A është i rrezikshëm telefoni celular gjatë shtatzënisë?

Sot, është bërë gati e pashmangshme që të jetojmë pa celular, por shtatzënat nuk duhet harruar se rrezatimi u hap rrugë rreziqeve të ndryshme.

Ass. dr. Memli Morina, mr. sci
gjinekolog – obstetër
tel. 045 725 725

Tash kur jeni shtatzënë, jeni shumë herë më e kujdesshme se çfarë barna merrni, kërkoni informacione se cilat ushqime rekomandohen dhe cilat duhet të evitohen gjatë shtatzënisë, a rrezikohet bebja nëse ju vazhdoni të punoni etj.

Ndonjëherë shtatzënat bëjnë edhe pyetje tjera për të qenë të sigurta se nuk do t’i bëjnë dëm bebes të cilën e kanë brenda vetes, për shembull duan të dinë se a mund t’i ngjyrosin flokët gjatë shtatzënisë. a mund të lahen në pishinë, a mund të ngasin biçikletën, a mund të skijojnë etj.

Por, një pyetje të cilën e bëjnë shtatzënat gjithnjë e më shpesh është se a rrezikohet bebja nëse ajo përdor telefonin mobil?

Shtatzënat zakonisht janë shumë të kujdesshme dhe nuk përdorin barna, zgjedhin ushqimet dhe pijet të cilat janë të shëndetshme, por harrojnë se celularët emitojnë rrezatim.

Për fat të keq nuk mund të thuhet me siguri të plotë se celularët janë të sigurt të përdoren nga një grua shtatzënë. Tek ne celularët kanë filluar të përdoren më shumë këto 10-15 vitet e fundit dhe është vështirë që të përcillen efektet e rrezatimit që emiton celulari.

Nuk mund ta mohojmë se për shumicën prej nesh celulari që e kemi është qendra e universit.

Secili prej nesh e përdor jo vetëm si telefon, por dërgon SMS, video mesazhe, kontrollon emailin, jemi në lidhje me miqtë pandërprerë, hulumtojmë në internet dhe marrim informacionet menjëherë sapo të ndodhin kudo në botë, e përdorim si fotoaparat dhe bëjmë fotografi të secilit moment të këndshëm me më të dashurit, e shfrytëzojmë për të dëgjuar muzikë, ka GPS navigacionin e shumëçka tjetër.

Celularët emitojnë rrezatim elektromagnetik jo-jonizues. Ky lloj rrezatimi emitohet edhe nga pajisjet të cilat ne i përdorim çdo ditë si për shembull televizori, kompjuteri ose mikrovala.

Rrezatimi elektromagnetik jo-jonizues është shumë më i lehtë se rrezatimi jonizues (që është rrezatimi rëntgen). Shumica e ekspertëve mendojnë se rrezatimi jo-jonizues ka pak gjasa që të dëmtojë beben brenda në mitrën e nënës.

Celularët rangohen varësisht nga shkalla e rrezatimit që emitojnë. A e dini se sa rrezatim emiton celulari që ju e keni në dorë? Ky rrezatimi quhet SAR (specific absorption rate). Vlera SAR tregon se cila është sasia maksimale e rrezatimit që absorbohet derisa jeni duke përdorur celularin.

Të gjithë celularët të cilët shiten e Evropë duhet të kenë vlerën SAR më të vogël se 2 vat/kg. Sa më e lartë që është vlera SAR e celularit tuaj aq më shumë rrezatim ju absorboni.

Vlera SAR varet edhe nga forca e sinjalit. Sa më i fortë që të jetë sinjali, aq më e ulët do të jetë SAR. Pra, është mirë që ta përdorni celularin vetëm atëherë kur ka sinjal të fortë në mënyrë që të ulet rrezatimi të cilit i ekspozoheni.

Çfarëdo që thuhet duhet edhe të faktohet dhe në këtë rast a ka fakte që celulari është i dëmshëm nëse përdoret nga një shtatzënë? Në fakt është shumë vështirë që të monitorohet ndikimi i vetëm një faktori ambiental (në këtë rast i celularit) në zhvillimin e frytit, sepse shtatzënat iu ekspozohen shumë faktorëve ambientalë dhe është vështirë që të përcaktohet efekti që mund të ketë vetëm njëri nga këta faktorë.

