Qyteti amerikan që udhëhiqet nga myslimanët

Një shëtitje në rrugën kryesore në Hamtramck, Michigan, duket si një turne nëpër botë.

Një dyqan polak salçiçesh dhe një furrë buke e Evropës Lindore ndodhen pranë një dyqani jemenas dhe një dyqani veshjesh indiane, bengali. Kambanat e kishës bien së bashku me thirrjen e namazit për lutje.

“Bota në dy milje katrorë” – Hamtramck i përshtatet sloganit të tij, me rreth 30 gjuhë të folura brenda zonës prej 5 kilometra/katrorë.

Këtë muaj, qyteti me 28 mijë banorë ka arritur një moment historik. Hamtramck ka zgjedhur një Këshill Bashkiak, i gjithi myslimanë dhe një kryetar bashkie mysliman, duke u bërë i pari qytet në SHBA që ka një qeveri myslimano-amerikane, raporton bbc.

Pasi u përballën me diskriminimin, banorët myslimanë janë bërë pjesë përbërëse e këtij qyteti multikulturor dhe tani përbëjnë më shumë se gjysmën e popullsisë së tij, transmeton Telegrafi.

Dhe pavarësisht sfidave ekonomike dhe debateve intensive kulturore, banorët në Hamtramck me prejardhje të ndryshme religjioze dhe kulturore bashkëjetojnë në harmoni, duke e bërë qytetin një rast studimor kuptimplotë për të ardhmen e Amerikës – diversitetit në rritje.

Por a do të jetë Hamtramck një përjashtim apo një rregull e re?

Harku i historisë së Hamtramckut që nga fillimet si një qytet kolonësh gjermanë deri në ditët moderne – qyteti i parë me shumicë myslimane i Amerikës – është gdhendur në rrugët e tij.

Vitrinat e dyqaneve shfaqin tabela në arabisht dhe bengalisht (gjuhë indiane), veshje të qëndisura nga Bangladeshi dhe Jambiyas, një lloj tehu i shkurtër i lakuar nga Jemeni, shihen në vitrinat e dyqaneve.

Banorët myslimanë qëndrojnë në radhë për të blerë paczki, një lloj brumi polak i mbushur me krem.

“Nuk është e pazakontë të shohësh disa me minifunde dhe tatuazhe dhe disa me burka duke ecur në të njëjtën rrugë. Kjo ka të bëjë me ne”, tha Zlatan Sadikoviq, një emigrant boshnjak që zotëron një kafene në qendër të qytetit Hamtramck, transmeton Telegrafi.

Hamtramck dikur ishte pjesë e epiqendrës së industrisë së automobilave të Amerikës, e dominuar nga fabrika e General Motors që kalonte kufirin e saj me ‘Motor City’. Cadillac Eldorado i parë doli nga linja e montimit në Hamtramck në vitet 1980.

Gjatë shekullit të XX-të, ai u bë i njohur si “Varshava e Vogël”, pasi emigrantët polakë ishin shumë në numër. Qyteti ishte një nga ndalesat e turneut në SHBA të Papa Gjon Palit II me origjinë polake në vitin 1987. Në vitin 1970, rreth 90 për qind e qytetit ishte me origjinë polake.

Megjithatë, ajo dekadë pa fillimin e rënies gjatë prodhimit të veturave në SHBA dhe amerikano-polakët më të pasur filluan të lëviznin në periferi.

Ndryshimi e bëri Hamtramck një nga qytetet më të varfra të Michiganit, por përballueshmëria tërhoqi emigrantët.

Gjatë 30 viteve të fundit, Hamtramck u transformua përsëri, për t’u bërë një platformë zbarkimi për emigrantët arabë dhe aziatikë, veçanërisht ata nga Jemeni dhe Bangladeshi.

Një pjesë e konsiderueshme e banorëve të qytetit sot – 42 për qind – janë të lindur të huaj. Më shumë se gjysma besohet se janë myslimanë praktikues.

Përbërja e qeverisë së sapozgjedhur pasqyron ndryshimin e demografisë në Hamtramck. Këshilli i qytetit do të përfshijë dy amerikanë bengali, tre amerikanë jemenas dhe një polako-amerikan të konvertuar në Islam.

