Kënga mesjetare arbërore – “Konstandini i vogëlthi”

E njohur në folklorin shqiptar si “Besa e Konstandinit”, kjo këngë e kënduar nga ylli i muzikës arvanitase e arbëreshe, Thanasi Moraiti, ka disa specifika të mënyrës së këndimit arkaik, të cilat na kthejnë në melosin e mesjetës së hershme, si dhe nën ndikimin e muzikës kishtare bizantine.

Lexo po ashtu Konstandini i vogël dhe kthimi i Odiseut

Varianti arbëresh është fragmentar dhe nuk përshkruan në tërësi ngjarjen, sikur në variantin analog për Ago Ymerin e këngëve të veriut të Shqipërisë. Del shumë i kursyer në përshkrimin e situatave. Kalorësi Konstandin, në kohën kur ishte duke përfunduar afati i pritjes (i lidhur me besë në tri ditët e para të martesës), pasi kishin kaluar nëntë vite e nëntë ditë, kishte arritur nga Napoli në vendlindje dhe në ditën kur bashkëshortja, “E bukura”, po bëhej gati të lidhte kurorë me një kalorës tjetër, ai lajmërohet te dera e kishës. Nusja e njeh bashkëshortin dhe u drejtohet të pranishmëve me fjalët:

– O ju krushkë e ju bujarë,
Është ky trimi i zgjedhuri parë…

Përmbushja e besës, në këtë këngë, paraqet forcën e mbajtjes së premtimit që ishte karakteristikë për shqiptarët në të kaluarën.

Teksti është si më poshtë, në origjinal dhe i përshtatur në shqipen e sotme.

***

COSTANDIN̅I I VOGELTHI

Costandin̅i i vogelthi,
Kéj tri dit ce dhönder is̅hte.
Cur i thriti mbreti i Nafples
Psè é kéj per s̅ok te pare
I tergoj te paren carte,
Èdhé e s̅turi ne galjofe
É tergoj te diten carte,
Édhé e s̅turi ne galjofe.
I tergoj te tritene,
Édhé jo nuk munt i thoj!
Nönte vitrè e nönte dite,
Kéj é bukura te prése.
Posa s̅kuan nöndë vitre,
Nönte vitrè é nönde dite,
Me ksuljé é scamantiljè,
Vén e zun n̅ie talandus̅é,
n̅ie lèpus̅ ne cragh i ljidhne,
dhé i s̅kruajtin Costandin̅ie;
s̅kuan vitrezat dhé ditet,
Vétè é bukura ne clis̅e;
s̅kuan vitrezat dhé ditet,
vétè é bukura ne clis̅e.
Costandin̅i calin ng̅éte,
Ate cal te brímurith
s̅péite ndar ne dér e clis̅es
te cu g̅iurmèza édhé is̅te.
Calin lidh é bréda ghine
s̅och te bukuran ne ljote.
«O ju crus̅k̄j dhé ju buljare
Is̅t ki trimi c’rori i pare!”
Costandin̅i nusè muar,
E gka déra e madhe dual.

***

KONSTANDINI I VOGËL

Konstandini i Vogëlt,
Ka tre ditë qi dhandër ishte.
Çoi e thirri Mbreti i Napolit,
Pse e kishte për shok të parë.
I dërgoi të parën kartë,
Edhe e shtiri në galofë,
I dërgoi të dytën kartë,
Edhe e shtiri në galofë,
I dërgoi të tretën,
Edhe jo nuk mund i tha,
Nëntë vite e nëntë ditë
Kjo e bukura e priti,
Posa shkuan nëntë vite,
Nëntë vite e nëntë ditë,
Më kësulë e Skamantile,
Venë e zunë një talanduse,
Një letër në krah i lidhën,
Dhe i shkruajtën Konstandinit.
Shkuan vitet e dhe ditët
Shkoi e bukura në Kishë.
Konstandini kalin nget,
Atë kalë të brimurith,
Shpejt u ndal në derë të kishës,
Te ku gjurmët edhe kishte.
Kalin lidh e brenda hyn,
Sheh të bukurën me lotë:
– O ju krushkë e ju bujarë,
Është ky trimi i zgjedhuri i parë.
Konstandimi nusën mori.
E nga dera e madhe doli.
/Telegrafi/