Demokracitë kryesore të botës po përballen me vështirësi në qeverisje

Burimi: The Financial Times
Përkthimi: Telegrafi.com

Sipas Jake Sullivanit, këshilltarit për sigurinë kombëtare të presidentit Joe Biden, G7-a është “komiteti drejtues i botës së lirë”. Nëse është kështu, bota e lirë ka një problem. Shumica e qeverive të vendeve të G7-ës janë aq të ngarkuara me probleme të brendshme politike, saqë janë të paafta të drejtojnë vendet e veta dhe aq më pak botën e lirë.

Merrni në konsideratë situatat politike në Francë, Gjermani, Kanada, Japoni dhe Korenë e Jugut (e fundit nuk është anëtare zyrtare e G7-ës, por merr pjesë rregullisht në samite). Në Francë, qeveria ra kohët e fundit pasi nuk arriti të miratonte buxhetin. Një kryeministër i ri është përcaktuar në detyrë, por do të përballet me të njëjtat probleme. Ka shumë spekulime se Emmanuel Macroni do të japë dorëheqjen si president – përpara përfundimit të planifikuar të mandatit të tij në vitin 2027.

Gjermania po shkon drejt zgjedhjeve, pas shpërbërjes së koalicionit të “semaforit” të udhëhequr nga Olaf Scholz. Zgjedhjet e fundit në Japoni bënë që Partia Liberal Demokratike [PLD] në pushtet, të humbasë shumicën – për herë të parë që nga viti 2009, me një tjetër palë zgjedhjesh të pritshme për vitin e ardhshëm. Në Kanada, afrimi një dekade në pushtet nga Justin Trudeau po përfundon në një mënyrë të padenjë. Me partinë e tij shumë mbrapa në sondazhe, kryeministri është nën presion të madh për të dhënë dorëheqjen.

Kulmi i rënies demokratike është në Korenë e Jugut, ku pozita politike e presidentit Yoon Suk Yeol u bë aq e dëshpëruar saqë shpalli ligjin ushtarak. Protestat popullore e detyruan shpejt të tërhiqej, gjë që çoi në shkarkimin e tij nga detyra.

Përtej ShBA-së, të vetmet dy vende të G7-ës që mund të pretendojnë se kanë një qeveri të qëndrueshme janë Mbretëria e Bashkuar dhe Italia. Kryeministri i Britanisë, Keir Starmer, fitoi një shumicë të madhe në zgjedhjet e kësaj vere. Por, vlerësimet për të në sondazhe kanë rënë me shpejtësi. Në fakt, Starmeri është tani më i papëlqyeri pas pesë muajsh në detyrë, krahasuar me çdo kryeministër britanik në katër dekadat e fundit. Vetëm Giorgia Meloni e Italisë mund të pretendojë se gëzon mbështetje të qëndrueshme – si nga votuesit ashtu edhe nga tregjet.

Atëherë, çfarë po i shqetëson vendet e G7-ës? Si gjithmonë, konteksti lokal ka rëndësi. Në Japoni, skandalet e korrupsionit kanë dobësuar PLD-në. Macroni dhe Trudeau janë liderët që kanë humbur shkëlqimin, pas shumë viteve në detyrë.

Por, duket se ekzistojnë dy faktorë të mëdhenj që po e bëjnë shumë të vështirë, për pothuajse të gjitha demokracitë e G7-ës, mbajtjen e një qeverie të qëndrueshme. I pari është rënia e qendrës politike dhe ngritja e partive populiste. I dyti është presioni fiskal i krijuar nga rritja e ngadaltë ekonomike, shoqëritë në plakje, pandemia, kriza financiare e vitit 2008 dhe kërkesat për rritjen e shpenzimeve për mbrojtjen.

