Shtimi i rasteve me meningjit: Simptomat, shkaktarët, parandalimi dhe mjekimi

Meningjiti është inflamacioni i indeve që rrethojnë trurin dhe palcën kurrizore. Zakonisht shkaktohet nga infeksioni. Mund të jetë fatal dhe kërkon kujdes të menjëhershëm mjekësor.

Mund të shkaktohet nga disa lloje të baktereve, viruseve, kërpudhave dhe parazitëve. Shumica e infeksioneve mund të transmetohen nga personi në person. Lëndimet, kanceret dhe barnat shkaktojnë një numër të vogël të rasteve.

Meningjiti mund t’i prekë njerëzit e çdo moshe, ndërsa meningjiti bakterial është lloji më i shpeshtë i rrezikshëm i meningjitit dhe mund të jetë fatal brenda 24 orëve.

Ka trajtime dhe vaksina efektive kundër disa prej shkaktarëve kryesorë bakteriale të meningjitit. Megjithatë, meningjiti mbetet një kërcënim i rëndësishëm në mbarë botën – shkruan OBSH.

---

Ka katër shkaktarë kryesorë të meningjitit akut bakterial:

Neisseria meningitidis (meningokoku)
Streptococcus pneumoniae (pneumokoku)
Haemophilus influenzae
Streptococcus agalactiae (streptokoku i grupit B)

---

Këto baktere janë përgjegjëse për më shumë se gjysmën e vdekjeve nga meningjiti globalisht dhe ato shkaktojnë sëmundje të tjera të rënda, si sepsë dhe pneumoni.

Baktere të tjera, si Mycobacterium tuberculosis, Salmonella, Listeria, Streptococcus dhe Staphylococcus; viruse të tilla, si enteroviruset dhe shytat; kërpudhat, veçanërisht Cryptococcus dhe parazitët, si Ameba, janë gjithashtu shkaktarë të rëndësishëm të meningjitit.

Kush është i rrezikuar

Edhe pse meningjiti prek të gjitha moshat, fëmijët e vegjël janë më të rrezikuarit. Foshnjat e porsalindura janë në rrezik më të madh nga streptokoku i grupit B, fëmijët e vegjël janë në rrezik më të lartë nga meningokoku, pneumokoku dhe Haemophilus influenzae. Adoleshentët dhe të rinjtë janë në rrezik të veçantë të sëmundjes meningokokale, ndërsa të moshuarit janë në rrezik të veçantë të sëmundjes së pneumokokut.

Njerëzit në mbarë botën janë të rrezikuar nga meningjiti. Barra më e lartë e sëmundjes vërehet në rajonin sub-saharan të Afrikës, i quajtur si Brezi i Meningjitit Afrikan, veçanërisht i njohur për rrezik të lartë të epidemive të meningjitit meningokoksik, por edhe pneumokoksik.

Rreziku më i lartë shfaqet kur njerëzit jetojnë në afërsi, për shembull në tubime masive, në kampe refugjatësh, në familje të mbipopulluara ose në mjedise studentore, ushtarake dhe mjedise të tjera profesionale. Deficiencat imunitare, si infeksioni me HIV ose mungesa e komplementit, imunosupresioni dhe pirja aktive ose pasive e duhanit, mund të rrisin gjithashtu rrezikun e llojeve të ndryshme të meningjitit.

Transmetimi

Rruga e transmetimit ndryshon sipas organizmit. Shumica e baktereve që shkaktojnë meningjitin, si meningokoku, pneumokoku dhe Haemophilus influenzae, barten në hundën dhe fytin e njeriut. Ato përhapen nga personi në person nga pikat e frymëmarrjes ose sekrecionet e fytit. Streptokoku i grupit B shpesh bartet në zorrën e njeriut ose në vaginë dhe mund të përhapet nga nëna te fëmija gjatë kohës së lindjes.