Është bërë një studim në Universitetin e Yale ku Dr. Hugh Taylor dhe kolegët e tij u përpoqën që të vëzhgojnë ndikimin që ka celulari në zhvillimin e frytit. Ata i morën dy grupe minjsh shtatzënë; secili grup kishte nga 42 minj.

Grupin e parë të minjve e ekspozuan celularit i cili ishte i ndezur, por ishte në “silent mode” (pra, nuk bënte zile) dhe ky celular vazhdimisht merrte sinjal.

Grupin e dytë të minjve e ekspozuan ndaj një celulari i cili ishte i ndalur dhe nuk mund të merrte sinjal. Të gjitha kushtet tjera ambientale, përfshirë edhe ushqimin dhe akomodimin ishin krejtësisht të njëjta për të dy grupet e minjve. Minjtë shtatzënë iu ekspozuan ndikimit të celularit gjatë gjithë shtatzënisë dhe pas lindjes minjtë e vegjël u përcollën derisa arritën moshën e rritur.

Krahasuar me minjtë të cilët nuk ishin ekspozuar celularit, minjtë të cilët i ishin ekspozuar ndikimit të celularit kishin mbamendje të zvogëluar, ishin më hiperaktivë dhe sipas përshkrimit të doktorit “nuk e qanin kokën për botën përreth!”.

Dr. Taylor i krahasonte sjelljet e minjve të cilët ishin ekspozuar celularit me shenjat të cilat i kanë fëmijët të cilët kanë hiperaktivitet me zvogëlim të përqendrimit (Attention Deficit Hyper-activity Disorder – ADHD ose ADD).

ADHD është diagnozë gjithnjë e më e shpeshtë e cila iu vihet fëmijëve. Për më tepër, minjtë e ekspozuar ndikimit të celularit kishin tjetër lloj aktiviteti elektrik të trurit.

Sipas pediatres nurologe Dr. Maya Shetreat-Klein rreth 11% e fëmijëve amerikanë kanë diagnozën ADHD. Poashtu, ajo thekson se çdo i pesti fëmijë diagnostikohet me sëmundje mentale. Normalisht që prindërit pyesin “pse?”, “pse e ka fëmija im këtë problem?”.

Është e kuptueshme që këto çrregullime janë shumë komplekse dhe nuk mund të lidhen me vetëm një faktor, por faktet shkencore gjithnjë e më shumë e lidhin ekspozimin brenda në mitër me këto probleme të sjelljes tek fëmijët.

Gjetje tjetër e këtij studimi ishte se ekspozimet e shkurtra nuk shoqëroheshim me ndryshime (pra ishin të ngjashme sikurse të mos kishte fare ekspozim) dhe se ndryshimet bëheshin gjithnjë e më të theksuara sa më e gjatë që ishte kohëzgjatja e ekspozimit.

Rrjedhimisht, duke kufizuar kohëzgjatjen e ekspozimit ndaj celularit shtatzëna e mbron fëmijën që e ka brenda vetes.

Si përfundim mund të themi se duhen akoma shumë studime për të dokumentuar ndikimin e celularin në shëndetin e shtatzënës dhe bebes së saj.

Me sa duket ekspozimi i frytit është i ulët, por akoma nuk dihet me siguri se si ndikon në zhvillimin e frytit.

Sot, është bërë gati e pashmangshme që të jetojmë pa celular, por ekspozimin ndaj rrezatimit mund ta ulni nëse:

• Përdorni celularin sa më pak që është e mundur

• Nëse është e mundur mos përdorni celularin ose dërgoni mesazhe me celular (dhe jo thirrje) ose përdorni telefonin statik për të komunikuar me dikë.

• Bisedat bëni sa më të shkurta

• Gjeni një vend ku sinjali është i fortë (sepse SAR do të jetë më i ulët)

• Mos e mbani celulari mbi bark dhe përdorni kufje gjatë bisedës në mënyrë që ta mbani celularin sa më larg vetes. /Telegrafi/