Maqedonia e Veriut, vendi më pak i zhvilluar i rajonit

Maqedonia e Veriut që shënoi të enjten 31 vjetorin e pavarësisë është ranguar si një nga vendet më pak të zhvilluara të rajonit. Sipas Indeksit të më të fundit të Zhvillimit Njerëzor 2021/2022, publikuar nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim, UNDP, Maqedonia e Veriut është në vendin e 78-të mes 191 vendeve në botë dhe në fund në mesin e vendeve të rajonit. Pavarësisht stagnimit, në publikim vërehet se RSM ka përmirësuar treguesit e vëzhguar me 14 për qind në dy dekadat e fundit, krahasuar me situatën e dy dekadave më parë. Kështu, jetëgjatësia e të lindurve në vitin 2019 është dy vjet e gjysmë më e lartë krahasuar me të lindurit në vitin 2000, koha mesatare e kaluar në procesin arsimor është rritur dhe të ardhurat mesatare janë rritur me një të pestën. Por kjo nuk mjafton. Nëse në vitin 1994 indeksi i zhvillimit njerëzor të Maqedonisë ishte 0,642, ai u rrit ngadalë deri në vitin 2000 dhe arriti në 0,677. Më e larta ishte në vitin 2019 kur arriti në 0.784. Pastaj RMV ishte në vendin e 82-të, por gjithsesi 9 pozicione pas B dhe H dhe 13 pas Shqipërisë.

Në vitin 2020, rënia e parë fillon kur indeksi është 0,774, dhe pas rënies së dytë – indeksi për vitin 2021 është 0,770. RSM renditet ndër vendet “shumë të zhvilluara”, e cila është një kategori më poshtë “shumë e lartë” ku ishin disa nga vendet përreth. Nga vendet e rajonit, më e mira është Sllovenia, e cila është në vendin e 23-të, dhe ndër vendet shumë të larta janë Kroacia (40), Mali i Zi (49), Hungaria (46), Rumania (53) dhe Serbia në vendin e 63-të. Shqipëria (67), Bullgaria, e cila renditet e 68-ta në fund mes vendeve të BE-së, Bosnja dhe Hercegovina (74) dhe Maqedonia e Veriut në vendin e 78-të janë në një kategori më të ulët.

Për herë të parë në 32 vitet që UNDP llogarit Indeksin e Zhvillimit Njerëzor, ky indeks po bie globalisht. “Pasiguria dhe polarizimi ushqehen me njëri-tjetrin, duke penguar solidaritetin e nevojshëm për të gjetur zgjidhje. Zhvillimi njerëzor është rikthyer në nivelet e vitit 2016, duke përmbysur pjesën më të madhe të progresit të botës drejt Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm (…) Kjo rënie është universale, me pothuajse 90 për qind të vendeve që shohin një ulje të vlerës së Indeksit në vitin 2020 ose 2021. Më shumë se 40 për qind kanë pasur një rënie në dy vitet e fundit, çka sinjalizon thellimin e krizës”, thuhet në raportin e UNDP-së. Ai u bën thirrje vendeve në mbarë botën që të bëjnë një “ndryshim të mprehtë të kursit” për të parandaluar privimin dhe padrejtësinë e mëtejshme. Sipas një prej autorëve të raportit, Achim Steiner, bota po përpiqet t’i përgjigjet njërës pas tjetrës krizave.

Raporti rekomandon zbatimin e politikave që fokusohen në investime – nga energjia e rinovueshme te gatishmëria dhe sigurimi ndaj pandemisë, duke përfshirë mbrojtjen sociale – për të përgatitur shoqëritë për uljet dhe ngritjet e një bote të pasigurt. Perspektiva për vitin 2022 nuk është optimiste, duke pasur parasysh se më shumë se 80 vende kanë probleme me shlyerjen e borxhit të tyre kombëtar. Tre vendet e para, të renditura me indeksin më të lartë të zhvillimit njerëzor janë Zvicra, Norvegjia dhe Islanda dhe me më të ulëtat – Nigeria, Çadi dhe Sudani i Jugut. Megjithatë, janë të pakta vende që kanë bërë progres gjatë vitit të kaluar. Sipas raportit për këtë renditje, i cili është publikuar që nga viti 1990 mbi bazën e disa treguesve – Produkti i Brendshëm Bruto (PBB), jetëgjatësia dhe arsimi, arsyeja e rënies apo stagnimit janë paqartësitë e ndryshme, krizat, pandemia COVID. (koha.mk)