Burgjet e vdekjes dhe shteti që s’ka besë

Khatuna është një femër gjeorgjiane. Emri i saj u bë i njohur në skenën ndërkombëtare, pas një veprimi që e ndërmori sa ishte në pozitën e ministres së Drejtësisë së këtij vendi. Ajo dha dorëheqje vetëm pak orë pasi u publikua një video në të cilën shiheshin të burgosurit duke u keqtrajtuar nga gardianët. Khatuna e la Qeverinë, jo pse iu kërkua, por e bëri këtë në shenjë të aktit moral që nuk kishte arritur ta mënjanonte torturimin e të burgosurve.

Ajo tash është një ish-ministre, siç do duhej të ishte nga pasditja e 5 nëntorit edhe ministrja jonë e Drejtësisë, Dhurata Hoxha. Ngjarja që ndodhi në Qendrën e paraburgimit në Prizren, është më e rënd se sjelljet e gardianeve gjeorgjian ndaj të burgosurve. Me 5 nëntor, u privua nga jeta Astrit Dehari, një i ri, student e aktivist politik. U privua nga jeta, sepse edhe sikur të merren të mirëqena deklarimet mbi vetëvrasjen e tij, prapë dikush është përgjegjës që sot ai nuk është në jetë.

Ministrja e Drejtësisë padyshim se nuk është përgjegjëse e drejtpërdrejtë për vdekjen e Astritit, por ajo është përgjegjëse për mosfunksionimin e sistemit të drejtësisë, një sistem të cilin e ka trashëguar në gjendje të tmerrshme, e brenda të cilit janë të përfshirë edhe burgjet e qendrat e paraburgimit. S’duhet harruar se Astriti nuk është rasti i parë që ndërron jetë brenda burgjeve.

Hoxha, nuk do duhej të priste t’i bëheshin thirrje për dorëheqje, por para se ta merrte këtë akt do duhej të merrte masa ndaj drejtorit të Shërbimit Korrektues, e ky para se ta priste ndonjë vendim nga ministrja, veç do duhej ta kishte vënë para përgjegjësisë drejtorin e Qendrës së paraburgimit në Prizren. Pra, sot ne do duhej të kishim së paku një dorëheqje e dy masa ndëshkimore. Por, meqë asnjëra nga këto nuk kanë ndodhur, atëherë edhe zbardhja e mënyrës së vdekjes së Astritit do të jetë e komplikuar.

Organizatat e pavarura qëmoti kanë raportuar se në Kosovë mungon infrastruktura humane dhe profesionale për trajtimin e të burgosurve dhe për pasojë kemi shumë raste kur të burgosurit janë trajtuar nën dinjitetin njerëzor, e ku pos tjerash ndaj tyre është ushtruar edhe presioni psikik. Nisur nga kjo, edhe njohësit e çështjeve të drejtësisë që nuk kanë ngarkesa politike, por që s’ munden të qëndrojnë indiferentë ndaj këtij rasti, me të drejtë kërkojnë hetime të pavarura nga ekspertë të jashtëm. Një trup i tillë hetimor do të duhej aktivizuar sa më parë, për faktin sesa më shumë kohë që kalon, gjurmët që çojnë në zbardhjen e plotë të vdekjes mund të zhduken.

Tash për tash, ka mjaftë hapësirë për dilema e dyshime. Me të drejtë secili nga ne mund të pyes: si ju dhanë Astritit medikamentet? Me rekomandimin e kujt? Pse iu lejua gjithë ajo sasi? Kush e kishte nën kontroll, e mbi të gjitha pse vdekja u shpallë si “vetëvrasje” ende pa e dhënë fjalën mjekësia ligjore?

Të vërtetën mbi mënyrën e vdekjes së Astrit duhet ta kërkojmë të gjithë, pavarësisht se këtë nuk e ka kërkuar ende presidenti i shtetit, Hashim Thaçi, ai që vetëm para pak javësh ia dërgoi katër letra kryeprokurorit të Shtetit, Aleksandër Lumezi, me kërkesat që të angazhohet në zbardhjen e vrasjeve që kanë ndodhur gjatë dhe pasluftës në Kosovë.

S’ka dyshim që ne si qytetarë duam që të zbardhet e vërteta për gjithë ato vrasje politike që kanë mbetur mister për vite të tëra. Por, presidenti duhet ta ketë të qartë se edhe vdekja e Astritit është politike. Ai u fut në burg si aktivist politik dhe nga aty u nxor pa shenja jete. Presidenti, nuk mund të hesht në këtë situatë, sepse kështu jo vetëm që nuk e kryen obligimin kushtetues për garantim të funksionalitetit të institucioneve, por i rrezikon ato.

Burgjet duhet të shfrytëzohen për vuajtje dënimesh, e jo për vdekje.