Operacioni 9 Maji – si propaganda sovjetike u bë burimi i një lufte të re në Evropë?

9 Maji, Dita e Fitores – “fitorja e popullit sovjetik në Luftën e Madhe Patriotike 1941-1945” nuk ishte kurrë një festë përkujtimore, ajo ka qenë gjithmonë një instrument i rëndësishëm ideologjik. Që në fillimet e saj, festa ka qenë një manifestim i propagandës shtetërore. Megjithatë, lloji i metamorfozës në lidhje me Luftën e Dytë Botërore që ka ndodhur në Rusinë e sotme, nuk mund të ishte parashikuar as nga Stalini.

Ndoshta nuk ka temë më sfiduese për kontrolluesit e fakteve sesa manipulimet dhe falsifikimet që rrjedhin nga Festa Sovjetike e 9 Majit.

Dorëzimi i pakushtëzuar i Gjermanisë u nënshkrua më 7 maj 1945 në Rheims të Francës, përkatësisht në Shtabin Suprem të Forcave Aleate të Ekspeditës (SHAEF) dhe hyri në fuqi më 8 maj 1945 në orën 23:01 me kohën e Evropës Qendrore.

Shefi i Shtabit të Ushtrisë gjermane, gjenerali Alfred Jodl nënshkroi dokumentet e dorëzimit pasi ishte autorizuar për këtë nga admirali Karl Dönitz, të cilin Adolf Hitleri e kishte emëruar si pasardhësin e tij, si president i Rajhut, ministër i Luftës dhe komandant suprem i Forcave të Armatosura.

Gjenerallejtënant Walter Bedell Smith si shef i Shtabit të SHAEF-së, kryesoi delegacionin aleat si përfaqësues i gjeneralit Dwight Eisenhower dhe nënshkroi dokumentin e kapitullimit. Gjeneralmajor Ivan Susloparov nënshkroi në emër të Bashkimit Sovjetik.

Stalini megjithatë donte më shumë dhe refuzoi të pranonte Instrumentin e Dorëzimit të nënshkruar më 7 maj dhe kërkoi që dokumenti i kapitullimit të nënshkruhet në një nivel më të lartë përfaqësues dhe në vetë kryeqytetin e Rajhut të Tretë, Berlin. Qëndrimi i sovjetikëve ishte se kapitullimi i Gjermanisë naziste nuk duhet të ishte thjesht një ngjarje historike, por një rast që do të pasqyronte kontributin kryesor të popullit sovjetik në fitoren e Aleatëve, ndërsa dokumenti Rheims, sipas mendimit të Moskës, i vendosi aleatët në ballë të fitoren. Dorëzimi i Gjermanisë duhet të nënshkruhet nga udhëheqësi ushtarak sovjetik i rangut më të lartë.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Britania e Madhe dhe BRSS-ja u pajtuan që të merrnin në konsideratë dorëzimin e Rheimsit. Stalini i kishte bindur aleatët të prisnin njoftimet zyrtare të përfundimit të luftës. SHBA-ja dhe Britania e Madhe ranë dakord të mos publikonin nënshkrimin e Rheimsit për 36 orë dhe të zhvillonin një ceremoni të dytë dorëzimi në Berlin.

Njoftimet zyrtare të dorëzimit të Gjermanisë erdhën siç ishte rënë dakord, por jozyrtarisht, bota tashmë filloi të dëgjonte se lufta kishte përfunduar më 7 maj.

Populli gjerman mësoi përfundimin e luftës më 7 maj, kur ministri i Rajhut, Lutz Graf Schwerin von Krosigk njoftoi dorëzimin në radion gjermane.

Lajmi që bota priste filloi të përhapej në të gjithë botën pasi korrespondenti i Associated Press (AP), Edward Kennedy një nga 17 gazetarët e ftuar për të parë ceremoninë e nënshkrimit të Rheims, raportoi mbi ngjarjen. Ndërsa, korpusi i shtypit perëndimor ishte i lidhur me një embargo 24-orëshe të lajmeve në lidhje me dorëzimin, Kennedy, pasi dëgjoi se radio gjermane po shpallte dorëzimin tashmë më 7 maj, sfidoi komandën e embargos së ushtrisë dhe raportoi.

