Hezbollahu, Izraeli dhe Lartësitë e Golanit – çfarë po ndodh dhe pse?

Një goditje vdekjeprurëse në një fushë loje në Lartësitë Golan të pushtuara nga Izraeli ka përshkallëzuar ndjeshëm frikën për një luftë të re në rajon.

Izraeli thotë se grupi militant Hezbollah me bazë në Liban qëndronte pas sulmit, megjithëse grupi e ka mohuar këtë.

Çfarë ndodhi në sulmin në Lartësitë e Golanit?

Mbrëmjen e së shtunës, 27 korrik, një shpërthim goditi një fushë loje në qytetin Majdal Shams, duke vrarë 12 fëmijë dhe të rinj nga komuniteti i pakicës së njohur Druzë.

Ky ishte incidenti më vdekjeprurës në ose rreth kufirit të Izraelit me Libanin që kur armiqësitë midis Izraelit dhe Hezbollahut u përshkallëzuan në muajin tetor, raporton bbc.

Greva, me viktimat e saj të reja, shkaktoi zemërim dhe tronditje në Izrael dhe në mbarë botën, transmeton Telegrafi.

Izraeli thotë se Hezbollahu e kreu sulmin me një raketë të prodhuar nga Irani, e qëlluar nga një distancë e shkurtër në Liban. Shtetet e Bashkuara thonë gjithashtu se fajtor ishte Hezbollahu. Ky i fundit e ka mohuar fuqishëm përfshirjen.

Çfarë është Hezbollahu?

Hezbollahu është një lëvizje militante dhe politike e armatosur rëndë me bazë në Liban – fqinji verior i Izraelit.

Krahu i saj ushtarak është një nga forcat më të fuqishme në rajon, i pajisur me deri në 200 mijë raketa dhe predha, si dhe me drone sulmuese.

Është e ndarë nga ushtria libaneze dhe është shumë më e fortë.

Hezbollahu është gjithashtu me ndikim politik në qeverinë libaneze.

Lëvizja ndjek degën Shiite të Islamit dhe financohet, pajiset dhe trajnohet nga Irani, fuqia dominuese Shiite në Lindjen e Mesme.

Hezbollahu dhe mbështetësit e tij e konsiderojnë atë një lëvizje legjitime të rezistencës kundër Izraelit, për të cilin pretendon se ende pushton një pjesë të territorit libanez.

Hezbollahu është një mbështetës i fortë i Hamasit dhe palestinezëve dhe refuzon të drejtën e Izraelit për të ekzistuar.

Lëvizja është e ndaluar si organizatë terroriste nga shtetet perëndimore, Izraeli, vendet arabe të Gjirit dhe Liga Arabe

Ku gjendet lartësia e Golanit dhe pse e ka pushtuar Izraeli?

Lartësitë e Golanit janë një pllajë shkëmbore në Sirinë jugperëndimore, që shtrihet drejt verilindjes së Izraelit.

Në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, Izraeli pushtoi rreth 1200 km katrorë (rreth 460 milje katrorë) të Lartësisë Golan, nga e cila e kishte sulmuar Sirinë.

Izraeli e aneksoi zonën në vitin 1981, në një lëvizje që nuk është njohur nga shumica dërrmuese e komunitetit ndërkombëtar. Administrata e presidentit amerikan, Donald Trump ka njohur sovranitetin izraelit mbi lartësitë e pushtuara të Golanit në vitin 2019.

Siria thotë se toka i ka takuar gjithmonë dhe është zotuar se do të rimarrë territorin, ndërsa Izraeli thotë se lartësitë janë vendimtare për mbrojtjen e saj dhe do të mbeten përgjithmonë në duart e saj.

Rreth 20 mijë kolonë hebrenj jetojnë në lartësitë e Golanit, ku gjenden gjithashtu baza ushtarake izraelite dhe poste ushtarake.

Vendbanimet konsiderohen të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar, megjithëse këtë e kundërshton Izraeli.

Kush janë Druzët?

Populli Druze është një grup etnik dhe fetar arabishtfolës, të cilët kryesisht jetojnë në Liban, Izrael, Jordani dhe Siri. Një pjesë e komunitetit ka jetuar në lartësitë e Golanit për shekuj me radhë.

