Teksa kryevepra e saj “Katër kuartetet” po mësynë Londrën, koreografja Pam Tanowitz tregon se pse ende e ka ende të vështirë ta dekodojë këtë poemë. Artikullin e gazetares Lyndsey Winship, të publikuar në ditoren Guardian, Telegrafi ua sjell të plotë më poshtë.
Koreografia e saj është vlerësuar nga “New York Times” si një prej vallëzimeve më të mira që janë bërë në botë. Megjithatë, krijimet e saj deri tash nuk janë shfaqur kurrë jashtë SHBA-së. Muajin e ardhshëm, “Katër kuartetet” e Pam Tanowitz-it do ta ketë premierën britanike, në Teatrin “Barbican” të Londrës.
Është hera e parë që trashëgimtarët e të drejtës së autorësisë së T.S. Eliot-it kanë dhënë leje që vepra e tij e fundit e madhe të përdoret nga një trupë vallëzimi. Tanowitz i dinte vargjet një dekadë para se Gideon Lester, drejtor artistik në “Bard College” të Nju-Jorkut, ta angazhonte që të bëjë koreografinë për nder të 75-vjetorit të botimit të parë të “Katër Kuarteteve” (që ishte verën e kaluar).
Realizimi ka marrë dy vjet kohë, por Tanowitz ende nuk i ka zbërthyer të gjitha sekretet e poemës.
“Është masive, është e vështirë, është abstrakte. Ende nuk e kuptoj poemën”, thotë ajo. “Nuk mendoj se do ta kuptoni ndonjëherë. Është diçka që e zgjedh në hapësira të ndryshme, moshë, apo çfarëdo që ndodhë në jetën tuaj, dhe merrni gjëra të ndryshme nga ajo”.
Katër pjesët e botuara si tërësi në vitin 1943, janë meditim në kohë, në Anglinë rurale, besimin anglikan të Eliot-it dhe me referenca të shumta për muzikë, ritëm e valle. Por, në vend që të bënte lëvizje për të pasqyruar fjalët specifike në tekst, Tanowitz donte ta trajtonte tekstin si një vepër muzikore. Kushti i është vënë nga trashëgimia e Eliot-it ishte se poema nuk duhet të manipulohet (“Gjë që nuk e pëlqeja në fillim”, thotë Tanowitz) kështu që teksti lexohet tërësisht nga aktorja amerikane Kathleen Chalfant, me kolonën zanore nga kompozitori finlandez, Kaija Saariaho.
Hulumtimi i Tanowitz-it për këtë pjesë përfshinte një si pelegrinazh në katër vendet që frymëzuan poemën. Së pari në formacionin shkëmbor në Masaçusets (poema “Dry Salvages”), pastaj udhëtimi në Angli për të vizituar rezidencën Cotswolds (poema “Burnt Norton”), fshatin Somerset (poema “East Coker”) dhe rajonin Cambridgeshire (poema “Little Gidding”)
“Kurrë nuk kam qenë në zonat rurale angleze, ndaj si mund të bëja vallëzim për këtë?”, thotë ajo, teksa shton se ishte si një zbulesë për të, për të parë linjat e poemës të materializuara në jetën reale. “Është një pishinë pa ujë në të, është një kopsht trëndafili. Gjërat që mendova se ishin abstrakte, janë të vërteta. Ne e lexojmë poemën dhe në çdo vend përpiqemi të dimë se si Eliot-i do të futej në kopsht, se a e ka marrë krahun e djathtë apo të majtë”.
Shfaqja në fund nuk duket si kopsht anglez, fal skenografisë së bazuar në pikturat e artistit amerikan, Brice Marden. Koncepti i tij i guximshëm e me ngjyra të gjalla janë si sfond i duhur i vallëzimit ritmik të Tanowitz-it, tejet të detajuar, me ndërlidhje me baletin klasik dhe koreografin Merce Cunningham (Tanowitz u mësua nga balerina e madhe e Cunningham-it, Viola Farber). Aftësia e saj kompozicionale është lavdëruar nga kritikët amerikanë; Alastair Macaulay i quajti “Katër kuartetet”, “krijimi më i madh i teatrit të vallëzimit në këtë shekull”.
Tanowitz mund të shkojë në Britani të Madhe si artiste tërësisht e formuar, por mjeshtëria e zanatit të saj ka 25 vjet që zhvillohet vazhdimisht. Ajo është si një ndërprerëse e paqëllimtë në një botë të artit që kërcen në gjërat e ardhshme të mëdha ku artistët e rinj premtues nxiten në karriera të suksesshme.
“Dukem shumë mirë për 49-vjeçare, por kurrë nuk isha talent i ri”, thotë ajo. “Gjithmonë kam pasur punë, familje, kam edhe një vajzë. Nuk ma ndiente shumë për turne apo për biznes. Jam përpjekur veç të bëj vallëzim të mirë. Në 10 ose 15 vitet e para, isha shumë pak e vlerësuar në Nju-Jork. Shumë pak njerëz vinin në shfaqjet e mia. Në ato kohë zhgënjehesha shumë, por në fakt ishte gjëja më e mirë për mua si një artiste, sepse me të vërtetë më lejoi të rritesha pa u shqetësuar për rishikimet apo shitjet e biletave”.
Vlerësimit janë çdo herë e më të mira për të, sidomos për “Katër kuartetet” dhe “Variacionet e Goldbergut” të Bach-ut. Duke qenë sekret njujorkez për kaq shumë kohë, është koha që koreografia e Tanowitz-it të arrijë një audiencë më të madhe.
“Është me të vërtetë e mrekullueshme që njerëzit duan ta shikojnë punën time”, thotë ajo. “jam gati”. /Telegrafi/
Promo
Reklamo ketuLufta Prigozhin - Putin
Më shumë
Harta e shteteve të Evropës, gjatë 2400 vjetëve

