Kushtet e jetës së izoluar – në karantinë, siç po e quajmë këtë kohë të pandemisë së koronavirusit – kanë krijuar mundësinë për të medituar dhe reflektuar për shumë aspekte të jetës sonë individuale dhe shoqërore. Jemi të sforcuar ta bëjmë këtë. Por, të merresh me punët jashtë kompetencës profesionale, duket marrëzi, nonsense. Jam i vetëdijshëm për këtë! Unë vetë ‘shkarravis’ për temat jashtë fushës sime profesionale. Të jem i sinqertë, kur marr e shkruaj rreth problemeve për të cilat s’kam kredenciale, më mbërthen ndjenja e dyshimit, por e bëj këtë sepse më bën të iki nga realiteti, dhe nga vetja ime.
Po të isha plotësisht racional, ‘i lirë’, fokusi im do duhej të ishte tek përfundimi i një projekti profesional që e kam nisur më herët, që lidhet me analizën e kapaciteteve organizative dhe menaxheriale të firmave prodhuese në Kosovë. Por, kam kuptuar se këtë nuk e bëj dot, tani. Në kushtet kur diskursi ditor mbizotërohet nga fjalët ‘virus’, ‘infektim’, ‘pandemi’, ‘rri n’shpi‘, ‘izolim’, ‘vdekje’ etj., sikur tretet pasioni dhe dëshira për të bërë punë profesionale. Pra, me vetëdije kam hequr dorë nga liria ime pozitive!
Filozofi Isaiah Berlin thoshte se ‘nëma (mallkimi) më e madhe për individin është kur deprivohesh, apo heq dorë nga liria jote’.
Për cilën liri e kishte fjalën filozofi?
Ekziston një liri që ai e quante ‘liri negative’ e që lidhej me kufizimet e jashtme fizike të njeriut. Por, sipas tij, kufizimi i lirisë nuk vjen vetëm nga faktorët e jashtëm, por edhe nga faktorët e brendshëm. Kufizimin nga brenda ai e shpjegon me konceptin e ‘lirisë pozitive’.
Kuptimi ‘pozitiv’ i fjalës ‘liri’ buron nga vullneti dhe dëshira jonë si individë, për të qenë të zotët e vetvetes sonë. Buron nga kapaciteti dhe aftësia jonë për të luftuar veset brenda vetes, elementet irracionale që secili i kemi. Kur i eliminojmë, ose së paku i kontrollojmë veset, qëllimet irracionale, tek atëherë jemi të lirë; atëherë kur ne i marrim vendimet, pa u shtyrë nga forcat e jashtme (veset), tek atëherë jemi zotët e qëllimeve tona, pra të vetes sonë.
Kur fitojmë mbi forcat e brendshme irracionale, refuzojmë të bëhemi instrument i tjetërkujt; bëhemi subjekt, jo objekt; bëhemi ‘dikushi’, nuk mbetemi ‘askushi’; bëhemi ‘bërës’ të vetes sonë, nuk mbetemi ‘send’, ose kafshë, ose skllav i paaftë për të luajtur një rol njerëzor në jetë.
Mesazhe të ngjashme, mbi peshën e anës racionale të njeriut, i janë dërguar njerëzimit qysh nga Sokrati i madh, nga Platoni, Aristoteli, pastaj nga Hobbes, Locke, Kant, Russell, Popper, Berlin e shumë të tjerë. Por, sipas Berlinit, fondamenti i lirisë pozitive lidhet me vetëdijen tonë se ‘nuk jam skllav i askujt; jam zot i vetes time; së këndejmi fati i jetës sime varet nga unë e jo nga vullneti i dikujt tjetër’.
Ne ndjehemi të lirë për aq sa besojmë se kjo është e vërtetë, dhe të skllavëruar për aq sa besojmë se kjo nuk është kështu…
Promo
Reklamo këtuLufta Prigozhin - Putin
Më shumëU ndalë për kontroll, nxori revolen dhe e kapi për fyti policen amerikane – kolegu i doli në ndihmë duke qëlluar të dyshuarin
“Mysafiri i paftuar në Galatsi”: Mes kritikash dhe akuzash, si u pasqyrua vizita e Ramës në Athinë nga mediat greke
Gjermania po e jep falas këtë vilë gjigante, por ka një problem: Sapo përmendet ish-pronari, askush nuk e dëshiron
Vinicius Junior do të bëhet lojtari më i shtrenjtë në histori, gjiganti evropian përgatitë ofertë bombastike për asin brazilian
Erdogan akuzon rëndë kryeministrin izraelit: Metodat gjenocidale të Netanyahut do ta bënin xheloz Hitlerin
Çka bën Zyra e Kinës në Prishtinë?
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
Më të lexuarat
Gabimi në Ligën e Kampionëve i kushton, UEFA pritet t’i jap një dënim të ashpër gjyqtarit Marciniak
Zvicra fiton "Eurovision 2024"
Holanda përjashtohet nga finalja e "Eurovision 2024"
Bombardimi i konsullatës në Ukrainë, Qeveria shqiptare interesohet për provat
E refuzuan Abdixhiku e Haradinaj, deklarohet Kurti: Mendova se është më së miri të takohemi të gjithë së bashku
Gjermania po e jep falas këtë vilë gjigante, por ka një problem: Sapo përmendet ish-pronari, askush nuk e dëshiron