Politi: Dialogu Prishtinë-Beograd, i rëndësishëm që Ballkani Perëndimor të jetë i qëndrueshëm

Cili është roli i Rusisë në Ballkanin Perëndimor? A është neutraliteti i Serbisë i qëndrueshëm? Çfarë do të thotë Ushtria e sapoformuar e Kosovës për sigurinë e rajonit, dhe çfarë do të thotë anëtarësimi i Maqedonisë së Veriut për Aleancën?

‘European Western Balkans’ ka intervistuar Alessandro Politi , Drejtorin e Fondacionit të Kolegjit të Mbrojtjes së NATO-s, për të mësuar më shumë rreth këtyre pyetjeve.

EWB: Kohët e fundit, Departamenti i Mbrojtjes i SHBA-së lëshoi ​​një raport që vlerësonte Ballkanin Perëndimor si mjedisin më të prekshëm nga ndikimi rus. Vetëm disa javë më parë, Serbia është tronditur nga një lidhje spiune që përfshin një ish-diplomat rus. Si e shihni rolin e Rusisë në Ballkan?

Alessandro Politi: Unë nuk e kam parë raportin, por ndikimi rus është për fat të keq shumë më i fshehtë dhe efektiv në disa vende perëndimore sesa në Ballkan. Me sa duket Rusia po kryen një veprim ri-ngarkues në rajon, por për momentin me rezultate modeste strategjike, pasi që Mali i Zi hyri në NATO dhe Maqedonia e Veriut së shpejti. Spiunët, diplomatët, propaganda janë kryesisht instrumente të Luftës së Ftohtë, ndërsa unë besoj dhe paralajmëroj që nga viti 2017 se kufiri i ri i ndikimit rus është zona gri midis biznesit dhe politikës. Fatkeqësisht, kjo tregohet shumë qartë përmes skandaleve të ndryshme politike, të biznesit, ndikimit dhe pastrimit të parave.
Disa grupe të integrimit të mëtejshëm të rajonit mund të bëjnë më shumë dëme sesa Moska mund të ëndërronte.

EWB: Duke marrë parasysh të gjitha këto rrethana, a është e mundur neutraliteti ushtarak i Serbisë? A janë Serbia dhe rajoni më pak të sigurta?

AP: Që nga shekulli i nëntëmbëdhjetë, Serbia ka pasur marrëdhënie të jashtëzakonshme me Rusinë, por gjithnjë në gjatësi, pasi memorandumi i fshehtë i Ilija Garaçanin ( Načertanije ) dhe orientimi politik pasues i Titos treguan shumë qartë.

Serbia po përpiqet në mënyrë oportuniste të marrë marrëveshjen më të mirë të mundshme nga të dy palët, por e di që vetëm Evropa mund të shpëtojë ekonominë e saj shumë të lëkundshme. Në qoftë se liderët evropianë nuk bëjnë gabime serioze, Serbia do të hyjë në Bashkimin Evropian me partnerët e tjerë rajonal.

Sa i përket çështjes së asnjanësisë, NATO ka disa partnerë neutralë dhe ndonjëherë edhe vende në një orbitë që janë ruse, pa asnjë problem edhe në nivelin operacional. Në fakt, qëndrimi zyrtar i NATO-s është se i takon Beogradit të zgjedh statusin e vet.

EWB: Gjatë karrierës tuaj, keni qenë mjaft të përfshirë në Kosovë. A mund të na tregoni rëndësinë e dialogut Beograd-Prishtinë për sigurinë rajonale dhe si e shihni rezultatin?

