The Guardian: A mund të shkaktojë konflikt shkëmbimi i territoreve mes Kosovës dhe Serbisë?

Kritikët pretendojnë se zgjidhja potenciale e kufirit në linja etnike paraqet precedent të rrezikshëm në Ballkan, shkruan Guardian.

Mund të jetë një marrëveshje që sjellë zgjidhje të qëndrueshme, prosperitet dhe integrimin e Ballkanit në Bashkimin Evropian, por mund edhe të zhyt rajonin në një konflikt të përtërirë, transmeton Telegrafi.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, është duke u përgatitur që ta vizitojë Kosovën gjatë muajit të ardhshëm, duke dëshmuar se Beogradi dhe Prishtina po “lundrojnë” nëpër idenë e arritjes së një marrëveshje për ndarje të territorit të diskutueshëm, apo të arrijnë marrëveshje për shkëmbim territoresh përgjatë vijave etnike.

Vuçiq dhe homologu i tij kosovar, Hashim Thaçi, gjithashtu pritet të rifillojnë bisedimet e ndërmjetësuara nga BE në Bruksel që synojnë të sjellin një zgjidhje të qëndrueshme midis Beogradit dhe Prishtinës, duke i hapur rrugë dy vendeve për anëtarësim në BE.

Por shqetësimi për një marrëveshje të mundshme për ndarjen e Kosovës është duke u rritur. Kritikët thonë se me këtë veprim do të hapet “kutia e Pandorës” në Ballkan, me ndarje etnike të Bosnjë dhe Hercegovinës dhe Maqedonisë. Madje edhe në Shqipëri, që kufizohet me Kosovën, ndarja është duke u konsideruar nga shumë njerëz si një tronditje, kurse kryeministri Edi Rama po akuzohet për heshtjen e tij.

Vuçiq do ta shfrytëzojë vizitën e tij më 9 shtator në Kosovë për ta prezantuar “udhëzuesin e politikës shtetërore ndaj Kosovës”. Javë më parë, ai tha se është pro ndarjes së Kosovës përgjatë vijave etnike, që do të thotë se pjesa veriore matanë lumit Ibër që banohet nga shumica serbe të integrohet në Serbi. Ndërkaq, presidenti i Kosovës është duke u akuzuar për këtë duke përdorur terma të paqartë.

“[Një marrëveshje] duhet të jetë e fundit dhe historike për t’i dhënë fund konflikteve mes Kosovës dhe Serbisë njëherë e përgjithmonë”, ka thënë Bekim Çollaku.

“Të dy palët, përfshirë bashkësinë ndërkombëtare, po mendojnë shumë, madje jashtë kutisë, në mënyrë krijuese, duke u përpjekur të gjejnë një zgjidhje të pranueshme për të dyja palët. Objektivat e Kosovës janë të qarta: nuk ka ndarje sipas vijave etnike, por vetëm korrigjim paqësor për kufirin dhe njohje reciproke”, ka shtuar Çollaku.

Raportet tregojnë se Lugina e Preshevës, është e një rëndësie të veçantë strategjike për Serbinë, e cila mund t’i dorëzohet Kosovës në këmbim. Shumica e dërrmuese e kosovarëve janë shqiptarë.

Kosova fitoi luftën e përgjakshme të pavarësisë nga Serbia në vitet ‘1998-99 dhe shpalli pavarësinë në vitin 2008, por Beogradi vazhdon ta konsiderojë atë si provincë të saj. Ndërkaq, Rusia ka bllokuar anëtarësimin e Kosovës në OKB kurse pesë shtete anëtare të BE-së ende nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës.

Një burim i qeverisë serbe tha se disponimi te ndërkombëtarët për ndarje të mundshme të Kosovës ka ndryshuar, pavarësisht kundërshtimit të kancelares gjermane Angela Merkel. Ministri i Jashtëm serb, Ivica Daçiq, takoi dhëndrin dhe njëherit këshilltarin e presidentit amerikan Donald Trump, Jared Kushner, gjatë korrikut ku diskutuan për ndarje.

“Ata po bisedojnë; opsione të ndryshme janë në tryezë”, tha një burim i qeverisë serbe.

“Pozicioni amerikan po ndryshon nga ai që ishte plotësisht kundër ndarjes, duke shprehur gatishmëri për ta diskutuar si opsion. Franca është gjithashtu mjaft pozitive lidhur me këtë çështje. Por jo edhe Gjermania”, ka shtuar ky burim.

Një burim i qeverisë së Kosovës konfirmoi se “disa nga bashkësia ndërkombëtare, dita ditës janë duke u shprehur të hapur për këtë ide [të ndarjes]”.

Megjithatë të dy palët e pranojnë se arritja e një marrëveshjeje përfundimtare mbetet një sfidë serioze. Por, asnjëri nuk do të dalë me propozime konkrete.  Beogradi nuk është duke i zbuluar taktikat e negociatave.

“Do të kemi shumë probleme brenda vendit”, ka thënë një burim serb. “Askush nuk është gati të mendojë për një zgjidhje, duke filluar nga kisha ortodokse serbe dhe opozita”, ka shtuar burimi serb.

Kritikët argumentojnë se rishikimi i kufijve përgjatë vijave etnike do të krijonte një precedent të rrezikshëm për pjesën tjetër të Ballkanit, pas luftërave të përgjakshme etnike që pasuan shpërbërjen e Jugosllavisë.

“Plani i keq i ndarjes territoriale-etnike në Kosovë do të na kthejë në tmerrin e viteve të ’90-ta”, ka deklaruar Sava Janjiq.

“Ideja e territoreve etnikisht të pastra do të bëhet model që do të krijojë efekte të forta në gjithë Evropën dhe do të forcojë ideologjitë radikale. Komuniteti ndërkombëtar duhet të bëjë diçka”, ka shtuar ai.

Çollaku këmbëngul se një zgjidhje e pranueshme për të dyja palët “nuk do të destabilizojë rajonin dhe nuk mund të ketë ndonjë domino efekt”. Por çfarëdo zgjidhje territoriale do të shihet nga afër në Bosnje dhe Hercegovinë, ku Republika Srpska e dominuar nga serbët rregullisht kërcënon që të shkëputet, kurse në Maqedoni, ku rreth një e katërta e popullsisë janë shqiptarë, do të koncentrohej në perëndim dhe veri të vendit.

“Ndarja e Kosovës mund të hapë kutinë e Pandorës së Ballkanit duke kërkuar zgjidhje të bazuar në parime etnike”, ka thënë një zyrtar i Ministrisë së jashtme të Bosnjës.

“Është formulë e përsosur për një fatkeqësi të re në Ballkanin Perëndimor. Shteti i brishtë i Bosnjës dhe Hercegovinës mund të zhduket para syve tanë, duke përhapur një spirale të re të nacionalizmit. Ajo mund të inkurajojë ekstremistët shqiptarë të kërkojnë të njëjtën zgjidhje në Maqedoni”, ka shtuar ai. /Telegrafi/