Kujtesa e një djali është në natë

Sebastiano Grasso

Gjatë Meshës së Papa Françeskut në Vatikan – 5 qershor 2016 – poeti shqiptar Visar Zhiti shkon në kërkim të “pëllumbit të bardhë” të fëmijërisë së birit Atjon. I kthyer në Tiranë nga Milano për pushimet e Krishtlinjes, Atjoni në një aksident me motor ndërron jetë. Është 19 vjeç dhe studion në Universitetin Katolik. Rreth orës pesë e ëma Eda telefonon në Milano: “Atjoni… jo, jo…”. “Je e sigurt? Do të jetë duke fjetur. Do të shohësh se do të mjaftojë një përkëdheli për ta zgjuar”, i përgjigjen.

Sapo kishte hyrë në vitin e dytë të Filozofisë, përveçse shkrues esesh politike (mbi përmbajtjen e disa diskutimeve jo në dobi të qeverisë, ndokush shtrembëronte buzët me që i ati atëherë ishte ministër i Kulturës), Atjoni ishte edhe piktor. Por, “miqtë e çizmes” do ta zbulojnë vetëm gjatë funeralit. Pikërisht një vizatim të Atjonit mban edhe ballina e librit “Nata është atdheu im”, përmbledhja më e re me vargje e Visar Zitit, (Botimet “Pazzini”), përkthyer nga Elio Miracco, me parathënie nga Ennio Grassi. “Po ku është pëllumbi yt, Bir/ pëllumbi i bardhë i fëminisë tënde?”, ngulmon poeti. “E nuk doje të rriteshe/ se ashtu as pëllumbat/ nuk trëmbeshin prej teje…”!

Kaloi pothuaj një vit e gjysmë nga ikja e Atjonit në Qiell dhe Visari – mbasi la detyrën e ministrit të Kulturës në Shqipëri dhe shkon si ambasador pranë Selisë së Shenjtë – vëzhgon përqark në kërkim të çfarëdo shenji të pranisë së djalit. Shenja që mundohet t’i gjejë dhe në natë: poeti arrin ose beson se mund ta bëjë, të lexojë madje dhe terrin. Si në një partiturë, libri nis me një “lentissimo” (“Marr dorën e butë të kësaj mbrëmjeje/ e ledhatoj, pastaj e hap për të parë fatin”), për të ndryshuar kohën në një “stringendo” (“Do të doja që shpirti im/ të dilte nga kraharori e të vinte te ju/ si një pelerinë e padukshme t’ju mbështillte/ ku përsipër të ndiheshin fjalët e mia/ si një shi i magjepsur”), për t’u mbyllur me një “doppio movimento” (“E gjithë kjo ditë vetëm për të kujtuar…/ Por tmerri është më i madh, nuk e nxë kjo ditë/ del përtej [….] Po unë dua ditën time të harresës…/ Si penë që do të doja të shkruaj u bë lamtumira/ si çelës i shtëpisë tënde qoftë ora e kthimit/ e ke varur në qafë si një fëmijë/ që mos të të humbë gjatë lojës, se e gjithë lojë qenkërka, Bir.”)

Na vijnë në mëndje dy poetë të tjerë, të goditur në të njëjtën mënyrë: Giosuè Carducci (Rima të reja për Danten, tre vjeç) dhe Giuseppe Ungaretti (Dhimbja për Antonetton, nëntë).

E, në të njëjtën kohë – na vjen të ripërshkojmë biografinë e Visar Zhitit – një histori dramatike, por me një fund të gëzueshëm. Se në fakt poeti, i burgosur për një përmbledhje poezish “Rapsodia e jetës së trëndafilëve” – si i ati, aktor teatri e komediograf – mbas tetë vitesh burgimi në kampet e punës (miniera bakri e fabrika tullash), me rënien e diktaturës komuniste, rifitoi lirinë. Pastaj boton nja dhjetë libra (poezi, narrativë dhe eseistikë), duke u konsideruar si një lloj Ismail Kadareje tjetër; zgjidhet deputet në Parlamentin shqiptar; kalon në karrierën diplomatike (Itali, Shteti i Vatikanit, tani në Ambasadë në Washington) deri më tani . Por, gjithçka shembet me ikjen e birit të vetëm.

Po gjurma që lë poeti me penën e tij, zgjat një stinë (si ajo mbi dëborë) e me kalimin e kohës shkrihet në kujtime ose shenjohet përjetë?

Këtë pyetje të Anila K. zbulojmë se Visar Zhiti ia lë përgjigjen së ardhmes. /Marrë nga “Corriere della Sera”, 19 gusht 2018/Përktheu nga italishtja: Eugjen Merlika/