Bartja e këtyre mikrorganizmave është zakonisht i padëmshëm dhe ndihmon në ndërtimin e imunitetit kundër infeksionit, por bakteret herë pas here pushtojnë trupin duke shkaktuar meningjit dhe sepsë.

Shenjat dhe simptomat

Karakteristikat klinike të pacientëve me meningjit ndryshojnë në varësi të shkakut, rrjedhës së sëmundjes (akute, subakute ose kronike), përfshirjes së trurit (meningo-encefalit) dhe komplikimeve sistemike (p.sh. sepsës).

Simptomat e zakonshme të meningjitit janë shtangia e qafës, temperatura dhe ethet, konfuzioni ose ndryshimi i statusit mendor, kokëdhimbja, nauzeja dhe të vjellat.

Simptomat më pak të shpeshta janë krizat konvulsive, koma dhe deficitet neurologjike (si humbja e dëgjimit ose shikimit, dëmtimi njohës ose dobësimi i në gjymtyrë).

Llojet e meningjitit të shkaktuar nga viruset ose bakteret mund të kenë simptoma të ngjashme. Simptomat mund të jenë më të forta në disa lloje të meningjitit sesa në të tjerët dhe kërkojnë trajtim të ndryshëm.

---

Patogjenët e meningjitit bakterial mund të shkaktojnë simptoma të tjera si rezultat i infeksioneve të qarkullimit të gjakut (septikemia), të cilat mund të çojnë shpejt në sepsë, duke përfshirë:

duar dhe këmbë të ftohta
dhimbje të kyçeve dhe muskujve
duke marrë frymë më shpejt se zakonisht
diarreja
skuqje ngjyrë vjollce të errët ose të kuqe.

Fëmijët ndonjëherë kanë simptoma të ndryshme nga të rriturit:

duke qenë më pak aktivë dhe vështirë për t’u zgjuar
të qenit nervoz ose të pangushëllueshëm
ushqyerje e dobët
trup i shtangur ose i lëshuar
ënjtje në fontanellë (në vendin e butë në kokën e tyre).

---

Komplikimet dhe pasojat

Një në pesë persona që i mbijetojnë një episodi të meningjitit bakterial mund të ketë pasoja afatgjata.

Këto pasoja përfshijnë humbjen e dëgjimit, krizat konvulsive, dobësi në gjymtyrë, vështirësitë me shikimin, të folurit, gjuhën, kujtesën dhe komunikimin, si dhe shenja dhe amputime të gjymtyrëve pas sepsës.

Parandalimi

Vaksinat ofrojnë mbrojtjen më të mirë kundër llojeve të zakonshme të meningjitit bakterial.

Vaksinat mund të parandalojnë meningjitin e shkaktuar nga:

meningokoku
pneumokoku
haemophilus influenzae tipi b (Hib)

Meningjiti bakterial dhe viral mund të përhapet nga personi në person. Nëse jetoni me dikë që ka cilindo lloj meningjiti, duhet të:

Bisedoni me mjekun ose infermieren tuaj për marrjen e antibiotikëve (në rast të meningjitit bakterial)
Lani duart shpesh, veçanërisht para se të hani
Shmangni kontaktin e ngushtë dhe ndarjen e gotave, enëve ose furçave të dhëmbëve

1. Vaksinimi

Vaksinat e licencuara kundër sëmundjes meningokoksike, pneumokoksike dhe Haemophilus influenzae, janë të disponueshme për shumë vite. Këto baktere kanë disa lloje të ndryshme (të njohur si serotipe ose serogrupe) dhe vaksinat janë krijuar për të mbrojtur kundër shtameve më të dëmshme. Nuk ekziston asnjë vaksinë universale.

2. Antibiotikët për parandalim

Antibiotikët në rastet e kontaktit të ngushtë me personat me sëmundje meningokoksike, kur jepen menjëherë, ulin rrezikun e transmetimit. Jashtë brezit të meningjitit afrikan, kemoprofilaksia rekomandohet për kontakte të ngushta brenda familjes. Brenda brezit të meningjitit rekomandohet kemoprofilaksia për kontakte të ngushta në situata jo epidemike. Ciprofloxacina është antibiotiku i zgjedhur dhe ceftriaksoni një alternativë.

