Dy vjet pas Prespës – Maqedonia e Veriut anëtare e NATO-s dhe me rrugë të hapur për BE

Pas Prespës askush nuk mund të kontestojë se në Maqedoninë e Veriut jetojnë maqedonas, të cilët flasin gjuhën maqedonase, është porosia që para do kohë e dërgoi negociatori në thuajse kontestin tredekadësh për emrin, Matthew Nimetz, i cili sipas ndonjë rastësie sot kremton ditëlindjen, më 17 qershor, ditën kur dy vite më parë në Nivici të Liqenit të Ohrit u nënshkrua Marrëveshja e Prespës, me të cilën iu dha fund mosmarrëveshjeve mes Athinës dhe Shkupit.

– Me Marrëveshjen e Prespës u përmbyll identiteti maqedonas i qytetarëve, ndërsa liderët me vetëbesim mund ta bindnin popullin e tyre se është i njohur si maqedonas, se ata e arritën qëllimin kryesor të tyre në bisedimet, gjegjësisht, njohjen e identitetit të tyre kombëtar, theksoi ish-përfaqësuesi i posaçëm i sekretarit të përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara në analizën e hollësishme, të publikuar në prill për “Nationalities Papers”, revistë akademike që e publikon Kembrixh Juniverziti për Asociacionin për studime të nacionaliteteve.

Në vendbanimin e vogël Nivici në anën greke të Liqenit të Prespës saktësisht dy vite më parë shefi i diplomacisë së Maqedonisë Nikolla Dimitrov dhe ish-ministri i Jashtëm grek Nikos Kotzias i vendosën nënshkrimet e tyre në Marrëveshjen e Prespës.

Me zgjidhjen e kontestit me Greqinë u zhbllokuan proceset integruese të vendit në NATO dhe Bashkimin Evropian. Maqedonia në përputhje me marrëveshjen u riemërtua në Republika e Maqedonisë së Veriut, nënshtetësia u bë maqedonase/ shtetas i Republikës së Maqedonisë së Veriut, ndërsa gjuha maqedonase.

Në përputhje me Marrëveshjen, Greqia e para e ratifikoi Protokollin për anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut në NATO, ndërsa vendi më 30 mars, siç edhe ishte premtuar u bë anëtarja e 30-të e Aleancës. Në ceremoninë solemne me ngritjen e flamurit të Maqedonisë së Veriut, më 30 mars në selinë e NATO-s në Bruksel u zyrtarizua aderimi në Aleancën Veriatlantike.

U hap edhe rruga për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Pas 15 viteve status të kandidatit dhe me mbi dhjetë rekomandime të njëpasnjëshme të KE-së për çeljen e bisedimeve, Këshilli Evropian më 26 mars të këtij viti mori vendim për fillimin e bisedimeve me Maqedoninë e Veriut. Tani vendi është në pritje të kornizës së bisedimeve, e cila sipas paralajmërimeve të diplomatëve evropianë duhet të prezantohet në disa ditët e ardhshme nga BE-ja, ndërsa konferenca e parë ndërqeveritare pritet këtë vjeshtë.

Marrëveshja përfundimtare për zgjidhjen e dallimeve të përshkruara në rezolutat 817 dhe 845 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara për pushimin e vlefshmërisë së Marrëveshjes së përkohshme të vitit 1995 dhe për vendosjen e partneritetit strategjik mes palëve është titulli zyrtar i Marrëveshjes.

Dimitrovi dhe Koxiasit në ceremoninë solemne në Psarades ose Nivici më 17 qershor të vitit 2018 i vendosën nënshkrimet e tyre në Marrëveshjen, në prani të kryeministrave të atëhershëm Zoran Zaev dhe Aleksis Cipras, ndërmjetësuesit Matthew Nimetz, ish-eurokomisarit për Zgjerim Johanes Han, ish-përfaqësuesen e lartë të BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Federika Mogerini dhe përfaqësues të tjerë të lartë ndërkombëtarë, si dhe përfaqësues të të dyja vendeve.