Ata në lartësitë e Golanit kaluan nga sundimi sirian në izraelit në qershor të vitit 1967, kur Izraeli pushtoi pjesën më të madhe të tij. Majdal Shams është më i madhi nga katër qytetet me shumicë Druze.

Izraeli ofroi shtetësi për të gjithë banorët e Lartësisë Golan, megjithëse shumë prej tyre zgjodhën të ruanin besnikërinë e tyre ndaj Sirisë.

Gati 20 për e rreth 21 mijë druzëve që jetojnë atje sot kanë pranuar ose trashëguar shtetësinë izraelite. Ata që kanë mbajtur nënshtetësinë siriane kanë gjithashtu statusin e rezidencës izraelite, me shumicën e të drejtave si shtetasit izraelitë, përveç të drejtës për të votuar.

Përtej lartësive të pushtuara të Golanit, ka rreth 110 mijë druze që janë qytetarë të plotë izraelitë. Ata janë komuniteti më i madh jo-hebre që shërben në Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF), si pjesë e shërbimit të detyrueshëm kombëtar të vendit.

Ka rreth një milion druzë në botë, megjithëse vlerësimet ndryshojnë. Besimi i tyre është një degë e një dege të religjionit islam, Shiit, por feja e tyre është e veçantë pasi ka rregullat e veta të praktimit dhe besimeve.

Pse mund të ketë qëlluar Hezbollahu në lartësitë e Golanit?

Hezbollahu qëlloi objektivat izraelite një ditë pasi Izraeli u sulmua nga Hamasi në jug më 7 tetor. Hezbollahu thotë se po vepron në solidaritet me palestinezët.

Që atëherë, të dyja palët kanë shkëmbyer zjarr në baza të rregullta, duke detyruar mijëra njerëz në Liban dhe Izrael të largohen nga shtëpitë e tyre.

Zyrtarët izraelitë të sigurisë thonë se raketa që vrau të rinjtë ishte pjesë e një breshërie që goditi disa vende në lartësitë e pushtuara të Golanit. Kjo pasoi një sulm izraelit që vrau katër luftëtarë të Hezbollahut në Libanin jugor.

Shumica e sulmeve të Hezbollahut që nga 8 tetori kanë goditur Izraelin verior, me më pak sulme në Lartësitë Golan.

Megjithatë, ajo ka shënjestruar vazhdimisht pozicionet ushtarake izraelite në një pjesë të Lartësisë Golan të quajtur Fermat Shebaa/Mount Dov, vetëm disa kilometra nga Majdal Shams.

Hezbollahu mund të ketë llogaritur se reagimi ndërkombëtar ndaj sulmit të një zone që konsiderohet të jetë nën pushtimin izraelit do të ishte relativisht i heshtur, ndërkohë që do të vazhdonte presionin ndaj qeverisë dhe ushtrisë izraelite ndërsa ata luftojnë në një luftë në Gaza.

Çfarë lidhje ka kjo me Hamasin dhe luftën në Gaza?

Hezbollahu mbështet Hamasin, i cili ka qenë në luftë me Izraelin që nga 7 tetori, kur persona të armatosur të Hamasit nisën një sulm të paprecedentë ndaj Izraelit, duke vrarë rreth 1200 njerëz dhe duke marrë 251 të tjerë si pengje në Gaza.

Hezbollahu hapi një front të dytë të kufizuar në veriun e Izraelit të nesërmen dhe të dyja palët kanë shkëmbyer zjarr që atëkohë.

Si Hamasi ashtu edhe Hezbollahu mbështeten nga Irani (megjithëse Hamasi është një grup mysliman sunit dhe Hezbollahu është shiit).

Të dyja janë pjesë e asaj që Irani e quan një “bosht rezistence”, një aleancë e lirshme e grupeve të të njëjtit mendim, të mbështetur nga Irani në të gjithë Lindjen e Mesme, që veprojnë në rajon kundër Izraelit dhe aleatit kryesor të Izraelit, SHBA-së.

Hezbollahu nuk është përfshirë drejtpërdrejt në luftën në Gaza dhe ka thënë se do të ndalojë së qëlluari kundër Izraelit nëse dhe kur të ketë një armëpushim midis Izraelit dhe Hamasit. /Telegrafi/