Çfarë qëndron pas përplasjes publike midis Serbisë dhe Malit të Zi?

Për qeverinë e re të Malit të Zi, një përplasje publike me Beogradin për një vendim më shumë se 100 vjet më parë nuk mund të kishte ardhur në një kohë më të keqe se tash.

Më 30 gusht, koalicioni i kryeministrit Zdravko Krivokapiq rrëzoi nga pushteti Partinë Demokratike të Socialistëve (DPS), e cila ka qeverisur Malin e Zi për gati 30 vjet.

Tani, në javën që do të marrë aktualisht pushtetin, grindja e ka parë Malin e Zi të dëbojë ambasadorin serb, shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.

Kështu, Vladimir Bozoviqit iu dhanë të shtunën 72 orë kohë për të lënë Malin e Zi pasi pretendoi se një vendim shekullor në 1918 për t’u bashkuar me Serbinë në Mbretërinë e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve pas Luftës së Parë Botërore ishte “shprehja e lirë e vullnetit të popullit”.

Por kjo nuk është mënyra se si shumë e shohin vendimin në Mal të Zi.

Pasi u bashkua me “Mbretërinë e Jugosllavisë” në vitin 1918, kombi i vogël Ballkanik kaloi 88 vitet e ardhshme nën “zgjedhën efektive” të Beogradit, derisa shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2006.

Që atëherë, qeveria e DPS-së dhe presidenti Milo Gjukanoviq e kanë drejtuar në mënyrë aktive Malin e Zi larg fqinjit të saj verior dhe drejt Perëndimit, duke u bashkuar me NATO-n në vitin 2017, duke shmangur ndikimin rus dhe duke shtyrë përpara bisedimet për t’u bashkuar me bllokun evropian.

Në të vërtetë, bashkimi i Malit të Zi me “Mbretërinë e Jugosllavisë” në vitin 1918 ishte një “patate e nxehtë” historike sa që në vitin 2018 parlamenti i vendit e shpalli vendimin të pavlefshëm.

Duke shpjeguar dëbimin e Bozoviq, ministria e jashtme e Malit të Zi akuzoi serbin për “ndërhyrje të gjatë dhe të vazhdueshme në punët e brendshme të Malit të Zi”.

Si përgjigje, Serbia dëboi ambasadorin malazias në Beograd. Por të dielën, ajo e ktheu vendimin dhe tha se diplomati mund të qëndronte.

Siç vlerëson Euronews, përcjell Telegrafi, Beogradi mund të ketë llogaritur, në mënyrë korrekte, se qeveria e re në Podgoricë do të jetë më pak armiqësore se paraardhësi i saj.

Por marrëdhënia e Malit të Zi me Serbinë është një çështje thellësisht delikate.

Vetëm 55% e qytetarëve votuan për pavarësinë 15 vjet më parë, duke lënë pothuajse gjysmën e vendit në favor të mbetjes si pjesë të Serbisë, me të cilën Mali i Zi ndan përbërjen e tij etnike sllave, fenë dhe gjuhën.

Ndërkohë, largimi nga Serbia dhe drejt Evropës dhe NATO-s nën Gjukanoviçin nuk është pritur mirë në Moskë, e cila e sheh Ballkanin Perëndimor si brenda sferës së saj të ndikimit.

Dhe për marrë ndonjë “shpjegim”, Euronews shkruan se i është drejtuar përfaqësuesve të të dy qeverive por nuk mori asnjë përgjigje.

Siç kujton Euronews, Mali i Zi luftoi së bashku me Serbinë në 1912 dhe 1913 kundër sundimit Osman, por diskutimet e hershme rreth një bashkimi ndodhën nga fillimi i Luftës së Parë Botërore.

Në vitin 1918, mbreti i Malit të Zi, Nikolla I, u rrëzua dhe vendi u fut në Mbretërinë e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve më 1 dhjetor.

Mali i Zi mbeti pjesë e Jugosllavisë deri në vitin 1989 dhe më vonë luftoi së bashku me Serbinë kundër Kroacisë dhe Sllovenisë për të parandaluar shpërbërjen e vendit.

Në vitin 1992, Serbia dhe Mali i Zi formuan “Jugosllavinë e tretë” të propozuar nga Sllobodan Millosheviqi.

Por partneriteti nuk zgjati shumë dhe ishte Gjukanoviq, një ish-mbrojtës i Millosheviqit, ai që në vitin 1997 fitoi një luftë të brendshme brenda DPS për të larguar Malin e Zi nga Beogradi.

Ndërsa Serbia nën Millosheviqin u izolua gjithnjë e më shumë ndërkombëtarisht për shtypjen e dhunshme të shumicës shqiptare të Kosovës, Mali i Zi vazhdoi lëvizjen e tij drejt perëndimit.

Ishte një trajektore që vazhdoi relativisht e palëkundur deri më 30 gusht, kur opozita siguroi 41 vende në parlamentin me 81 vende të Malit të Zi.

Por ndërsa qeveria e Krivokapiqit është portretizuar si një “mashtrim” i Beogradit dhe Moskës, kryeministri i ri i Malit të Zi i tha Euronews në shtator se e ardhmja e vendit ishte si pjesë e BE-së.

“Ky informacion se ne jemi pro-serb ose pro-rus ose se do të ndalojmë negociatat – se ne jemi anti-NATO – nuk është i vërtetë, dhe ne do ta vërtetojmë atë shumë shpejt. Ne jemi të përkushtuar ndaj të gjitha detyrimeve tona dhe gjithçkaje që kemi nënshkruar në marrëveshjen me NATO-n”, ka thënë ai.

“Orientimi pro-perëndimor, pro-BE i qeverisë së re do të përcaktohet shumë qartë. Nuk do të ketë dyshim për këtë. Orientimi ynë pro-perëndimor është i padiskutueshëm”. /Telegrafi/