“Armëpushimi” magjik i viteve nëntëdhjetë

“The peaceful decade that set up our current turmoil”, ose “Dekada paqësore që hodhi themelet e trazirave tona të sotme”, titullohet një editorial i kohëve të fundit në ‘The Guardian’ i Jonathan Freedland, gazetar britanik që prezanton edhe një program popullor në BBC Radio 4, i cili i kushtohet historisë.

Duke reshtuar të gjithë ngjarjet e fundit politike, në editorialin e tij Freedland pyet nëse është vërtetë kaq e pakuptueshme që krejt papritur, një grumbull kaotik konfliktesh? Brexit, Trump, Koreja e Veriut, luftërat në Siri, sulmet terroriste në të gjithë kryeqytetet europiane dhe Mbretëria e Bashkuar që përgatitet të votojë, për të katërtën herë në katër vjet.

“Sigurisht, nuk ka asgjë të re në gjithë këtë. Padyshim, nëse tani ndihemi të përmbytur prej ngjarjeve, do të kishim qenë edhe në cilëndo epokë tjetër historike”, shkruan Freedland.

“Por në të vërtetë jo, nuk është kështu. Ka qenë një kohë, jo shumë vite më parë, kur gjërat ishin ndryshe. Po mendoj për atë dekadën e gjatë që shtrihet nga rënia e Murit të Berlinit, në 9 nëntor 1989, deri në shembjen e Kullave Binjake më 11 shtator 2001. Të ‘ngjeshur’ mes fundit të Luftës së Ftohtë dhe fillimit të luftës kundër terrorizmit, vitet nëntëdhjetë sot na ngjajnë me një armëpushim magjik, një dekadë paqeje dhe begatie relative, e çliruar prej anktheve gjeopolitike dhe ekzistenciale që erdhën para dhe pas saj”.

Megjithatë, në atë epokë në dukje të artë, “nën sipërfaqe, pllakat tektonike po lëviznin, duke shkaktuar ato zhvendosje që në fund do të kishin kulmin në tërmetet dhe tronditjet sizmike, të cilat po i shohim sot”.

“Natyrisht, nuk është se luftërat u zhdukën, siç mund ta dëshmojnë popujt e Irakut, Kuvait dhe Ruandës, dhe ata të Ballkanit. Por në pjesën më të madhe të Perëndimit, vitet nëntëdhjetë ishin dekada kur ndjesia e mëhershme dhe aktuale e rrezikut gjeopolitik pësoi zbehje. Francis Fukuyama shpalli “fundin e historisë”, a thua të gjithë konfliktet e mëdhenj ishin zgjidhur dhe liberal demokracia kishte triumfuar”.

Kjo tingëllimë trombash për fundin e asaj që dukej si beteja e të gjithë betejave, sipas Freedland u pasua nga një mendjelehtësi dhe një relaks post-ideologjik: politika ishte më shumë thashethemnajë (mendoni çështjen Levinski, që “tronditi” botën perëndimore). Neo-centrizmi i të majtave europiane që u inaugurua prej Tony Blairit, bëri që hendeku mes forcave të mëdha politike, në krahasim me kundërvëniet epokale të 50 viteve të mëparshëm, të dukej si një grindje në familje. Por lëvizja e pllakave tektonike të globalizimit, po përgatiste terrenin për diçka shumë më serioze.

“Vitet nëntëdhjetë mund të jenë dukur edhe si vite pushimi, në atë kohë. Por ndërkohë që të gjithë flinin, bota ku jetojmë sot po merrte formë. Dhe sot nuk na lë të qetë”, konkludon Freedland. /bota.al/