“Stratfor”: Ideja e shkëmbimit të territoreve është hedhur që nga vitet 1990 – pse kjo mund të kërcënojë Ballkanin Perëndimor

“Stratfor”, platforma e cila merret me analizat gjeopolitike dhe parashikime ka shkruar edhe rreth bisedimeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, përkatësisht formimit të Asociacionit të Komunave Serbe, si dhe idesë së shkëmbimit të territoreve.

Siç thuhet në shkrim, përcjell Telegrafi, raundi tjetër i bisedimeve midis Serbisë dhe Kosovës do të fillojë më 7 shtator. Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, por, me nxitjen e Bashkimit Evropian, ka qenë në diskutime rreth normalizimit të marrëdhënieve me republikën e shkëputur.

Bashkimi Evropian i ka bërë të qartë qeverisë në Beograd se përmirësimi i marrëdhënieve me Kosovën është një pjesë e rëndësishme e procesit të bashkimit me bllokun.

Një nga temat më kontestuese në axhendën e negociatave të ardhshme është krijimi i Komunitetit të Komunave Serbe, i cili do të jepte një shkallë autonomie për qytetet kosovare në të cilat serbët etnikë janë shumicë.

Sipas “Stratfor” kjo ide u shfaq në vitin 2013, por pak përparim në zbatimin e saj është bërë që atëherë. Bisedimet gjithashtu do të mbulojnë një tjetër temë, potencialisht edhe më të ndjeshme.

Në javët e fundit, Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq dhe homologu i tij kosovar Hashim Thaçi kanë treguar se një marrëveshje dypalëshe mund të përfshijë një “rregullim kufitar” të mundshëm, ku disa territore në Serbi do t’i bashkohen Kosovës dhe anasjelltas.

Udhëheqësit nuk specifikuan se cilat territore do të përfshiheshin në një marrëveshje të tillë, por besohet gjerësisht se do të përfshinte “transferimin” e veriut të Kosovës, ku serbët etnikë janë shumicë, ndaj Luginës së Preshevës, ku shqiptarët etnikë janë shumicë.

Dhe siç shkruan tutje në artikullin e “Stratfor”, ideja e shkëmbimit të territorit, që do ta bënte Serbinë dhe Kosovën më etnikisht homogjene, është hedhur në qarqet akademike dhe politike që nga vitet 1990.

Partitë e opozitës dhe politikanët nga të dyja anët kanë dënuar propozimin, të cilat, sipas tyre, mund të inkurajojnë nacionalistët etnikë diku tjetër në Ballkan.

Por në këtë pikë, është e paqartë se cilat territore do të përfshinin rregullimet kufitare të përmendura nga Vuçiq dhe Thaçi.

Në negociatat e ardhshme, secila palë ka të ngjarë të tentojë për të marrë sa më shumë territor sa të jetë e mundur, duke “ofruar” sa më pak të jetë e mundur.

Megjithatë, edhe nëse arrihet një marrëveshje, çështjet komplekse logjistike, politike, ekonomike dhe etnike do të bënin ndonjë shkëmbim të madh të territoreve midis Serbisë dhe Kosovës të vështirë për t’u zbatuar.

Dhe propozimi ka ndeshur tashmë në kundërshtime nga brenda vendeve përkatëse.

Ministri i Punëve të Jashtme të Serbisë, Ivica Daçiq, ka deklaruar se Beogradi nuk do të heqë dorë nga kontrolli i Luginës së Preshevës, ndërsa kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, ka kritikuar deklaratat e Thaçit për mbështetjen e “rregullimit” të kufirit.

Kundërshtarët e një shkëmbimi të territorit shqetësohen se nëse shkëmbimi gjen mbështetje të mjaftueshme për t’u përfshirë në një marrëveshje përfundimtare, ajo mund të frymëzojë ridizajnime të ngjashme të kufijve të tjerë në rajon.

Republika Srpska, e dominuar nga serbët, një nga njësitë autonome që përbëjnë Bosnje-Hercegovinën, për shembull, mund të kërkonte pavarësinë ose aneksimin.

Në të njëjtën kohë, shqiptarët etnikë, si ata në Maqedoni, gjithashtu mund të kërkojnë që ndoshta edhe të bashkohen me Shqipërinë.

Përgjigja ndërkombëtare

Përveç brenda vendeve përkatëse, sipas “Stratsfor”, reagime ndaj kësaj ideje kanë ardhur edhe nga jashtë.

Në fund të gushtit, Johannes Hahn, komisioneri i BE për politikën dhe zgjerimin e fqinjësisë evropiane, sugjeroi se Brukseli do të pranonte një marrëveshje midis Serbisë dhe Kosovës, por paralajmëroi se “ajo nuk duhet të shërbejë si një plan për çështje të tjera” .

Ndërkaq kancelarja gjermane Angela Merkel, ndërkohë, hodhi poshtë në mënyrë eksplicite idenë, duke e quajtur integritetin territorial të vendeve të Ballkanit Perëndimor “të pacenueshëm”.

Ndërkohë, këshilltari i sigurimit kombëtar i SHBA-ve, John Bolton tha se Shtëpia e Bardhë do të ishte e gatshme të pranonte një shkëmbim dypalësh të territorit midis Serbisë dhe Kosovës, ndërsa Rusia premtoi të merrte anën e Serbisë në negociatat me Kosovën.

Në këtë drejtim, shkruan “Stratfor”, përcjell Telegrafi, do të jetë një periudhë e ngarkuar për përpjekjet diplomatike serbe.

Vuçiq do të vizitojë Kosovën më 9 shtator dhe pritet të paraqesë një plan zyrtar për negociata.

Ai gjithashtu pritet të takohet më pas me Presidentin rus Vladimir Putin në Moskë më 15 shtator dhe ndoshta do të takohet edhe me Presidentin e SHBA-ve, Donald Trump, në kuadër të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, e cila zgjat 24-28 shtator.

Mbështetja nga Shtëpia e Bardhë dhe Kremlini do të jetë vendimtare për thyerjen e ngërçit në negociatat midis Serbisë dhe Kosovës, veçanërisht pasi që çdo shkëmbim territorial mund t’i nënshtrohet një votë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së.

Serbia është një nga aleatët kryesorë të Rusisë në Ballkanin Perëndimor. Moska ka gjasa të mbështesë Beogradin në negociatat me Kosovën për sa kohë që nuk kërcënon interesat strategjike të Rusisë (domethënë, parandalimin e integrimit të vendeve në Ballkanin Perëndimor në Bashkimin Evropian dhe NATO.

Ndërkohë që Rusia mund të tolerojë anëtarësimin e Serbisë në Bashkimin Evropian, do të ishte më ngurruese të mbështeste anëtarësimin e Serbisë në NATO (një opsion që Beogradi ende nuk po e shqyrton). /Telegrafi/