Pse Egjipti dhe Jordania po hezitojnë të pranojnë refugjatë palestinezë?

Sugjerimi i presidentit amerikan, Donald Trump, që Egjipti dhe Jordania të marrin palestinezët nga Rripi i Gazës i shkatërruar nga lufta, ka të ngjarë të përballet me një “jo” të ashpër nga dy aleatët e SHBA-së dhe vetë palestinezët, të cilët kanë frikë se Izraeli nuk do t’i lejonte kurrë të kthehen.

Trump hodhi idenë të shtunën, duke thënë se ai do t’i nxiste liderët e dy vendeve arabe që të pranonin popullsinë tani kryesisht të pastrehë të Gazës, në mënyrë që “ata thjesht ta pastronin të gjithë këtë gjë”.

Ai shtoi se rivendosja e popullsisë së Gazës “mund të jetë e përkohshme ose afatgjatë”.

“Është fjalë për fjalë një vend shkatërrimi tani”, tha Trump, duke iu referuar shkatërrimit të madh të shkaktuar nga fushata ushtarake 15-mujore e Izraelit kundër Hamasit, e ndërprerë tani nga një armëpushim i brishtë.

“Më mirë do të përfshihem me disa nga kombet arabe dhe të ndërtojmë shtëpi në një vend tjetër, ku ata mund të jetojnë në paqe”, shtoi ai.

Ideja ka të ngjarë të mirëpritet nga Izraeli, ku partnerët qeverisës të ekstremit të djathtë të kryeministrit Benjamin Netanyahu kanë mbrojtur prej kohësh atë që ata e përshkruajnë si migrimin vullnetar të një numri të madh palestinezësh dhe rivendosjen e vendbanimeve hebraike në Gaza.

Ndërsa grupet e të drejtave të njeriut kanë akuzuar tashmë Izraelin për spastrim etnik, të cilin ekspertët e Kombeve të Bashkuara e kanë përcaktuar si një politikë të krijuar nga një grup etnik ose fetar për të larguar popullsinë civile të një grupi tjetër nga zona të caktuara “me mjete të dhunshme dhe frymëzuese terrori”.

Një histori e zhvendosjes

Para dhe gjatë luftës së vitit 1948 që rrethoi krijimin e Izraelit, rreth 700,000 palestinezë – shumica e popullsisë së paraluftës – u larguan ose u dëbuan nga shtëpitë e tyre në atë që tani është Izraeli, një ngjarje që ata e përkujtojnë si Nakba – arabisht për katastrofë.

Bëhet e ditur se Izraeli refuzoi t’i lejonte ata të ktheheshin sepse do të kishte rezultuar në një shumicë palestineze brenda kufijve të tij, shkruan AP, përcjell Telegrafi.

Refugjatët dhe pasardhësit e tyre tani numërojnë rreth 6 milionë, me komunitete të mëdha në Gaza, ku ata përbëjnë shumicën e popullsisë, si dhe në Bregun Perëndimor të pushtuar nga Izraeli, Jordani, Liban dhe Siri.

Në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, kur Izraeli pushtoi Bregun Perëndimor dhe Rripin e Gazës, 300,000 palestinezë të tjerë u larguan, kryesisht në Jordani.

Kriza e refugjatëve prej dekadash ka qenë një shtytës kryesor i konfliktit izraelito-palestinez dhe ishte një nga çështjet më të mprehta në bisedimet e paqes që për herë të fundit u ndërprenë në vitin 2009.

Palestinezët pretendojnë të drejtën e kthimit, ndërsa Izraeli thotë se ata duhet të përvetësohen nga vendet arabe përreth.

Shumë palestinezë e shohin luftën e fundit në Gaza, në të cilën lagje të tëra janë granatuar dhe 90% e popullsisë prej 2.3 milionë banorësh janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre, si një Nakba të re.

Ata kanë frikë se nëse një numër i madh i palestinezëve largohen nga Gaza, atëherë edhe ata mund të mos kthehen më kurrë.

Një vijë e kuqe për vendet që bënë paqe me Izraelin dekada më parë

Raportohet se Egjipti dhe Jordania e refuzuan ashpër idenë e pranimit të refugjatëve të Gazës në fillim të luftës, kur ajo u hodh nga disa zyrtarë izraelitë.

Të dy vendet kanë bërë paqe me Izraelin, por mbështesin krijimin e një shteti palestinez në Bregun Perëndimor të pushtuar, Gazën dhe Jerusalemin lindor, territore që Izraeli pushtoi në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967.

Ata kanë frikë se zhvendosja e përhershme e popullsisë së Gazës mund ta bëjë këtë të pamundur.

Presidenti egjiptian Abdel Fattah el-Sissi ka paralajmëruar gjithashtu për implikimet e sigurisë të transferimit të një numri të madh palestinezësh në Gadishullin Sinai të Egjiptit, në kufi me Gazën.

Hamasi dhe grupet e tjera militante janë të rrënjosura thellë në shoqërinë palestineze dhe ka të ngjarë të lëvizin me refugjatët, që do të thotë se luftërat e ardhshme do të zhvillohen në tokën egjiptiane, diçka që mund të zbulojë traktatin historik të paqes të Camp David, një gur themeli i stabilitetit rajonal.

“Paqja që kemi arritur do të zhdukej nga duart tona”, tha el-Sissi në tetor 2023.

A mund t’i detyrojë Trump Egjiptin dhe Jordaninë të pranojnë refugjatë?

Kjo varet nga sa serioz është Trump për idenë dhe sa larg është i përgatitur të shkojë.

Tarifat e SHBA-së – një nga mjetet ekonomike të preferuara të Trumpit – ose sanksionet e drejtpërdrejta mund të jenë shkatërruese për Jordaninë dhe Egjiptin.

Të dy vendet marrin miliarda dollarë ndihmë amerikane çdo vit dhe Egjipti është tashmë i zhytur në një krizë ekonomike.

Por lejimi i një fluksi refugjatësh mund të jetë gjithashtu destabilizues.

Egjipti thotë se aktualisht po pret rreth 9 milionë emigrantë, përfshirë refugjatë nga lufta civile e Sudanit.

Jordania, me një popullsi prej më pak se 12 milionë banorë, pret mbi 700,000 refugjatë, kryesisht nga Siria.

Ndryshe, presioni i SHBA-së do të rrezikonte gjithashtu të largonte aleatët kryesorë në rajon me të cilët Trump ka pasur marrëdhënie të mira – jo vetëm el-Sissi dhe mbretin e Jordanisë Abdullah II, por liderët e Arabisë Saudite, Katarit dhe Turqisë, të cilët të gjithë mbështesin kauzën palestineze.

Kjo do të komplikonte potencialisht përpjekjet për të ndërmjetësuar një marrëveshje historike midis Arabisë Saudite dhe Izraelit për të normalizuar marrëdhëniet, diçka që Trump u përpoq të bënte gjatë mandatit të tij të mëparshëm dhe pret të përfundojë në mandatin e tij aktual. /Telegrafi/