Gruaja shqiptare është kuotë apo dalzotëse e vetes?

Nga: Bajram Mjeku

Asnjë komb, jo vetëm në Ballkanin Perëndimor, nuk e respekton gjininë femërore siç e respektojnë shqiptarët. Ka ndodhur moti, edhe atëherë kur shqiptarët si komb nuk jetonin në një shtet të pavarur dhe nuk ishin nën mbrojtje të kushtetutës që buronte nga populli, e cila shtetasve të saj ua garanton të drejtat dhe liritë themelore.

Sa ishte e mbrojtur gruaja shqiptare, të drejtat, nderi dhe privilegji i saj në botën shqiptare, e dëshmon më së miri Kanuni i Lekë Dukagjinit, një kod zakonor sa i ashpër në përmbajtje, po aq rrëzëllues në formë, në kapitujt e të cilit e drejta dhe liria e gruas shqiptare zë vend të rëndësishëm dhe shumë shtete evropiane, të cilët janë konsoliduar shekuj më parë me kushtetutë e ligje, mund të shohin me habi në Kodin zakonor shqiptar, se si shqiptarët i trajtojnë të drejtat dhe liritë e gruas me respekt e dinjitet të pafund.

Shembull për këtë e mora Tringë Smajlin, njërën ndër gratë më të shquara shqiptare, e cila nuk u lind as në shekullin e kaluar, por në vitin 1880, më saktë 142 vjet më parë. Kjo grua e lindur në Hot të Plavës, as mori leje nga burrat shqiptarë për të luftuar për vendin e saj, as u pengua nga ata, derisa tërë jetën e saj e shkoi duke luftuar si guerile kundër Perandorisë Osmane. Përpjekjet e saj për shqiptarët dhe Shqipërinë nuk përfunduan derisa ndërroi jetë në vitin 1917, pasi Konferenca e Londrës, vendlindjen e saj e la nën Mbretërinë e Malit të Zi.

Kosova, shteti më i ri në botë, është modeli më i mirë se deri në ç’përmasa e respekton gruan shqiptare. Pa i mbushur një dekadë e gjysmë të pavarësisë së saj, ka zgjedhur dy presidente gra, derisa Hungaria, një shtet i konsoliduar qindra vjet më parë dhe e cila qysh në vitin 1867, ishte pjesë e Perandorisë së dyfishtë Austro-Hngareze, për herë të parë në historinë e bujshme të saj, zgjodhi këto ditë gruan e parë presidente dhe ajo është, Katalin Novák.

Megjithatë, në shtetin më të ri në Evropë, jo gjithçka shkon vaj dhe jo rrallë lexojmë dhe jemi dëshmitarë të dhunës në familje dhe në shënjestër është kryesisht gruaja shqiptare. Gratë shqiptare nuk mjafton vetëm të ngrejnë zërin e tyre sa për kortuazi, por edhe të veprojnë. Nuk mjafton vetëm të kërkojnë kuotë për pjesëmarrje në institucionet e vendit sa për të plotësuar gjininë e tyre në numër, por duhet të dëshmojnë se meritojnë pozitën dhe vendimmarrjen, jo vetëm pse janë gra, por pse janë dalzotëse të institucioneve që i drejtojnë. Gruaja shqiptare nuk ka nevojë për lajka e mëshirë, por për vendimmarrje dhe dinjitet. Ende besoj se ato kanë hapësirë të mjaftueshme për ndërmarrje të mëdha dhe ende besoj se ato mund ta bëjnë më të mirën për vendin e tyre.