“Absurditeti i përpjekjes për të grumbulluar lajme të një madhësie të tillë ishte shumë i dukshëm”, shkroi Kennedy më vonë.

Për këtë, AP-ja fillimisht e qortoi dhe më pas e pushoi nga puna. 60 vjet më vonë, në vitin 2012, Associated Press kërkoi falje për shkarkimin e gazetarit dhe njoftoi se ai kishte vepruar siç duhej.

“Ishte një ditë e tmerrshme për AP-në. U trajtua në mënyrën më të keqe të mundshme. Pasi të mbarojë lufta, nuk mund të frenoni informacione të tilla. Bota duhej ta dinte”, tha shefi ekzekutiv i AP-së, Tom Curley duke vënë në dukje se Kennedy duhej të ishte lavdëruar dhe jo të pushohej.

Dorëzimi i dytë

Më 8 maj 1945, një dokument i dytë mbi kapitullimin gjerman u nënshkrua nën rrëmujën e një oficeri në Karlshorst, një periferi e Berlinit lindor. Marshali Wilhelm Keitel, komandanti suprem i të gjitha forcave gjermane, nënshkroi në emër të Gjermanisë, së bashku me shefin e Luftwaffe, Generaloberst Hans-Jürgen Stumpff, dhe admiralin e Marinës gjermane, Hans-Georg von Friedeburg.

Në emër të Aleatëve dokumenti u nënshkrua nga marshalli sovjetik Georgy Zhukov dhe zëvendëskomandanti Suprem i Forcave Ajrore të Aleatëve, marshalli Arthur Tedder. Dokumenti u dëshmua nga gjenerali amerikan Carl Spaatz dhe përfaqësuesi francez gjeneral Jean de Lattre de Tassigny.

Për të gjitha qëllimet praktike, dokumenti i Berlinit thjesht përsëriti pikat e dokumentit të nënshkruar në Rheims. Paragrafi i dytë i dokumentit të Berlinit, i cili përshkruante kërkesat për dorëzimin e ushtrisë gjermane, u zgjerua dhe u formulua më ashpër. Por marrëveshja kryesore mbeti e pandryshuar dhe hyri në fuqi më 8 maj 1945, në orën 23:01 me kohën e Evropës Qendrore, duke riafirmuar atë që u nënshkrua në Rheims një ditë më parë.

Ceremonia e dytë e dorëzimit në Berlin u zhvillua më 8 maj 1945, në orën 22:43 me kohën e Evropës Qendrore. Derisa ishte ende 8 maji në Berlin, në Moskë, e cila është në një zonë tjetër kohore, 9 maji kishte filluar tashmë.

Ky është një detaj i rëndësishëm. Udhëheqja sovjetike jo vetëm që e konsideroi ceremoninë e dytë të dorëzimit me pjesëmarrjen e marshallit Zhukov si të vetmen legjitime, por ishte gjithashtu e një rëndësie të madhe për Moskën të tregonte se nënshkrimi dhe hyrja në fuqi e marrëveshjes së dorëzimit po ndodhte në mënyrë rigoroze sipas rregullave të Moskës, që në kryeqytetin e Rajhut të Tretë që tani kontrollohet nga Ushtria e Kuqe, koha e Moskës ishte në fuqi. Ky nuk ishte një detaj teknik, por ideologjik.

“Gjermanët ndryshuan menjëherë orën në territoret e pushtuara duke futur orën e Berlinit. Jeta në Parisin e pushtuar, Minskun dhe Kievin rrodhi sipas kohës së sinkronizuar me orët e Gjermanisë së Hitlerit. Për Hitlerin ishte e përshtatshme të sulmonte dhe të sundonte sipas kohës së Berlinit. Kur ushtarët tanë hynë në kryeqytetin gjerman, koha e Berlinit pushoi së qenuri. Në çdo kuptim, fjalë për fjalë dhe figurative, historikisht dhe simbolikisht”, kështu shpjegohet ndryshimi i kohës.

