Analizë e Business Insider, tregohet edhe se si Biden luajti një rol kyç në zgjerimin e NATO-s në lindje në vitet ’90

“Ky, në fakt, është fillimi i 50 viteve të tjera paqeje”, kishte deklaruar atëbotë senatori demokrat Joe Biden – sot presidenti i SHBA – nga Delaware në vitin 1998 ndërsa Senati votoi në favor të zgjerimit të NATO-s për të përfshirë Poloninë, Hungarinë dhe Republikën Çeke.

Sipas një analize të John Haltiwanger të publikuar në Business Insider, përcjell Telegrafi, Joe Biden, demokrati më i lartë në Komitetin e Marrëdhënieve me Jashtë të Senatit në ato ditë, tha se shtimi i armiqve të ish-Luftës së Ftohtë në aleancën ushtarake perëndimore përbënte “ndreqjen e një padrejtësie historike mbi polakët, çekët dhe hungarezët nga Joseph Stalin”.

The Washington Post në raportin e tij mbi votën e Senatit e përshkroi Bidenin si një “lojtar kyç në përpjekjet për ratifikimin”.

Në të vërtetë, senatori i atëhershëm Biden ishte ndër zërat më të lartë në përkrahjen e zgjerimit të NATO-s në Evropën Lindore në fund të viteve 1990.

Ai do të vazhdonte të mbështeste zgjerimin e NATO-s në vitet 2000 si një nga senatorët më me ndikim në Uashington dhe më vonë si zëvendëspresident.

Dhe në vitin 2022 dhe presidenti rus Vladimir Putin po kërcënon të ngatërrojë Evropën në një luftë të re pikërisht për çështjen që Biden dikur pretendonte se do të nxiste dekada paqeje.

Kur Bashkimi Sovjetik u shpërnda, disa vende të Traktatit të Varshavës që kishte dominuar zgjodhën që fati i tyre të ishte në NATO – lëvizje që liderët rusë i panë si dobësim të ndikimit dhe aftësisë së tyre për t’u mbrojtur kundër pushtimeve të mundshme evropiane si ato nga Napoleoni dhe Hitleri.

Kështu, me rreth 100,000 trupa në kufirin e Ukrainës, Putini po kërkon që ish-republika sovjetike të bllokohet nga anëtarësimi në NATO.

Megjithëse Kremlini pretendon se nuk ka plane për të pushtuar Ukrainën, administrata e Biden ka paralajmëruar se një inkursion ushtarak rus në ish-republikën sovjetike mund të jetë i pashmangshëm, përcjell Telegrafi.

Një krizë 30-vjeçare në zhvillim

Sipas shkrimit të BI, Putin ka një histori agresioni ndaj Ukrainës. Rusia pushtoi Ukrainën në vitin 2014 – duke aneksuar Krimenë në proces dhe portin e saj në Detin e Zi – dhe që atëherë ka mbështetur rebelët në një luftë kundër forcave ukrainase në rajonin lindor të Donbasit.

Vendimi i liderit rus për të sulmuar Ukrainën atë vit pasoi protesta masive që çuan në rrëzimin e presidentit pro-rus të vendit, Viktor Janukoviq, i cili jeton në mërgim tani në Rusi.

Presidenti rus ka thënë se Ukraina “as që është një vend”, dhe i ka quajtur ukrainasit dhe rusët “një popull”.

Ai i ka bërë mjaft të qarta ambiciet e tij në rajon: ai dëshiron që SHBA-të të largohen nga Evropa dhe Ukraina të jetë nën kontrollin rus.

Putini është “tepër serioz” për të ndërmarrë veprime për Ukrainën, tha për BI në nëntor, Fiona Hill, e cila shërbeu si këshilltare e lartë për Rusinë në Këshillin e Sigurisë Kombëtare nën administratën Trump, përcjell Telegrafi.

“Në një mënyrë apo tjetër, ai dëshiron që Ukraina të neutralizohet”, shtoi Hill, duke nënvizuar se Putin e sheh fqinjin e Rusisë si çështje të papërfunduar.

Ndërkohë, Putin ka fajësuar zgjerimin e NATO-s drejt lindjes për dinamikën e diskutueshme midis Moskës dhe Perëndimit.

Është një krizë “pengjesh gjeopolitike – dhe asnjëra palë nuk po tërhiqet”, vlerëson John Haltiwanger.

SHBA dhe aleatët e saj e kanë bërë të qartë se politika e dyerve të hapura të NATO-s është e panegociueshme, ndërsa Rusia refuzon thirrjet për të tërhequr trupat nga kufiri i Ukrainës.

Putin, një ish-operativ i KGB-së, ka qeverisur Rusinë për 20 vjet.

Gjatë asaj kohe, ai ka modernizuar ushtrinë ruse dhe ka luftuar për të rivendosur autoritetin e Moskës në vendet që dikur ishin pjesë e Bashkimit Sovjetik.

Qëndrimi luftarak i liderit rus ndaj Ukrainës – dhe zemërimi ndaj NATO-s – është i lidhur thelbësisht me këto ambicie.

“Kriza aktuale midis Rusisë dhe Ukrainës është diçka që ka 30 vjet që po ndodhë. Bëhet fjalë për shumë më tepër sesa Ukrainën dhe anëtarësimin e saj të mundshëm në NATO. Ka të bëjë me të ardhmen e rendit evropian të krijuar pas rënies së Bashkimit Sovjetik”, vlerëson Angela Stent, një bashkëpunëtore e lartë në Institutin Brookings dhe një ish-oficere e Inteligjencës Kombëtare të SHBA-së për Rusinë dhe Euroazinë, në një shkrim së fundmi në Foreign Affairs.

