Si erdhi deri te dështimi i “planit fillestar” dhe çfarë po kërkon më tej Putini në Ukrainë?

Kur presidenti rus Vladimir Putin dërgoi deri në 200,000 ushtarë në Ukrainë më 24 shkurt 2022, ai gabimisht supozoi se mund të futej në kryeqytet, Kiev, brenda pak ditësh dhe të rrëzonte qeverinë.

Pas një sërë tërheqjesh të turpshme, plani i tij fillestar i pushtimit ka dështuar qartë, por lufta e Rusisë nuk ka përfunduar ende, raporton BBC, përcjell Telegrafi.

Pse Putini nisi pushimin e Ukrainës?

Edhe tani, udhëheqësi rus i referohet pushtimit më të madh evropian që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore si një “operacion ushtarak special”.

Por ai ka zhvilluar një luftë në shkallë të plotë duke bombarduar civilët anembanë Ukrainës dhe më shumë se 13 milionë njerëz ose janë larguar jashtë ose janë zhvendosur brenda vendit të tyre.

Qëllimi i tij i deklaruar më 24 shkurt 2022 ishte “çmilitarizimi dhe denazifikimi” i Ukrainës dhe jo pushtimi i saj me forcë, disa ditë pasi mbështeti pavarësinë për territoret lindore të Ukrainës të pushtuara nga forcat që kontrollohen nga Kremlini nga viti 2014.

Ai u zotua se do t’i mbronte njerëzit nga “bullizmi dhe gjenocidi i tetëvjeçar i Ukrainës” – një pretendim propagandistik rus pa bazë në realitet.

Ai foli për parandalimin e NATO-s që të fitonte një terren në Ukrainë, më pas shtoi një objektiv tjetër për të siguruar statusin neutral të Ukrainës.

Presidenti Putin nuk e tha kurrë atë me zë të lartë, por në krye të axhendës ishte rrëzimi i qeverisë së presidentit të zgjedhur të Ukrainës.

“Armiku më ka caktuar mua si objektivin numër një; familja ime është objektivi numër dy”, kishte thënë presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky.

Trupat ruse bënë dy përpjekje për të sulmuar kompleksin presidencial, sipas këshilltarit të tij.

Pretendimet ruse për kinse kryerjen e gjenocidit nga siç po i quajnë ata “nazistët ukrainas” nuk kishin kuptim, por agjencia shtetërore ruse e lajmeve Ria Novosti shpjegoi se “denazifikimi është në mënyrë të pashmangshme gjithashtu de-ukrainizimi” – në fakt, duke “fshirë” shtetin modern të Ukrainës.

Për vite, presidenti rus ia ka mohuar Ukrainës shtetësinë e saj, duke shkruar në një ese të gjatë të vitit 2021 se “rusët dhe ukrainasit ishin një popull” që nga fundi i shekullit të 9-të.

Si i ndryshoi Putini qëllimet e tij të luftës

Një muaj pas pushtimit dhe qëllimet e tij të fushatës u zvogëluan në mënyrë dramatike pas një tërheqjeje nga Kievi dhe Chernihiv.

Qëllimi kryesor u bë “çlirimi i Donbasit” – duke iu referuar gjerësisht dy rajoneve industriale të Ukrainës në lindje të Luhanskut dhe Donetskut.

I detyruar në tërheqje të mëtejshme nga Kharkiv në veri-lindje dhe Khersoni në jug, ky synim mbetet i pandryshuar, por ai ka treguar pak sukses në arritjen e tij.

Këto kthesa në fushën e betejës e shtynë udhëheqësin rus të aneksonte katër provinca ukrainase shtatorin e kaluar, pa pasur kontroll të plotë mbi asnjërën prej tyre: as Luhansk apo Donetsk në lindje, as Kherson apo Zaporizhzhia në jug.

Për të forcuar forcat e tij të ‘varfëruara’, presidenti Putin njoftoi mobilizimin e parë të Rusisë që nga Lufta e Dytë Botërore, megjithëse ishte i pjesshëm dhe i kufizuar në rreth 300,000 rezervistë.

Një luftë rrënimi po zhvillohet tani përgjatë një linje fronti aktive prej 850 kilometrave dhe fitoret ruse janë të vogla dhe të rralla.

Ajo që duhej të ishte një operacion i shpejtë tani është një luftë e zgjatur që liderët perëndimorë janë të vendosur që Ukraina duhet ta fitojë.

Putini paralajmëroi në dhjetor se lufta “mund të jetë një proces i gjatë”, por më pas shtoi më vonë se qëllimi i Rusisë nuk ishte “të rrotullonte volantin e konfliktit ushtarak”, por t’i jepte fund atij.

Ka pak shpresë për këtë në horizont.