Festimi i Ditës së Fitores më 9 maj shërben për dy qëllime, që të dyja janë jashtëzakonisht të rëndësishme për krijimin e miteve sovjetike. Së pari, tregon se nënshkrimi në Berlin i dorëzimit gjerman me pjesëmarrjen e kreut ushtarak të Bashkimit Sovjetik ishte ceremonia më e rëndësishme dhe së dyti, tregon se që nga 9 maji, ish-kryeqyteti i Rajhut të Tretë jetonte në kohën e Moskës, duke siguruar kështu rolin e BRSS-së si fituesi kryesor i luftës me Gjermaninë e Hitlerit.

Mitet e rrezikshme të 9 Majit

Manipulimi i datës aktuale të fundit të Luftës së Dytë Botërore dhe dorëzimit përfundimtar të Gjermanisë nuk është shembulli i vetëm i propaganduesve të Kremlinit që formojnë historinë e “fitores së popullit sovjetik në Luftën e Madhe Patriotike”.

Për shembull, ne tani e dimë se fotografia klasike e ushtarëve të Ushtrisë së Kuqe që ngrinin flamurin sovjetik mbi Rajhstagun Gjerman, në fakt ishte vendosur në skenë nga fotografi Yevgeny Khaldei.

Mikhail Yegorov dhe Meliton Kantaria nuk ishin të vetmit dhe jo të parët nga shumë ushtarë të Ushtrisë së Kuqe që ngritën flamurin e kuq mbi ndërtesën e Bundestagut. Dhe vetë flamuri nuk ishte i vetmi që u ngrit, sipas dëshmitarëve okularë në Reichstag ishin të varur me shumë flamuj të kuq sovjetikë dhe jo të gjithë dukeshin si flamuri i fitores në fotografinë ikonike të Khaldeit.

Së pari, verifikimi i të gjitha fakteve në lidhje me ngjarjet e majit 1945 është një detyrë shumë e pafalshme. Është e vështirë të luftosh falsifikimet në çdo luftë dhe aq më tepër në atë që u zhvillua 77 vjet më parë.

Së dyti, e gjithë historia njerëzore ka një tendencë për të mitizuar me kohën. Mitet janë më të njohura se tregimet reale të bazuara në fakte. Fituesit mitologjikë bëhen më të mëdhenj se jeta, më magjepsës dhe bindës se heronjtë e vërtetë. Legjendat fillojnë të duken më të mundshme sesa ngjarjet që ndodhën në të vërtetë.

Mirëpo, problemi sot nuk është marrëzia faktike apo përshtypjet propagandistike në perceptimet e njerëzve për 9 Majin, por fakti që manipulimi i datës së fitores 77-vjeçare dhe falsifikimet e propagandës sovjetike janë provuar të jenë ushqim i dobishëm për një konflikt të ri të armatosur në Evropë. Miti i fitimtarit të vetëm mbi fashizmin u materializua në flamuj fitoreje që zbukuronin tanket ruse, ndërsa ata pushtuan Ukrainën, flamuj të varur në shtëpitë e pushtuara nga trupat ruse, me ish-aleatët në koalicionin anti-Hitler që papritmas u bënë “armiq” sepse ishte “BRSS-ja e vetmja që mundi Hitlerin”.

Ndërsa, Lufta e Dytë Botërore mori fund në maj 1945, askush nuk mund ta imagjinonte se koncepte të tëra politike e teknologjike dhe teori gjeopolitike do të buronin nga themelet e konstrukteve propagandistike dhe do të bëheshin baza për një luftë të re në Evropë. Kjo është pikërisht ajo që ka ndodhur! /Telegrafi/