPx që t’shton vetëbesim!
Më të lexuarat
Skandali i ri diplomatik i Vuçiqit në New York – ofendoi sllovenët, vjen reagimi i ashpër i Lubjanës zyrtare
KSHZ publikon rezultatet e para përfundimtare, këto janë rezultatet
Bujar Osmani shpall fitore: Dallimi është mbi 40 mijë vota ndaj Taravarit
Del rezultati përfundimtar në Gostivar, këto janë rezultatet
Arrestohen 17 persona në Serbi, falsifikonin dokumente të pronave të serbëve për shqiptarët nga Kosova
Zbulohen dy kërkesat që Laporta ia bëri Xavit në një takim urgjent – njëra ka të bëjë me Guardiolën