Një vit pas luftës, ai flet për Rusinë që lufton për të mbrojtur “kufijtë e saj historikë” dhe “rindërtimin e jetës paqësore në Donbas dhe Novorossiya”, duke theksuar se territoret jugore të Ukrainës janë pjesë e projektit të tij, po aq sa lindja.

Çfarë avancimesh ka bërë Rusia?

Suksesi më i madh që Rusia mund të pretendojë është krijimi i një ure tokësore nga kufiri i Rusisë në Krime, e aneksuar ilegalisht në vitin 2014, kështu që nuk mbështetet më në urën e saj mbi ngushticën e Kerçit.

Ai ka folur për uzurpimin e këtij territori, ku përfshihen qytetet Mariupol dhe Melitopol, si një “rezultat i rëndësishëm për Rusinë”.

Deti i Azovit, brenda ngushticës së Kerçit, “është bërë deti i brendshëm i Rusisë”, deklaroi ai, duke theksuar se as Cari rus Pjetri i Madh nuk ia doli.

A po e humb Rusia luftën?

Përtej uzurpimit të një korridori territorial për në Krime, lufta e përgjakshme dhe e paprovokuar e Rusisë ka qenë një katastrofë për veten dhe vendin ku nisi.

Deri më tani, Rusia ka arritur pak më shumë sesa ekspozimi i brutalitetit dhe i papërshtatshmërisë së ushtrisë ruse.

Ndërsa qytete të tilla si Mariupol u rrafshuan, detajet e krimeve të luftës janë shfaqur kundër civilëve në Bucha, afër Kievit, dhe kanë çuar në një raport të pavarur që akuzonte vetë Rusinë për nxitje të orkestruar nga shteti për gjenocid.

Por janë dështimet ushtarake ato që e kanë treguar Rusinë në gjendjen e saj më të dobët:

-Tërheqja e 30,000 trupave ruse përtej lumit Dnipro nga Khersoni në nëntor ishte një dështim strategjik

-Një kolonë e blinduar 56 kilometra (35 milje) që u ndal në afërsi të Kievit në fillim të luftës ishte një dështim logjistik

-Vdekja e një numri të madh trupash të mobilizuar së fundi në një sulm me raketa të vitit të ri ukrainas në Makiivka ishte një dështim i inteligjencës

– Fundosja e anijes së betejës në Detin e Zi, Moskva, ishte një dështim mbrojtës, siç ishte sulmi spektakolar në tetor të vitit 2022 që mbylli urën e ngushticës së Kerçit për javë të tëra.

Paralajmërimet e Rusisë për Perëndimin kundër armatosjes së Ukrainës kanë kaluar pa u vënë re, pasi vendi mori përkrahje nga vendet perëndimore.

Raketat superiore amerikane Himars ndihmuan në ndryshimin e rrjedhës së luftës. Polonia dorëzoi të premten tanket gjermane Leopard 2 të cila iu ishin premtuar, ndonëse nuk vlen një gjë e tillë për aeroplanët luftarakë perëndimorë.

Një varg liderësh perëndimorë, përfshirë presidentin Joe Biden, kanë bërë udhëtimin kompleks për në Kiev.

Por kjo luftë nuk ka mbaruar. Lufta për Donbasin vazhdon. Rusia ka pushtuar qytetin Soledar këtë vit dhe ka shpresa për të kapur qytetin lindor të Bakhmut në rrugën drejt qyteteve kryesore në perëndim dhe për të rimarrë territorin që humbi vjeshtën e kaluar.

Vëzhguesit e Putinit besojnë se ai do të kërkojë të zgjerojë kontrollin e katër rajoneve që ai ka deklaruar se janë pjesë e Rusisë, jo vetëm në Donbas, por drejt qytetit kyç të Zaporizhzhia.

Nëse duhet, presidenti Putin mund të zgjasë mobilizimin dhe ta zvarritë luftën. Rusia është një fuqi bërthamore dhe ai ka treguar se do të ishte i përgatitur, nëse është e nevojshme, të përdorë armë bërthamore për të mbrojtur Rusinë dhe për t’u kapur pas tokës së pushtuar ukrainase.

“Ne me siguri do të përdorim të gjitha sistemet e armëve të disponueshme për ne. Ky nuk është një bllof”, paralajmëroi ai.

Kievi beson se Rusia po kërkon gjithashtu të rrëzojë qeverinë pro-evropiane në Moldavi, ku trupat ruse janë të vendosura në rajonin separatist të Transnistrisë në kufi me Ukrainën.

A mund ta dimë se sa rusë kanë vdekur?

As Rusia dhe as Ukraina nuk japin detaje për humbjet e tyre, kështu që shifrat e besueshme janë jashtëzakonisht të vështira.

Por humbjet e rusëve kanë qenë veçanërisht të rënda javët e fundit, me disa qindra vdekje çdo ditë në fushat e betejës në lindje.

