Kokëministri e të tjerë

Nga: Mehmet Elezi

Më dhemb kryet, kishte thënë vajza dhe kish kërkuar leje nga mësimi. Ç’është kjo “më dhemb kryet”, i kishte bërtitur mësuesja. “Më dhemb koka”, thuaj. Kur do të mësohesh të flasësh shqip, moj vajzë!

Nuk po ndalemi te sjellja e mësueses, çështje në vete. Rrimë te ana gjuhësore.

Fjala “krye” është e burimit indoeuropian të shqipes. “Kokë” është huazuar prej latinishtes – deri vonë ka pasur kuptimin “kokërr” dhe një kuptim tjetër që s’po e përmend për arsye etike. Te autorët e vjetër e te arbëreshët “kokë” nuk del në kuptimin “krye”.

Prej fjalës “krye” janë krijuar dhjetëra fjalë të pazëvendësueshme. Nëse “krye” do të dëbohej nga gjuha e nga fjalorët normativë, se “nuk qenka shqip”, çfarë do të ndodhte me një numër të madh fjalësh, që burojnë prej emrit “krye”? Dëbim i pamundur, por le të hamendësojmë.

Emra:

Kryeministri do të bëhej kokëministër. Ekranet do të fillonin lajmet  e mbrëmjes me fjali të tilla si “Sot kokëministri Edi Rama, shkroi një status në feisbuk…”.

Dhe, më tej, kryeparlamentari, kryebashkiaku, kryeprokurori, kryetari (i shtetit) e kështu me radhë do të bëheshin: kokëparlamentar, kokëbashkiak, kokëprokuror, kokëtar (i shtetit).

“Kryesi”, “kryesim” e të ngjashme do të bëheshin kokësi, kokësim.

“Krenari” do të bëhej kokërari.

Mbiemra:

Mbiemrat “krenar” do të bëhej kokërar ose kokëtar.

Përkrenarja e Skenderbeut do të bëhej përkokëtarja ose përkokorja e Skenderbeut.

Vetë shqiponja dykrenare e flamurit kombëtar do të bëhej shqiponja dykokëtare ose dykokore e flamurit kombëtar.

Folje:

“Krenohem” do të bëhej kokërohem.

“Kryej”, “kryesoj” do të bëheshin kokëtoj, kokësoj.

Ndajfolje:

Në vend të “kryesisht” do të thuhej kokësisht. Në vend të “krejtësisht” do të thuhej kokëtësisht, për të mos thënë kokësisht prapë.

Ndojfolja “krejt” do të bëhej “kokejt”.

E dhjetëra të tjera.

Kur do të mësohesh të flasësh shqip!, iu hakërrua mësuesja.

Nuk është punë e një mësueseje. Mbi të janë shumë të tjerë, deri akademikë e pushtetarë të rëndë, që gjuhën shqipe nuk e shohin tej të folmes së “fshatit” të tyre.