Identifikimi i nënave, foshnjat e të cilave janë në rrezik për t’u prekur nga streptokoku i Grupit B, rekomandohet në shumë vende. Nënave në rrezik u ofrohet penicilinë intravenoze gjatë lindjes për të parandaluar që foshnjat e tyre të zhvillojnë infeksion streptokoksik të Grupit B.

Diagnoza

Diagnoza fillestare e meningjitit mund të bëhet me ekzaminim klinik të ndjekur nga një punksion lumbal. Bakteret ndonjëherë mund të shihen në ekzaminimet mikroskopike të lëngut cerebrospinal. Diagnoza mbështetet ose konfirmohet nga rritja e baktereve nga mostrat e lëngut cerebrospinal ose gjakut, me teste të shpejta diagnostike ose me reaksionin zinxhir të polimerazës (PCR). Identifikimi i serogrupeve dhe ndjeshmëria ndaj antibiotikëve janë të rëndësishme për të përcaktuar masat e kontrollit. Tipizimi molekular dhe sekuenca e të gjithë gjenomit identifikojnë më shumë ndryshime midis shtameve dhe informojnë përgjigjet e shëndetit publik.

Mjekimi

Meningjiti është një urgjencë mjekësore. Është potencialisht fatal brenda 24 orëve dhe kërkon kujdes urgjent mjekësor. Zakonisht kujdes nuk mund të bëhet në mënyrë të sigurt në shtëpi.

Meningjiti i shkaktuar nga viruset ose bakteret mund të ketë simptoma të ngjashme. Meningjiti mund të ndryshojë në bazë të seriozitetit, trajtimit të përshtatshëm dhe kujdesit në varësi të shkaktarit. Meningjiti i shkaktuar nga bakteret kërkon trajtim të menjëhershëm me antibiotikë.

Çdo person që shfaq shenja ose simptoma ose meningjit, duhet të kërkojë kujdes të menjëhershëm në një spital ose qendër shëndetësore. Kjo do të verifikojë nëse një person ka meningjit, do të konfirmojë shkakun e infeksionit dhe do të përcaktojë trajtimin dhe kujdesin e duhur.

Pasojat e meningjitit mund të kenë një ndikim të madh tek individët, familjet dhe komunitetet, si financiarisht ashtu edhe emocionalisht. Ndonjëherë, komplikime të tilla si shurdhimi, dëmtim i të mësuarit ose problemet e sjelljes nuk njihen nga kujdestarët dhe punonjësit e kujdesit shëndetësorë dhe për këtë arsye nuk trajtohen.

Ata që e kanë përjetuar meningjitin shpesh kanë nevoja për kujdes shëndetësor që kërkojnë trajtime mjekësore afatgjata. Ndikimet e vazhdueshme psikosociale të paaftësisë nga meningjiti mund të kenë implikime mjekësore, arsimore, sociale dhe të bazuara në të drejtat e njeriut. Pavarësisht ngarkesës së lartë të pasojave të meningjitit për njerëzit me meningjit, familjet e tyre dhe komunitetin, qasja në shërbimet dhe mbështetjen për këto kushte shpesh është e pamjaftueshme, veçanërisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Individët dhe familjet me anëtarë të paaftë nga meningjiti duhet të inkurajohen të kërkojnë shërbime dhe udhëzime nga organizatat lokale dhe kombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuara (ODP) dhe organizata të tjera të fokusuara ndaj aftësisë së kufizuar, të cilat mund të ofrojnë këshilla jetike për të drejtat ligjore, mundësitë ekonomike dhe angazhimin social për t’i siguruar njerëzit e paaftësuar nga meningjiti, janë në gjendje të ofrojnë jetë të plotë dhe të dobishme. /Telegrafi/