Në kujtim të shkrimtarit më të veçantë të letrave shqip

Bardh Frangu

U bënë shtatë vjet nga ikja e shkrimtarit më të veçantë të letrave shqipe, Teki Dervishit. Për këto vite na bëhet sikur e kemi harruar plotësisht, por nuk është krejt kështu. Kjo për faktin se edhe po të duam nuk mundemi. Mbase në kontekst të kësaj mund t’i referohemi një dialogu ndërmjet Eskilit dhe Europidit nga komedia “Bretkosat” e Aristofanit. Ndërsa gjenden në Had, dy dramaturgët e mëdhenj grinden se cili është më i mirë. Eskili në një rast i thotë Europidit (po e parafrazoj): “Nuk jemi të barabartë. Ti je në përparësi, sepse veprat i ke marrë me veti!” E Tekiu, njësoj si Eskili, nuk i mori veprat me veti, por na i la neve të gjallëve si një trashëgimi shumë të rëndësishme jo vetëm letrare, por edhe kulturore në përgjithësi. Dëshmia më e mirë për këtë është drama e tij “Eshtrat që kthehen vonë”, e cila vazhdon t’i sjellë sukseset më të mëdha Teatrit Kombëtar të Kosovës.

Megjithatë janë shumë arsye që ne sot nuk shfaqim as një vullnet të mirë publik për veprën e tij, përkatësisht për sistemimin e saj dhe botimin e tërësishëm. E para nga arsyet e shumta është fryma mediokre që ka zaptuar këtë vend dhe që me të gjitha mjetet provon të shkatërrojë vlerat e krijuara dhe t’i pengojë ato në krijim. Si refleksion i saj është edhe pamundësia për të botuar së paku pjesën letrare të Tekiut, gjë të cilën më duhet ta shpjegoj për publikun. Si anëtar i Këshillit të Librit, bashkë me disa anëtarë të tjerë u angazhuam që ta sillnim për lexuesit veprën e plotë të Tekiut. Ministria e Kulturës, përkatësisht ministri Kujtim Shala iu gëzua kësaj ndërmarrje dhe ndau mjetet për botimin e veprës së Tekiut, madje shpalli edhe konkursin, nëpërmjet të cilit do të zgjidhej shtëpia botuese. Për habi, asnjëra nga shtëpitë botuese nuk arriti të sigurojë të drejtën autoriale për botimin e plotë të veprës së Tekiut. Madje, për më keq, doli të kishte disa persona që e kishin këtë të drejtë!

Po ndoshta ky edhe është fati i disidentit të keqkuptuar dhe të ndaluar nga turma. Në fakt Tekiu në gjithë jetën e vet ndoqi amanetin e Dush Kusarit që kurrë të mos i takonte shumicës. Po siç ka vërejtur kritiku dhe miku i tij Ramadan Musliu, të jesh disident në një mjedis primitiv është mallkim jo vetëm jetësor, por edhe historik, ndaj për këtë ai do të jetë gjithmonë i pakuptueshëm dhe njëkohësisht i kërkueshëm në të gjitha kohët. Të qenit larg turmave, të mbyllurit në vete, në mjegullën e dëshpërimit, ishte edhe mënyra e jetës së tij, e këtij disidenti dhe postmodernisti, i cili edhe ikjen nga kjo botë e bëri në stilin e tij, përkatësisht duke kërkuar që në varrim t’i shkonin vetëm anëtarët e familjes dhe askush tjetër.

Tekiu jetoi dhe iku nga Bregu i Pikëllimit, madje trishtueshëm duke e konfirmuar këtë para bashkëpunëtores së tij më të ngushtë, Kimete Berishës: “Jusufi… shkoi Ibrahimi, shkuan të gjithë, unë mbeta këtu të shkrryhem i pikëlluar… Të ishte gjallë Jusufi do ta mohonin njësoj kështu si mua… s’do të kishte bukë goje…”

Në këtë ditë përkujtimi për të, këtë shkrim më bëhet se është më së miri ta mbyll me konstatimin e kritikut Ramadan Musliu: “Po të shohësh se cili është vendi i tij në letrat shqipe, ai mbetet i veçuar, jashtë hierarkisë, i vetmuar si vlerë”, ndërsa miku i tij, Veli Karahoda do të shprehet: “E Maestro do të kthehet. Si Zaratustra nga Mali i Lartë. Sepse vepra është realiteti absolut i krijuesit”. /Zëri/