Enver Hoxha dhe Skënderbeu në një pikturë!

Ndihmesë për rehabilitimin e toponimeve shqipe të Kosovës

Përdorimi i fjalëve të huaja dhe disa huazime të sotme në gjuhën shqipe

Para 70 vitesh u incizua kënga “Kur gjethet bien në vjeshtë”: Me këngëtarin Rudolf Stambolla, të parin e muzikës moderne shqiptare

NJË DASHURI E LUMTUR

EXTRA ZBRITJE – Shitet banesa me 91.5 m² në Prishtinë ID-159

Shitet banesa e përshtatshme për familje të vogla, 93.72m² në Prishtinë – mundësitë e pagesës të përshtatshme për gjithsecilin ID-235

Lokacioni ideal, ajri i pastër dhe shtëpia e ëndrrave tuaja – kjo ofertë është e duhura për ty! ID-234

Banesa me 57.83m² në Prishtinë është vënë në shitje – pamje mahnitëse dhe opsione të lira pagese! ID-233

SUPER ZBRITJE në tokën me 67.8 ARI me qera në Trudë të Prishtinës – mund të ndahet në tri parcela ID-187

Fotot e rreme të vajzave të reja të zhveshura – të krijuara me Inteligjencën Artificiale – tronditin një qytet të vogël spanjoll

Zbuloni sekretin e bukurisë me peptide të kolagjenit Naturagen – tash me 50% në Telegrafi Deals

Stil, funksionalitet dhe zbritje – ofertat në Telegrafi Deals nuk kanë të ndalur

Shfrytëzo ofertën – blej me zbritje maicën në Telegrafi Deals

Syze Hugo Boss ekskluzivisht me zbritje në Telegrafi Deals
Më të lexuarat

Rashiq flet për prapaskenat e ngjarjeve në veri: Grupi i armatosur priti ndihmë, shpresuan në ndërhyrjen e KFOR-it

Rrëfimi i pelegrinëve në Manastirin e Banjskës: U plaçkitëm nga sulmuesit e armatosur - e çuditshme që KFOR-i i injoroi
Janjiq: Shumica e njerëzve në Beograd e pranojnë realitetin – asgjë nuk mund të arrihet me forcë në Kosovë

Kurti: Vuçiq më tha në Bruksel, Milan Radoiçiq do të bëhet Adem Jashari i serbëve të Kosovës

Ish-ministri Mehaj për ngjarjet në veri: Edhe 10 mijë euro rrogë janë pak për djemtë e Kosovës, ata nuk janë thesar i asnjë partie politike

Hovenier për “Politico”: Sulmi ishte i koordinuar dhe sofistikuar – armët e konfiskuara nuk mund t’i siguronte një qytetar i thjeshtë