“Gjatë viteve 1990, SHBA-ja dhe aleatët e saj projektuan një arkitekturë sigurie euro-atlantike në të cilën Rusia nuk kishte asnjë angazhim apo interes të qartë dhe që kur presidenti rus Vladimir Putin erdhi në pushtet, Rusia e ka sfiduar atë sistem”, shtoi Stent.

Putin rishkruan historinë

Putin të martën tha se NATO “mashtronte” Rusinë, duke pretenduar se Moskës “i janë dhënë premtime për të mos lëvizur infrastrukturën e NATO-s në Lindje, asnjë centimetër të vetëm”.

Presidenti rus ka akuzuar vazhdimisht NATO-n për thyerjen e një premtimi të tillë, por ekspertët thonë se Putin po shtrembëron historinë për të justifikuar agresionin ndaj Ukrainës.

“[Putini] pretendon se NATO ka përfituar nga dobësia ruse pas rënies së Bashkimit Sovjetik për t’u zgjeruar në lindje të tij, në kundërshtim me premtimet që dyshohet se i janë bërë Moskës nga udhëheqësit perëndimorë. Por nuk u bënë premtime të tilla”, thotë Steven Pifer, ambasador i SHBA-së në Ukrainë nga viti 1998 deri në vitin 2000, në një shkrim të vitit 2014 për Institutin Brookings.

Megjithëse është e vërtetë që SHBA-ja në vitin 1990 hodhi idenë e ndalimit të zgjerimit të NATO-s në Lindje gjatë diskutimeve me Bashkimin Sovjetik për ribashkimin e Gjermanisë, nuk ka pasur kurrë një marrëveshje formale në këtë drejtim.

“Unë nuk mendoj se Putini është aq i shqetësuar për saktësinë historike”, vlerëson Mary Sarotte, një historiane që shkroi një libër mbi zgjerimin e NATO-s.

“Në një ekstrem, ekziston një pozicion që ndonjëherë dëgjon nga pala amerikane, se asnjë nga këto nuk doli kurrë, është një mit total, rusët janë psikotikë”, tha Sarotte. “Nga ana tjetër, ju keni qëndrimin shumë të prerë rus: “Ne u tradhtuam totalisht, nuk ka asnjë dyshim për këtë”.

Biden: “Kam ndihmuar në udhëheqjen e përpjekjeve për zgjerimin e NATO-s”

Në vazhdën e Luftës së Dytë Botërore, NATO u themelua nga SHBA dhe aleatët e saj për të mbrojtur Evropën Perëndimore nga Bashkimi Sovjetik.

Që nga rënia e BRSS dhe përfundimi i Luftës së Ftohtë, shumë ish-republika sovjetike i janë bashkuar NATO-s, duke përfshirë Hungarinë, Poloninë, Republikën Çeke dhe Rumaninë.

Biden, si senator dhe nënkryetar, e mbështeti vazhdimisht këtë proces.

Si kryetar i Komitetit të Marrëdhënieve me Jashtë të Senatit në mars 2008, për shembull, Biden shprehu krenarinë “që këtu në Senat, unë ndihmova në udhëheqjen e përpjekjeve për zgjerimin e NATO-s”, duke shtuar se mbeti “bindje e tij që ne duhet të ofrojmë një ofertë të anëtarësimit në NATO për çdo vend që aplikon dhe plotëson kriteret”.

Në atë kohë, Biden po shprehte mbështetje për zgjerimin e pranisë së NATO-s në Ballkan duke shtuar Shqipërinë, Kroacinë dhe Maqedoninë si anëtarë, përcjell Telegrafi.

Ai gjithashtu mbrojti vendosjen e Ukrainës dhe Gjeorgjisë në një rrugë drejt anëtarësimit në NATO.

Trupat ruse, nën urdhrat e Putinit, do të vazhdonin të pushtonin Gjeorgjinë vetëm disa muaj më vonë në gusht 2008.

Si zëvendëspresident në vitin 2009, Biden tha se SHBA-ja mbështeti lëvizjen e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n – pavarësisht kundërshtimeve nga Rusia.

Me Putinin të indinjuar për zgjerimin e NATO-s dhe SHBA-në të etur për të parandaluar një konflikt të ri në Evropë, Biden si president ka marrë një ton më të kujdesshëm për këtë temë sesa ai si senator apo nënpresident.

Edhe pse Biden ka theksuar se SHBA-ja mbështet me vendosmëri politikën e dyerve të hapura të NATO-s, ai është “duke vepruar me kujdes” rreth çështjes së pranimit të Ukrainës në aleancë.

“Mbetet për t’u parë”, u kishte thënë Biden gazetarëve në qershor kur u pyet për anëtarësimin e Ukrainës në NATO.

Duke qenë se Ukraina nuk është anëtare e NATO-s, Biden ka përjashtuar dërgimin e trupave nëse Rusia fillon pushtimin.

Por Biden po planifikon të dërgojë mijëra trupa në Poloni dhe Rumani, të dyja aleatë të NATO-s, në ditët në vijim.

Tensionet midis Moskës dhe Perëndimit nuk kanë qenë kaq të larta që nga Lufta e Ftohtë dhe është një çështje e hapur se çfarë do të ndodhë më pas. /Telegrafi/