“Ftesë për të mos u çmendur”

Ledian Gjeçi

S’ka kaluar shumë kohë nga botimi i vëllimit të dytë të romanit me titull ‘Secili çmendet simbas mënyrës së vet’ i autorit Stefan Çapaliku, dhe pasi e lexova me shumë kureshtje këtë libër, me nxiti të hedh në letër perceptimin tim mbi veprën, e parë nga këndvështrimi i një të riu për kohë të cilat unë si kam jetuar.

Ky roman vjen për lexuesin shqiptar dhe jo vetëm, si vijim i romanit të parë me të njëjtin titull, dhe në këtë vepër të mirëfilltë letrare autori me shumë finesë rrëfen në vetën e parë histori dhe ngjarje konkrete të cilat i ka jetuar personalisht, ose së paku kanë ndodhur para syve te tij. Ngjarje të cilat duken gati të pabesueshme për këndvështrimin e dikujt që se ka parë, dikujt që s’mundej, ose dikujt që s’ka dashur ta shoh siç ishte, të ashtuquajturën ‘’at’kohë’’ të regjimit komunist në Shqipëri.

Në vëllimin e parë ngjarjet zhvillohen në qytetin e Shkodrës. Rrëfimi nis fill me kujtesën e autorit që e ruan nga koha e fëmijërisë, dhe zhvillohet më tej së bashku me vitet e rritjes së tij. Aty herë mbas here prezantohen ngjarje të papritura në të cilat gjen patjetër shkak të qash e të qeshësh. Ndërsa në vëllimin e dytë fokusi i ngjarjeve transferohet nga Shkodra në Tiranë ku personazhi i rritur tashmë nis një jetë të re universitare me të njëjtat çmenduri të vjetra të cilat vazhdojnë të gjenden kudo e te çdokush. E më pas vjen i shumëprituri, tranzicioni. I bukur, por shumë i brishtë për ta ndaluar totalisht vrullin e një çmendurie gjysmë shekullore. Dhe historia vazhdon…

Një nga cilësitë e veçanta të veprës është se nuk synohet të mbahet gjallë kureshtja e lexuesit thjesht duke servirur makabritetet kriminale të kohës në fjalë, të cilat janë aq shumë të dëgjuara në kronika apo tekste të ndryshme letrare, por trajtimi këtu vjen ndryshe. Burimin e ngjarjeve autori e nxjerr nga ajo që dikur konsiderohej ‘e zakonshmja’. Nga vet jeta që bënin të zakonshmit, banorët e qytetit, fshatit apo çdo lloj rrethine, kur në të vërtetë kjo e zakonshme ishte një çmenduri kolektive tragji-komike e cila trajtohet e paraqitet në mënyrë fantastike në vepër. Dhe ky trajtim i veçantë i autorit e kthen në të pazakontë romanin, i vesh vlera reflektuese e argëtuese për lexuesin, e fton të mos harroj të vërtetat e të mos përsëris gabimet e të shkuarës, duke realizuar kështu edhe një nga misionet kryesore të artit; qëllimin për të influencuar mirë tek tjetri. Dhe këtë qellim ky roman e realizon më së miri nëpërmjet cilësive që mbart.

Siç u tha edhe më lart, ky libër i sapo botuar vjen si vijim i të parit, dhe në rast të tillë të vjen ndërmend rrisku që ekziston nëse autori do mundej të mbante të njëjtin ritëm me të njëjtën larmishmëri surprizash e karakteresh, pasi më të veçantat e memories së autorit zbrazen tek i pari. Mirëpo në këtë rast rezulton ndryshe. Edhe i dyti vazhdon fuqishëm. Jo vetëm vazhdon por edhe fillon, sepse me bindje mund të konsiderohet vepër më vete, e cila mundet të jetoj më së miri edhe pa e patur nevojën e të parës. Dhe është padiskutim një roman i vërtet që servir të vërteta, e që argëton pa masë.

Sigurisht nuk mund të pretendohet që një shkrim i shkurtër si ky që sapo lexuat të përmbledh denjësisht gjithë vlerat e një romani që nuk duhet humbur, por së paku mund të lexohet si përshtypja e dikujt ndaj diçkaje e cila e ka frymëzuar të ndalet. /360grade.al/