Duke fituar 68 për qind të votave, Amer Ghalib do të jetë kryebashkiaku i parë jemeno-amerikan në SHBA.

“Ndihem i nderuar dhe krenar, por e di që është një përgjegjësi e madhe”, tha Ghalib, 41 vjeç.

I lindur në një fshat në Jemen, ai emigroi në SHBA kur ishte 17 vjeçar, duke punuar fillimisht në një fabrikë që prodhonte pjesë plastike për veturat. Më vonë ai mësoi anglisht dhe u shkollua në mjekësi gjersa tani punon si profesionist i kujdesit shëndetësor.

Në vend që të jetë një “tenxhere shkrirjeje” ose “tas sallate”, Hamtramck është më shumë si një “tortë me shtatë shtresa” ku grupe të ndryshme ruajnë kulturat e tyre të dallueshme ndërsa bashkë ekzistojnë ngushtë me njëri-tjetrin, tha anëtarja e zgjedhur e këshillit të qytetit Amanda Jaczkowski.

“Njerëzit janë ende krenarë për kulturën e tyre në mënyrë specifike, ndërsa nëse do të ishte asimilimi, ne do të humbnim veçantinë”, tha ajo.

“Kur jetoni kaq afër njëri-tjetrit, jeni të detyruar t’i kapërceni ato dallime”, tha Jaczkowski, 29 vjeçe.

Por Hamtramck “nuk është Disneyland”, tha Karen Majewski, kryebashkiaku në largim, i cili do të ketë shërbyer në detyrë për 15 vjet përpara se të japë dorëheqjen.

“Është vetëm një vend i vogël. Dhe ne kemi konflikte”, shtoi ajo.

Mosmarrëveshjet u rritën në vitin 2004 pas një votimi për transmetimin publik të thirrjes për namaz.

Disa banorë kanë argumentuar se ndalimi i bareve pranë xhamive dëmton ekonominë lokale.

Gjashtë vjet më parë, kur u bë qyteti i parë amerikan që zgjodhi një qeveri me shumicë myslimane, shtypi nga e gjithë bota zbriti në Hamtramck.

Disa raporte mediatike në atë kohë përshkruanin një pamje të një qyteti “të tensionuar” me një fluks myslimanësh. Një prezantuese e televizionit kombëtar pyeti nëse Majewski kishte frikë të bëhej kryetare bashkie.

Madje kishte spekulime nga disa se një këshill bashkiak i kontrolluar nga myslimanët mund të impononte ligjin e Sheriatit.

Ajo ishte “e kënaqur” që Hamtramck ka qenë një komunitet mikpritës, tha ajo, dhe është “e natyrshme” që banorët e rinj të votojnë për ata që kuptojnë përvojën e tyre dhe gjuhët e tyre.

Byroja e Regjistrimit në SHBA nuk mbledh informacione rreth fesë, por qendra kërkimore Pew vlerëson se në vitin 2020 jetonin rreth 3.85 milionë myslimanë në SHBA, duke përbërë rreth 1.1 për qind të popullsisë së përgjithshme.

Deri në vitin 2040, myslimanët parashikohet të bëhen grupi i dytë më i madh fetar në SHBA, pas të krishterëve.

Sidoqoftë, pavarësisht pranisë së tyre në rritje, myslimanët në Amerikë shpesh i janë nënshtruar paragjykimeve.

Njëzet vjet pas sulmit të 11 shtatorit, islamofobia ende ndjek myslimanët dhe arabo-amerikanët e tjerë.

Gati gjysma e të rriturve myslimanë-amerikanë i thanë Pew në vitin 2016 se ata kishin përjetuar personalisht një formë diskriminimi, kur kandidati i atëhershëm, Donald Trump propozoi ndalimin e hyrjes në SHBA të emigrantëve nga vendet me shumicë myslimane.

Studiuesit zbuluan gjithashtu se në mesin e të gjitha grupeve fetare, myslimanët ende përballen me pikëpamjet më negative nga publiku amerikan.