AP: Rëndësia e Dialogut Beograd-Prishtinë shkon përtej sigurisë: është një nga shtyllat për një rajon të qëndrueshëm të Ballkanit Perëndimor. Duhet të jetë shumë e qartë se kjo nuk është një trillim i bashkësisë ndërkombëtare, por është një interes jetik i njerëzve dhe qeverive: num mund ta bëjnë asnjë integrim, nuk ka ekonomi të zbatueshme, më shumë depopullim dhe do të kenë emigrim nga vendet tashmë të brishta demografike.
Ka sektorë elitarë në të dy kryeqytetet që shfrytëzojnë parullat nacionaliste për të vazhduar biznesin e tyre si zakonisht, në kurriz të popullsisë së varfër.

EWB: Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura Serbe, gjenerali Milan Mojsilović, tha në Javën e Shtatë të NATO-s se Serbia është e shqetësuar për iniciativën për të shndërruar Forcën e Sigurisë së Kosovës (FSK) në forca të armatosura, dhe se qëndrimi i NATO-s për këtë çështje nuk ishte e qartë për të. Cili është mendimi juaj për këtë iniciativë dhe si e percepton NATO?

AP: NATO është shumë e qartë për këtë çështje: dialogu i zgjeruar është i mundur vetëm me Forcën e Sigurisë së Kosovës sepse disa vende nuk kanë oreks politik në nxitje të debateve përçarëse edhe në terrenin e tyre. Disa vende nuk kanë kujdes, por rrezikojnë të tërhiqen në mashtrimet lokale në vend që të zvogëlojnë angazhimet e tyre të jashtme.
Arsyet politike pse disa politikanë në Prishtinë dëshirojnë një Forcë të Armatosur të Kosovës janë të dukshme, por ato duken të lidhura dhjetë herë me një garanci të besueshme të sigurisë kombëtare. KFOR është garancia derisa të dy palët të mbyllin dosjen. Do të ishte shumë më produktive të vazhdoni rekrutimin e pakicave në FSK dhe t’u përgjigjeni kërkesave politike të qytetarëve serbë kosovarë në një mënyrë që rrit ndikimin e Prishtinës në këto komuna, në vend që të polarizoni opinionet publike.

EWB: Kur Mali i Zi u bashkua me Aleancën, kishte dyshime të konsiderueshme se sa një vend i tillë “i vogël” mund të kontribuonte në Aleancë. Tani kemi një situatë ku Maqedonia Veriore disi “më e madhe” është afër bashkimit. Pra, si e përmirëson pranimin e Maqedonisë së Veriut sigurinë e NATO-s dhe rajonit të Ballkanit Perëndimor?

AP: Sinqerisht, në një Aleancë që bazohet në një besëlidhje serioze politike dhe mbi vlera themelore të përbashkëta, “madhësia” e një vendi nuk ishte dhe nuk është një objekt. NATO ka vende nga “madhësi” të ndryshme, por secili kapital mund dhe dëshiron të japë një kontribut unik që rezulton të jetë shumë i rëndësishëm në situata specifike.
Kam parë që vendet e vogla japin mbështetje të paçmuar me forcat e tyre speciale ose me strukturat e reja sanitare, të dyja shumë të nevojshme. Kam parë gjithashtu aleatë që kanë ngarkesë shumë të rëndë politike dhe operacionale në kriza serioze, pavarësisht kontributit të tyre të ulët të mbrojtjes. Kur paraja është një objekt, besimi zhduket dhe të gjithë janë më të vetëm dhe të prekshëm.
Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut janë tashmë të afta të kontribuojnë me përvojën dhe njohuritë e tyre të veçanta për KFOR-in në një mënyrë shumë konkrete.

EWB: Cilat janë pritjet tuaja për Takimin e Liderëve të NATO-s dhe çfarë mund të presin vendet e Ballkanit Perëndimor?

AP: Demokracitë po përballen me dobësi serioze politike të brendshme që po dëmtojnë kohezionin e Aleancës shumë më tepër se çdo konspiracion i fuqisë së huaj. Kjo përkthehet në rrezikun e besueshmërisë së ulët kolektive dhe për këtë sfidë të gjithë udhëheqësit duhet të ngrihen me vepra dhe sjellje të përgjegjshme. /Telegrafi/