Nëntë vjeçarja kureshtare zbulon meteorin që ndriçoi qiellin e Afrikës së Jugut, shkencëtarët nisin studimet

Kur nëntë vjeçarja Eli-zé du Toit pa një gur të vogël që binte nga qielli ndërsa ishte ulur në verandën e gjyshërve të saj në Nqweba, ajo nisi “hetimet”.

“Isha e zënë duke luajtur me qentë në fermën time Oupa”, tha ajo.

“Papritur, dëgjova diçka si bubullima. Pashë një gur që binte nga qielli. Shkova ta merrja dhe ishte ende i ngrohtë”, shtoi du Toit.

“Shkova t’i tregoja gjyshes sime. Ajo tha se ishte vetëm një gur që ra nga qielli. Kur nëna ime erdhi, ajo e kërkoi në google dhe tha se mund të jetë një meteorit”, vazhdoi nëntë vjeçarja.

Më herët, banorët në atë zonë kishin parë drita në qiell, kishin dëgjuar bubullima dhe në disa vende kishin ndjerë dridhje toke.

I menjëhershëm ishte reagimi i nënës së vajzës, Jess, e cila e kontaktoi Dr. Carla Dodd nga Universiteti Nelson Mandela.

Dodd u shpreh se ata ishin mirënjohës për gjetjen e Eli-zé, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

“Pa atë fragment, ne kishim shumë pak për të vazhduar”, tha Dodd. Menjëherë pasi mori fragmenti, asaj iu bashkua një ekip nga universitetet Wits dhe Rhodes në kërkim të fragmenteve tjera.

Ekipi fillon punën

Ekipi e ka quajtur përkohësisht meteoritin Nqweba – dhe ai është ruajtur me kujdes në fletë metalike dhe plastikë.

Siç shpjegoi Dr. Deon van Niekerk nga Universiteti i Rodosit, fragmenti i tyre i çmuar i meteorit “nuk është i lumtur në Tokë” dhe do të fillonte të ndryshket nëse ekspozohej ndaj elementeve.

“Është e paligjshme të mblidhen ose trajtohen këto fragmente pa leje nga Agjencia e Trashëgimisë së Afrikës së Jugut”, tha ai.

The unveiling of a new meteorite that fell near Gqeberha on 25 August 2024

Nelson Mandela University, in collaboration with @Rhodes_Uni and the @WitsUniversity @NASA @AlgoaFMNews @HeraldNMB @ReutersAfrica #RSAMeteorite pic.twitter.com/EcD9CoM2yZ

— Mandela University (@MandelaUni) September 3, 2024

“Njerëzit që gjejnë fragmente të meteorit duhet të na kontaktojnë në mënyrë që të marrim hapa për t’i ruajtur”, shtoi Niekerk.

“Ne kemi marrë qindra raporte nga njerëz që kanë parë ose dëgjuar diçka”, tha Dodd.

Kush e pa?

Raportet e ndezjeve të ndritshme ndërsa meteori hynte në atmosferën e Tokës u morën nga Langkloof në Kepin Lindor, Gqeberha dhe madje deri në Petrusburg dhe majës së një mali në Ceres.

Kur një meteor hyn në atmosferë ai shpërthen dhe fragmentet e tij njihen si meteorite.

Van Niekerk i Universitetit të Rodosit mori leje nga Autoriteti i Burimeve të Trashëgimisë Provinciale të Kepit Lindor për të rikuperuar fragmentet e meteorit për analiza shkencore.

“Koha jonë e përgjigjes do të ishte kritike nëse do të mblidhnim të dhëna të vlefshme shkencore dhe fragmente meteori, si dhe për t’i shpjeguar publikut vendas se kjo ishte një ngjarje natyrore dhe se si pjesët individuale u lidhën së bashku”, tha profesori Roger Gibson i Universitetit Wits.

Ai tha se ndërsa ata fillimisht mendonin se meteori mund të ishte aq i madh sa një veturë, ai mund të ishte sa madhësia e një motoçiklete.

“Por ne shpresojmë se ishte më i madh. Gjeologët gjithmonë shpresojnë që gurët të jenë më të mëdhenj”, tha ai.

Ai shtoi se ekipi i studiuesve kishte mbledhur të dhëna nga disa burime për të konfirmuar dhe përshkruar ngjarjen.

Siç raportohet, shpërthimi i parë kryesor u pa rreth orës 8:50 të mëngjesit të 25 gushtit. Ata morën 150 rrëfime dëshmitarësh.

Më pas u ndjenë lëkundjet e tokës dhe u dëgjua një zhurmë e fortë si bubullimë. Llogaritjet e bëra nga anëtarët e ekipit tregojnë se pjesa më e madhe e meteorit ra mbi malet Groot Winterhoek, të cilat fillojnë në veri të Kariega dhe shtrihen në Kepin Perëndimor.

Gibson tha se një stacion monitorimi me infratinguj në Boshof afër Kimberley, i krijuar për të monitoruar raketat gjatë Luftës së Ftohtë, regjistroi zhurmën e shpërthimit.

Qendra për Studimet e Objekteve të Afërta regjistroi shpejtësinë e meteorit në rreth 20 kilometra në sekondë përpara se të shpërthente në fragmente.

#RSAMeteorite | Okay, here is some more science trivia. 💫
The initial scientific focus of Nqweba will involve microscopic and geochemical analyses.
This investigation could provide insights into the meteorite’s source region in space and possibly identify its parent body. 🥹… pic.twitter.com/6KxwLRqi0G

— Rhodes University (@Rhodes_Uni) September 3, 2024

Gibson tha se energjia e shpenzuar ishte e barabartë me 92 ton TNT që shpërtheu. Megjithatë, kjo ndodhi në një lartësi prej 38 kilometrash.

Ajo që dihet deri më tani

“Ngjarje të tilla si këto janë të pabesueshme dhe janë shumë emocionuese”, tha Dr. Leonidas Vonopartis nga Universiteti Wits.

Ekipi i studiuesve ka konstatuar se meteori Nqweba është akondritik, konkretisht një lloj i rrallë brenda grupit howardite-eucrite-diogenite.

Meteoritë të tillë ofrojnë njohuri të vlefshme për funksionimin e brendshëm të trupave të tjerë planetarë, duke u ofruar shkencëtarëve një vështrim në procese të ngjashme me ato që formuan shkëmbinjtë e Tokës.

“Është vërtet interesante të jesh në gjendje të studiosh këta shkëmbinj”, tha Van Niekerk.

Ai tha se gjetën pesë fragmente me peshë gjithsej 90 gramë. Fragmentet janë të ngjashme me ato që përputheshin më parë me asteroidin 4Vesta, i vendosur në brezin midis Marsit dhe Jupiterit.

“Është e pabesueshme që dikush ishte aty për të parë këto fragmente të binin. Është si të gjesh një gjilpërë në kashtë”, tha Van Niekerk.

Ndryshe, në javët e ardhshme, një ekip studiuesish dhe astronomësh të lidhur me Shoqërinë Astronomike të Afrikës së Jugut do të mbledhin të dhëna nga observatorët zyrtarë, me rrëfime të dëshmitarëve okularë, për të bashkuar detajet e ngjarjes.

Ata gjithashtu do të kryejnë kërkime të gjera për fragmente të mëtejshme meteori në një zonë të gjerë të terrenit. /Telegrafi/