Populizmi dhe problemet fiskale po ushqejnë njëri-tjetrin, duke e bërë gjithnjë e më të vështirë qeverisjen. Qeveria e Francës u rrëzua pasi u përpoq të ulte shpenzimet dhe të rriste taksat për të luftuar një deficit buxhetor prej gjashtë për qind të PBB-së. Meqenëse një pjesë e madhe e Parlamentit francez është në duart e së majtës ekstreme ose të së djathtës ekstreme, është jashtëzakonisht e vështirë të arrihen kompromiset politike.

Shumica e madhe e Starmerit në Britani bëri të mundur që qeveria e tij të bënte atë që qeveria franceze nuk arriti të bënte – të rriste taksat për të balancuar buxhetin. Por, rritja e taksave ka kontribuar në rënien e popullaritetit të laburistëve. Vështirësia për të gjetur para në kohë të vështira ka luajtur gjithashtu një rol të rëndësishëm në krizat politike në Kanada dhe Japoni.

Kthimi i Donald Trumpit në Shtëpinë e Bardhë ka të ngjarë të kontribuojë në atmosferën e paqëndrueshmërisë politike në të gjithë G7-ën. Në vend që të përpiqet të ndihmojë qeveritë e aleatëve të tij demokratikë, Trumpi dhe i preferuari i tij aktual, Elon Musk, duket se kënaqen duke i vështirësuar gjërat. Republikanët e Maga-s [Make America Great Again] sidomos pëlqejnë të ngacmojnë liderët e qendrës së majtë, si Trudeau, Scholz dhe Starmer.

Trumpi ka bërë përpjekje për ta poshtëruar Trudeaun, duke iu referuar Kanadasë si “shteti i 51-të i Amerikës” dhe kryeministrit të saj si “guvernatori” i këtij shteti. Musku ka bërë bujë në gjithë Evropën duke postuar në X: “Vetëm AfD-ja [Alternativa për Gjermaninë] mund ta shpëtojë Gjermaninë”. Ai ka mbajtur gjithashtu një takim – të cilit i është dhënë publicitet – me Nigel Faragein, liderin e Reformës në Britani, i cili ka bërë të qartë se shpreson për mbështetje financiare nga Musku.

Republikanët e Trumpit nuk i konsiderojnë më konservatorët tradicionalë në Evropë si parti simotra. Kemi Badenoch, liderja e torëve në Britani, dhe Friedrich Merz, lideri i kristiandemokratëve të Gjermanisë, mund të jenë të zhgënjyer ndërsa Trumpi dhe Musku u afrohen të djathtës radikale dhe nacionaliste. Christian Lindner, lideri i Demokratëve të Lirë pro-biznes në Gjermani, bëri një apel të dëshpëruar ndaj “Elon”-it, duke e informuar atë se AfD-ja është një “parti ekstreme e djathtë”. Në mënyrë prekëse, ai duket se besoi që kjo do ta bindte Muskun që të tërhiqej.

Partia CDU e Merzit aktualisht është shumë përpara AfD-së në sondazhet për zgjedhjet gjermane. Por, partitë populiste dhe të djathta ekstreme, në të gjithë G7-ën, tani ashiqare kanë një mik në Shtëpinë e Bardhë. Musku mund të ndihmojë me publicitet partitë si AfD-ja dhe Reforma – dhe ndoshta me financa. Por, mbështetja e tij mund të ketë edhe pasoja negative. Partia nacionaliste Tubimi Kombëtar i Francës, ka një traditë të fortë antiamerikane dhe do të jetë e kujdesshme që të mos duket si vegël e të huajve të pasur.

Ndërhyrjet e Trumpit mund të mos sigurojnë vendosjen e aleatëve të tij ideologjikë në krye të pjesës tjetër të G7-ës. Në vend të kësaj, ai mund të krijojë një situatë ku liderët e shumë prej aleatëve më të ngushtë të Amerikës ta shohin presidentin e ShBA-së jo si një mik, por si një armik të rrezikshëm politik. /Telegrafi/