Më shumë se gjysma e amerikanëve thonë se nuk njohin personalisht ndonjë mysliman, por ata që njohin personalisht një besimtar kanë më pak gjasa të mendojnë se Islami inkurajon dhunën më shumë se fetë e tjera.

Hamtramck është një shembull i gjallë sesi njohuritë personale e kufizojnë islamofobinë, transmeton Telegrafi.

Kur Shahab Ahmed kandidoi për anëtar të këshillit të qytetit menjëherë pas sulmit të 11 shtatorit, ai u përball me një betejë të vështirë.

“Kishte fletushka në të gjithë qytetin duke thënë se unë jam ndër planifikuesit e rrëmbimit të aeroplanit që shkaktoi tragjedinë në New York”, tha ai.

Pasi humbi zgjedhjet në vitin 2001, Ahmed trokiti në dyert e fqinjëve për t’u prezantuar. Ai u zgjodh dy vjet më vonë, duke u bërë zyrtari i parë mysliman i qytetit Hamtramck.

Që atëherë, mbështetja për komunitetin mysliman është rritur në qytet.

Në vitin 2017, kur administrata e presidentit, Donald Trump vendosi ndalimin e hyrjes, banorët u mblodhën për të protestuar.

“Në një farë mënyre mobilizoi dhe bashkoi shumë njerëz, sepse të gjithë e dinë se për të jetuar në Hamtramck, duhet të respektosh njerëzit e tjerë”, tha Razi Jafri, bashkëdrejtor i filmit dokumentar “Hamtramck, SHBA”.

Në nivel kombëtar, amerikanët myslimanë janë bërë edhe më të dukshëm politikisht. Në vitin 2007, demokrati i Minesota, Keith Ellison u bë kongresmeni i parë mysliman. Kongresi aktual amerikan ka katër anëtarë myslimanë.

Në ditën e zgjedhjeve në Hamtramck të këtij muaji, dhjetëra banorë u mblodhën përpara një qendre votimi për të përshëndetur njëri-tjetrin, shumë prej tyre duke treguar suvenirin e tyre për ditën e zgjedhjeve, me shkrimin “Unë votova”.

Emigrantët ishin të emocionuar për të marrë pjesë në demokraci, tha Jaczkowski. “Është një gjë shumë amerikane të jesh në gjendje të bashkosh njerëzit”.

Por si në pjesën tjetër të vendit, në qytet po zhvillohen debate intensive kulturore.

Në muajin qershor, kur qeveria e qytetit miratoi “valëvitjen e një flamuri të krenarisë së homoseksualëve” përpara bashkisë së qytetit, disa banorë u zemëruan.

Disa “flamuj krenarie” të varur jashtë bizneseve dhe shtëpive private u shkatërruan, duke përfshirë një jashtë një dyqani veshjesh të cilësisë së mirë në qendër të qytetit në pronësi të Majewski.

“Kjo dërgon një mesazh vërtet alarmues për njerëzit”, tha ajo.

Marihuana është bërë gjithashtu një burim polemikash. Tre ambulantë të hapur në Hamtramck kanë shkaktuar shqetësim nga disa në komunitetet myslimane dhe polake-katolike.

Banorët e tjerë janë të shqetësuar për mungesën e pjesëmarrjes politike të grave në komunitetet konservatore myslimane.

Natën e zgjedhjeve, Ghalib, kryebashkiaku i zgjedhur, u rrethua nga një turmë e gëzuar jemeno-amerikane në një festë paszgjedhore që shërbente bakllava dhe qebapë. Më shumë se 100 mbështetës ishin aty, të gjithë burra.

Hamtramck gjithashtu përballet me sfida të zakonshme për qytetet Rust Belt, nga infrastruktura e prishur deri te mundësitë e kufizuara ekonomike.

Shirat e dendur gjatë verës përmbytën kanalizimet e qytetit dhe përmbytën shumë shtëpi.

Nivele të larta të plumbit u gjetën në mostrat e ujit të pijshëm të qytetit, duke tërhequr vëmendjen kombëtare. Gati gjysma e qytetit është nën kufirin e varfërisë. Këto janë vetëm disa nga çështjet urgjente me të cilat do të duhej të përballej udhëheqja e re e qytetit. /Telegrafi/