Njëqindvjeçari me shumë ndjekës

Një qind vjet më parë, më 27 maj 1923, lindi në Furth, në Gjermani, një djalë i quajtur Heinz Alfred Kissinger.

Babai Luigji jepte gjeografi dhe histori në shkollën e mesme. Nëna, vajza nga një familje e pasur, rriti fëmijët Heinz dhe Walter. Më vonë, Henri, siç e quan ai veten në Amerikë, kujton një bibliotekë të madhe me të cilën konsultohej kur nuk luante futboll – gjë që e bënte me entuziazëm, qoftë si portier apo në mesfushë.

Në vitin 1923, Gjermania u mbërthye nga revolucioni dhe kundërrevolucioni, rënia e rendit të vjetër dhe ai i ri i paqëndrueshëm. Kissingeri ishte në moshën 10 vjeçe kur nazistët erdhën në pushtet dhe 15 kur familja e tij emigroi.

Biografikisht, preferenca e tij për Metternichun dhe të menduarit sistematik të rendit mund të shpjegohet me këtë vuajtje të hershme. Një shtet i fortë, i qytetëruar, demokratik, i dukej thelbësor për të parandaluar shoqërinë nga ekseset që kishte përjetuar. Mërgimi për familjen ishte Amerika. Për djalin e talentuar, i cili studionte me shpejtësi rrufeje, ishte si një peizazh ëndrrash, në të cilin ai arriti më shumë sesa kishte menduar të bënte. Marrja e një posti profesor në Harvard si hebre nuk ishte planifikuar në të vërtetë në vitet 1950. Por, Dr. K., siç e quanin, ishte brilant dhe tërhiqte talentin e ri si magnet. Profesorët dhe kryeredaktorët e ardhshëm nga e gjithë Evropa thirrën për të marrë pjesë në seminaret e tij ndërkombëtare verore. Dr. K. ishte një yll.

Ai donte të kuptonte jo vetëm të kaluarën, por edhe të tashmen. Aktualisht, dy superfuqi të armatosura bërthamore ishin armiqësore me njëra-tjetrën dhe kështu ai u mor me filozofinë e parandalimit për të shmangur asgjësimin e ndërsjellë. Henri u përkushtua me gjithë forcën e tij mendore për të bërë më të mirën e mundshme. Me suksesin e merituar ai arriti të shquhet e të bëjë histori. Gjeti gjithashtu një lexues të etur te Helmut Schmidt, miku i tij i mëvonshëm. Henry Kissinger nuk po mendonte vetëm për historinë. Ai ndihej i detyruar të bënte edhe histori.

Siç doli, e donte forcën. Për të, pushteti ishte një afrodiziak – i përkthyer si bon mot, ishte shumë afër së vërtetës. Edhe një shtet demokratik ishte i aftë për teprime dhe Kissingeri, si këshilltar i Sigurisë Kombëtare i oresidentit Richard Nixon, dha një shembull rrëqethës. Nixoni erdhi në pushtet më 1968. Kissingeri, i cili sapo e kishte përçmuar, u bë bashkëpunëtori i tij më i rëndësishëm me fuqi të pazakonta. Në vitin 1968 mund të kishte pasur një mundësi për t’i dhënë fund Luftës së Vietnamit.

Por, dyshja doli me një logjikë të mahnitshme: për të bërë të mundur një paqe të nderuar, lufta duhet të përshkallëzohet – me bombarduesit B-52 që fshijnë fshatrat e Vietnamit të Veriut; me napalm, një armë ndezëse me bazë benzine që digjte njerëzit si pishtarë; me shtrirjen e luftës në Kamboxhia neutrale, një shkelje e ligjit ndërkombëtar. 58 mijë ushtarë amerikanë vdiqën në këtë luftë. Tre milionë vietnamezë humbën jetën, duke përfshirë dy milionë civilë. Dhe, për çfarë? Në luftën historike të botës së lirë me komunizmin, siç e panë Nixoni dhe Kissingeri. Për shkak të paranojës së tyre, dy vendet pas Vietnamit të Veriut, Kina dhe Rusia, besuan se ishin të afta të pushtonin botën.

Çfarë gabimi gjigant: as profesori i zgjuar dhe as presidenti i mprehtë nuk e kuptuan as sadopak për luftën e parë asimetrike. Prandaj, duket si një shaka e historisë që Dr. K., i cili intensifikoi barbarisht luftën, mori çmimin “Nobel për Paqe” në vitin 1973 për përfundimin e saj. Në të njëjtin vit u bë sekretar i Shtetit nën Nixonin dhe qëndroi në zyrë për katër vjet. Sot Dr. K. është 100 vjeç.

Ai u mbijetoi të gjithëve: kundërshtarëve të tij, armiqve të tij, madje edhe atyre që e përbuznin, të cilët e fajësuan për vdekjen e Salvador Allendes në Kili në vitin 1973, për shembull. Ai është ende kurioz, udhëton nëpër botë, është i kërkuar. Në vjeshtë vjen në Gjermani; vendlindja e tij dëshiron ta nderojë për të ditëlindjen e njëqindtë. Së fundmi ka publikuar sërish një shkrim voluminoz, të cilin e ka titulluar “Statecraft”. Në të ai përshkruan dhe gjykon të mëdhenjtë e kohës së tij, nga de Gaulle tek Adenauer te Lee Kuan Yew, themeluesi i Singaporit.

Kissinger sapo ka dhënë një intervistë për “Economist”, në të cilën ai mbron përfshirjen e Ukrainës në NATO. Arsyeja është interesante, sepse ai nuk është i shqetësuar për mbrojtjen nga Rusia agresore, por për mbrojtjen e Evropës nga kërkesat e paarsyeshme, sepse atëherë Ukraina e integruar nuk mund të bëjë asnjë kërkesë territoriale ndaj Rusisë, për shembull për rianeksimin e Krimesë.

Nga këndvështrimi i tij, Ukraina duhet të heqë dorë vullnetarisht nga gadishulli, sepse nëse jo, ekziston një ekuilibër i pakënaqësisë me paqëndrueshmërinë e qenësishme. Këtu është përsëri, mënyra meternikiane e të menduarit për rendin, e cila është gjithmonë e natyrshme te Makiaveli, për të cilin morali nuk ishte kategori. Ky mendim i përshtatet të tashmes sonë, në Evropë, në Lindjen e Mesme dhe në Azi. Dr. K. është personaliteti dashur dhe i nderuar për vlerat dhe fuqinë mendore që transmeton dhe ndikimin pozitiv në politikën e jashtme sidomos për raportet e ndërlikuara midis superfuqive të kohës dhe parandalimit të një lufte të re botërore.

Si gjithmonë, ai është i vlerësuar me ftesa në Shtëpinë e Bardhë – pa marrë parasysh se kush banon atje, Obama, Trump apo Biden. Kur je 100 vjeç, ka shumë pas teje. Ajo që ishte dhe ku gaboi e humbet mprehtësinë e saj. Por, një personalitet historik si Henry Kissinger nuk mund të merret me harresën e madhe. Ai ka zënë vend ndër njerëzit e mëdhenj të kohës dhe nderohet përgjithmonë.