Nostalgjia

Në fund të shekullit të XVII, një student i mjekësisë i quajtur Johannes Hofer vuri re një sëmundje të çuditshme, e cila prekte mercenarët zviceranë që shërbenin jashtë vendit. Simptomat e saj, duke përfshirë lodhjen, pagjumësinë, rrahjet e parregullta të zemrës, dispepsinë dhe ethet ishin aq të forta sa ushtarët shpesh duhej të largoheshin nga detyra. Siç zbuloi Hofer, shkaku nuk ishte ndonjë shqetësim fizik, por një dëshirë e zjarrtë për vendlindjen e tyre malore. Ai e quajti gjendjen nostalgji, nga greqishtja “nostos” që do të thotë kthim në shtëpi, dhe “algos”, dhimbje prej mallit.

Në fillim, nostalgjia u konsiderua si një vuajtje veçanërisht zvicerane. Disa mjekë sugjeruan që zhurma e vazhdueshme e zileve të lopëve në Alpe shkaktonte trauma në daullet e veshit dhe trurin. Komandantët madje i ndaluan ushtarët e tyre të këndonin këngë tradicionale zvicerane, nga frika se do të çonin në dezertim ose vetëvrasje. Por, me rritjen e migrimit në mbarë botën, nostalgjia u vu re në grupe të ndryshme. Doli se kushdo që ndahej nga vendlindja për një kohë të gjatë ishte i prekshëm nga nostalgjia. Dhe, nga fillimi i shekullit të XX, profesionistët nuk e shihnin më atë si një sëmundje neurologjike, por si një gjendje mendore të ngjashme me depresionin.

Psikologët e asaj kohe spekuluan se ajo përfaqësonte vështirësi për të lënë fëmijërinë, apo edhe dëshirën për t’u kthyer në gjendjen e fetusit. Por, gjatë disa dekadave të ardhshme, kuptimi i nostalgjisë ndryshoi në dy mënyra të rëndësishme. Ai u zgjerua nga rrëfimi i mallit për shtëpinë, në një dëshirë të përgjithshme për të kaluarën. Dhe, në vend se një sëmundje e tmerrshme, filloi të shihej si një përvojë prekëse dhe e këndshme. Ndoshta shembulli më i famshëm i kësaj u rrok nga autori francez Marcel Proust. Ai përshkroi se si shijimi i një torte madeleine që nuk e kishte ngrënë që nga fëmijëria, shkaktoi një kaskadë asociimesh të ngrohta dhe të fuqishme shqisore.

Atëherë, çfarë e shkaktoi një ndryshim kaq të madh në këndvështrimin tonë për nostalgjinë?

Një pjesë e saj ka të bëjë me shkencën. Psikologjia u largua nga teoria e pastër dhe drejt vëzhgimit empirik më të kujdesshëm dhe sistematik. Pra, profesionistët kuptuan se shumë nga simptomat negative mund të kenë qenë thjesht të lidhura me nostalgjinë dhe jo të shkaktuara prej saj. Dhe, në fakt, pavarësisht se është një gjendje emocionale komplekse që mund të përfshijë ndjenjat e humbjes dhe trishtimit, nostalgjia në përgjithësi nuk i fut njerëzit në një humor negativ.

Në vend të kësaj, duke i lejuar individët të kujtojnë përvojat personale kuptimplota dhe shpërblyese që kanë ndarë me të tjerët, nostalgjia mund të rrisë mirëqenien psikologjike. Studimet kanë treguar se nxitja e nostalgjisë tek njerëzit mund të ndihmojë në rritjen e ndjenjave të tyre të vetëvlerësimit dhe përkatësisë sociale, të inkurajojë rritjen psikologjike dhe madje t’i bëjë ata të veprojnë më mirë. Pra, në vend që të jetë shkaktare e shqetësimit mendor, nostalgjia mund të jetë një mënyrë shëruese për ta përballuar atë.

Për shembull, kur njerëzit përjetojnë gjendje emocionale negative, ata priren të përdorin natyrshëm nostalgjinë për të reduktuar shqetësimin dhe për të rikthyer mirëqenien. Sot, duket se nostalgjia është kudo, pjesërisht sepse reklamuesit kanë zbuluar se sa e fuqishme është ajo si një teknikë marketingu. Është joshëse të mendosh për këtë si një shenjë se ne jemi të mbërthyer në të kaluarën, por nostalgjia nuk funksionon kështu. Në vend të kësaj, nostalgjia na ndihmon të kujtojmë se jeta jonë mund të ketë kuptim dhe vlerë, duke na ndihmuar të gjejmë besimin dhe motivimin për të përballuar sfidat e së ardhmes. /TED Talks/Bota.al/