Lajmet e rreme, ndër sfidat më të mëdha globale

Lajmet e rrejshme, të njohura si “fake news” tashmë paraqesin një nga sfidat më të mëdha globale. Raporti “Liria në Internet 2017” i Freedom House tregon se përkeqësimi i lirisë në internet minon demokracinë. Të paktën në 17 nga 65 shtetet e vlerësuara, përfshirë edhe SHBA-të lajmet e rrejshme kanë pasur rol të rëndësishëm në fushatat parazgjedhore, duke penguar qytetarët të zgjedhin liderët e tyre në bazë të lajmeve të vërteta dhe debatit autentik. Në raport përmenden të rinjtë nga Velesi, të cilët kishin publikuar lajme të rrejshme gjatë zgjedhjeve të fundit presidenciale në SHBA.

“Ashtu siç organizatat e mediave si BuzzFeed që përshtatin titujt e artikujve origjinal me NewsFeed të Facebook, adoleshentët maqedonas kanë publikuar artikuj të rrejshëm në prag të zgjedhjeve presidenciale të nëntorit 2016 në SHBA, duke përfituar shuma marramendëse nga Google Ads. Këto përmbajtje të paligjshme të lajmeve u shfaqën në platformat e mediave sociale krahas artikujve të ligjshëm, pa ndonjë dallim të dukshëm mes të dyjave”, thonë nga Freedom House.

Maqedonia nuk ishte në grupin e shteteve të vlerësuara. Por as tek ne situata nuk është më e mirë.

“Kishim periudhë në Maqedoni kur propaganda dhe lajmet e rrejshme na ishin përditshmëri, sepse garnitura qeveritare, koalicioni që ishte në pushtet para së gjithash OBRM-PDUKM-ja ishte lider në prodhimin dhe shpërndarjen e spineve gjysmë të vërteta, të vërteta ose manipulime, propagandë dhe shkurt lajme të rrejshme. Tani në këtë fazë, kur kemi ndërrim të Qeverisë nuk mund ta shohim se edhe kjo garniturë qeveritare e bën këtë. Gjithsesi ne duhet të jemi shumë të vëmendshëm”, deklaroi Zhaneta Trajkovska, Instituti Maqedonas i Mediave.

Marina Tuneva nga Këshilli i Etikës në Media thotë se përmirësimin e situatës e sheh në vetë-rregullimin e mediave online dhe sanksionimin e të njëjtave kur shpërndajnë lajme të rrejshme.

“Njëra punë është funksionimi i vetë-rregullimit dhe pranimi i përgjegjësisë nga ana e mediave se duhet patjetër të veprojnë në pajtim me parimet dhe standardet e gazetarisë etike. Puna tjetër është që duke pasur parasysh dëmin që mund ta shkaktojnë ata media, si për shembull përhapjen e gjuhës së urrejtjes, diskriminimin në baza të ndryshme… këto janë vepra të dënueshme, ku duhet të veprojë ligji. Me një koordinim të përbashkët të institucioneve, vetë-rregullimin, trupat që kanë kompetenca rreth këtij problemi duhet të fokusohemi drejt zgjidhjes”, tha Marina Tuneva, Këshilli për Etikë në Media.

Për të luftuar lajmet e rrejshme, Bashkimi Evropian ka inicuar një përpjekje për ta definuar problemin dhe për të dizajnuar strategji me të cilën do ta luftojnë këtë dukuri, për çka dhe kërkon ndihmë nga qytetarët dhe ekspertët./Telegrafi/