Koleksioni misterioz i artit riekspozohet 20 vjet pas mbërritjes në Tiranë

Për Shqipërinë e dalë nga thuajse një luftë civile dhe Kosovën e shkatërruar, ajo nuk mund të mos ishte kartolina më e mirë e urimit. Një kartolinë urimi nisur nga Holanda, që vinte me një kamion ndihmash, që kalonte çdo barrierë për të ardhur në Tiranën, që vetëm për kulturë nuk i shkonte mendja.

Në Galerinë Kombëtare të Arteve do të riekspozohet koleksioni “Jan Dibbets” nën titullin “Urimet më të mira për 1999”. Një koleksion gati misterioz, i cili u ngrit nga dëshira e një njeriu të vetëm, artistit holandez Dibbets, i cili me gjasë në vitin 1998 (ardhja e tij në Tiranë nuk dokumentohet saktësisht, thjesht merret me mend), ndërsa dëgjonte në ajër të shtënat e mitralozave, mendoi se këtij vendi i duhej më shumë art. Kjo ekspozitë rikthehet për publikun nën kujdesin e studiueses së artit, Arnisa Zeqo, e cila ka pasur rastin të takojë vetë artistin Dibbets.

Drejtori i Galerisë Kombëtare të Arteve, Erzen Shkololli, u shpreh se ky koleksion ripropozohet për publikun shqiptar si një paralele me ekspozitën e artistin kosovar Sokol Beqiri, “As mik, as armik”, hapur në 20-vjetorin e ndërhyrjes së forcave të NATO-s, në Kosovë. E, ndërsa në Kosovë mbizotëronte ajo atmosferë që përshkruan Beqiri, drejt Tiranës me një kamion ndihmash udhëtonte një koleksion veprash arti. Sipas Shkolollit, një pjesë e këtij koleksioni është shfaqur nga kuratori Edi Muka në vitin 2004 dhe më pas në 2010 nga studiuesit Rubens Shima (asokohe drejtor i GKA-së) dhe Alban Hajdinaj.

Më 2010 u bë edhe katalogimi i këtij koleksioni në bazë të punëve dhe autorëve, për çka ndihmoi edhe vetë mbledhësi i këtij koleksioni. Atëkohë ekspozita u shoqërua edhe me një botim mbi veprat dhe autorët përkatës. Koleksioni “Jan Dibbets” përmban 137 objekte: vepra arti, libra dhe objekte të tjera nga 57 autorë, ndër më të njohurit në artin bashkëkohor.

Kuratorja Arnisa Zeqo e quan një koleksion misterioz, pasi ende nuk dihen rrethanat se si ai ka mbërritur në Shqipëri. Edhe pse ajo e ka takuar artistin, ende ka boshllëqe të pambushura, të cilat ajo shpreson që t’i plotësojë gjatë kohës që ekspozita do të qëndrojë e hapur.

“Në 1999-n, saktësisht 20 vite përpara, këto vepra arti erdhën në Tiranë për të gjetur një situatë specifike psiko-gjeografike dhe akustike në qytet. Ekspozita rivendos në skenë këtë koleksion, duke adresuar kolapsin e perceptimeve të kohës dhe pikëprerjet mes koleksionit, veprave të artit dhe qytetit të Tiranës”, thotë Zeqo, duke u shprehur se ekspozita do të shoqërohet me takime publike, rituale, performanca, diskutime dhe një program edukativ.

Sipas saj, shumë e rëndësishme do të jetë dëshmia. Përgjatë bisedave, dëshmitarë të kohës do të mund të hedhin dritë mbi këtë ngjarje të pazakontë për Shqipërinë e asaj kohe.

Dibbets nuk e mban mend mirë kohën kur ka ardhur në Tiranë. Arsyeja pse u gjend këtu ishte një konkurs ndërkombëtar dhe ai ishte në juri, por ajo çka mban mend mirë janë të shtënat e armëve në ajër. Kur u kthye në vendin e tij, ai telefonoi shumë prej miqve të tij artistë që të mund të ngrinin një koleksion për Tiranën. Shumë u treguan të gatshëm që të ofronin një kopje të punëve të tyre, të tjerë shprehën habinë e tyre se përse duhet ta bënin këtë për një vend të panjohur si Tirana. Punë të tjera i përkasin vetë koleksionit personal të Jan Dibbetsit. Mënyra se si ky koleksion është ngritur është shumë interesante, ndërkohë që dëshmon edhe tendencat artistike të asaj kohe, që përkojnë me disa vepra të fondit të Galerisë Kombëtare të Arteve”, thotë kuratorja, teksa shpreh keqardhjen se momenti i ardhjes së këtij koleksioni nuk është dokumentuar përmes fotografive. Nëpër arkiva nuk gjendet asnjë gjurmë. /Panorama/