BBC Russian ka identifikuar 14,709 ushtarë rusë të vrarë në vitin e parë të luftës dhe sugjeron se vlerësimi më konservator do të ishte të paktën dyfishi i tij, me më shumë se 100,000 të tjerë të plagosur ose të zhdukur.

Inteligjenca e mbrojtjes në Mbretërinë e Bashkuar beson se viktimat ruse u rritën ndjeshëm pas mobilizimit të pjesshëm, duke arritur në 175-200,000 në total, nga të cilët 40-60,000 u vranë.

Ukraina zbuloi në fund të vitit 2022 se 10-13,000 ushtarë të saj ishin vrarë që nga fillimi i luftës. Kjo shifër nuk mund të konfirmohet, por  pasoi një vlerësim të SHBA-së për rreth 100,000 ukrainas të vrarë ose të plagosur deri në nëntor. Përpara se artileria perëndimore të arrinte në lindje verën e kaluar, zyrtarët e Kievit thanë se 100 deri në 200 trupa vdisnin çdo ditë.

Komisioneri i OKB-së për të drejtat e njeriut thotë se të paktën 8,006 civilë kanë vdekur dhe 13,287 janë plagosur në 12 muaj lufte, por numri i vërtetë ka të ngjarë të jetë shumë më i lartë.

A është dëmtuar Putini?

Presidenti Putin, 70 vjeç, ka kërkuar të distancohet nga dështimet ushtarake, por autoriteti i tij, të paktën jashtë Rusisë, është dobësuar shumë dhe ai bën pak udhëtime përtej kufijve të saj.

Në vend, ekonomia ruse në sipërfaqe duket se ka tejkaluar një sërë sanksionesh perëndimore për momentin, megjithëse deficiti i saj buxhetor është rritur dhe të ardhurat nga nafta dhe gazi kanë rënë në mënyrë dramatike.

Çdo përpjekje për të vlerësuar popullaritetin e tij është e mbushur me vështirësi.

Mospajtimi në Rusi është shumë i rrezikshëm, me dënime me burg për këdo që përhap “lajme të rreme” për ushtrinë ruse.

Ata që kundërshtojnë udhëheqjen e Rusisë ose kanë ikur ose, si me figurën kryesore të opozitës Alexei Navalny, janë futur në burg.

Zhvendosja e Ukrainës në Perëndim

Farat e kësaj lufte u mbollën në vitin 2013, kur Moska e bindi liderin pro-rus të Ukrainës që të anulonte një pakt të planifikuar me Bashkimin Evropian, duke nxitur protesta që përfundimisht e rrëzuan atë dhe çuan në pushtimin e Krimesë nga Rusia dhe marrjen e tokës në lindje.

Katër muaj pas pushtimit të Rusisë në vitin 2022, BE-ja i dha Ukrainës statusin e kandidatit dhe Kievi po bën presion që të pranohet sa më shpejt që të jetë e mundur.

Udhëheqësi për një kohë të gjatë i Rusisë ishte gjithashtu i dëshpëruar për të parandaluar hyrjen e Ukrainës në orbitën e NATO-s, por përpjekja e tij për të fajësuar aleancën mbrojtëse perëndimore për luftën është e rreme.

Jo vetëm që Ukraina raportohet se ra dakord para luftës për një marrëveshje të përkohshme me Rusinë për të qëndruar jashtë NATO-s, por, në mars, presidenti Zelensky ofroi të mbante Ukrainën si një shtet jo-angazhues, jo bërthamor: “Është një e vërtetë dhe duhet njohur”.

Si do të përfundojë lufta?

Aktualisht nuk duket fundi.

Qëndrimi i Ukrainës është se trupat ruse duhet të tërhiqen përtej kufijve të njohur ndërkombëtarisht të Ukrainës që të ketë paqe. Qëndrimi mbështetet nga dy rezoluta të OKB-së, të miratuara disa ditë pas pushtimit dhe disa orë para përvjetorit të parë të luftës.

Duke aneksuar katër rajone që Rusia as që i kontrollon plotësisht, Vladimir Putin ia ka bërë shumë të vështirë vetes heqjen dorë prej tyre.

Tani për tani ka pak perspektivë për një armëpushim apo bisedime paqeje.

Turqia pati njëfarë suksesi verën e kaluar me OKB-në në ndërmjetësimin e një marrëveshjeje për rifillimin e eksporteve të grurit përmes Detit të Zi, por që atëherë nuk ka pasur asnjë sukses.

Ndërkohë Kina po kërkon një rol në sigurimin e një zgjidhjeje politike, por pozicioni i saj është ndoshta shumë afër Rusisë për t’u konsideruar si një ndërmjetës i ndershëm. /Telegrafi/