Komisioni i Venecias rekomandon rishqyrtimin e Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve

Plenumi i Komisionit të Venecias me kërkesë të Qeverisë ka shqyrtuar Ligjin për përdorimin e gjuhëve. Sipas mendimit të miratuar sot, Komisioni i Venecias u ka bërë thirrje autoriteteve të Maqedonisë së Veriut të rishqyrtojnë Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve përmes konsultimeve me të gjitha palët në fjalë.

Ekspertët juridikë të Këshillit të Evropës nënvizojnë se në krahasim me legjislacionin e vitit 2008, ligji i ri shtrin në mënyrë të konsiderueshme përdorimin e gjuhës shqipe dhe në shumë aspekte shkon përtej standardeve evropiane të përcaktuara nga Konventa Kuadër për Mbrojtjen e Minoriteteve Kombëtare dhe Kartës Evropiane për gjuhët rajonale dhe të pakicave.

Ndërsa mirëpret vullnetin e autoriteteve për të përmirësuar situatën gjuhësore të komuniteteve, Komisioni i Venecias konstaton se në disa zona ligji i ri mund të shkojë shumë larg duke imponuar atë që mund të dëshmojë se është detyrime juridike joreale ndaj institucioneve publike, në veçanti në lidhje me përdorimin të shqipes në proceset gjyqësore, shoqëruar me sanksione të rënda në rast mosrespektimi dhe mundësinë e prishjes së vendimeve gjyqësore, nëse ka mungesë përkthimi dhe interpretimi gjatë procedurave.

Sipas mendimit, kjo qasje mund të ngadalësojë ndjeshëm funksionimin e tërë gjyqësorit, duke rrezikuar shkelje serioze të së drejtës për një gjykim të drejtë, të garantuar me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Komisioni vëren më tej se ligji i gjuhës nuk ka qartësi në kuptimin e të cilit dispozitat zbatohen vetëm për shqipen dhe të cilat edhe për gjuhët e tjera të komunitetit.

Komisioni i Venecies u bën disa rekomandime autoriteteve të Maqedonisë së Veriut, veçanërisht duke braktisur dispozitat që lidhen me dygjuhësinë në procedurat gjyqësore. Gjithashtu rekomandon që detyrimi për të përdorur gjuhën shqipe në komunikimin e brendshëm dhe ndërinstitucional midis nëpunësve civilë të kufizohet në komunikimet zyrtare të shkruara ose hyrja e tij në fuqi të shtyhet derisa zbatimi i duhur i kësaj dispozite të shfaqet realiste.

Në lidhje me zbatimin e sanksioneve monetare, ekspertët ligjorë të Këshillit të Evropës sugjerojnë që ai duhet të shtyhet derisa ligji të ndryshohet në mënyrë që të sigurojë një qartësi të mjaftueshme ligjore, të zvogëlojë shumat e gjobave, si dhe të prezantojë elementin e fajit dhe parimin të proporcionalitetit.

Autoritetet gjithashtu janë të ftuar të kryejnë një analizë mbi zbatimin e ligjit të vitit 2008 dhe vlerësimin e ndikimit buxhetor dhe burimeve njerëzore të ligjit të ri të gjuhëve.

Teksti i plotë i Opinionit pritet të botohet deri në fund të ditës të hënën, 9 dhjetor 2019, në uebfaqen e Komisionit të Venecias./Alsat/