Shqiponja dhe “Át Gjergj Fishta”

Me Shqiponjën u njohëm në Prishtinë, në Panairin e Librit. Ajo e përfaqësonte Bibliotekën Françeskane nga Shkodra. Kishim bërë ca biseda rreth librave dhe në fund me mirësjellje ma dha një libër të cilin nuk e pagova – se nuk kisha të holla apo ma dhuroi, kjo nuk më kujtohet tash. E falënderova dhe ia urova gjithë të mirat! Takimin e radhës ia lamë rastit. Më tregoi se ku gjendet Libraria “Át Gjergj Fishta” dhe se aty mund ta gjeja kurdo që do të vizitoja Shkodrën.

***

Në një mëngjes vendosa të mos bëja plazh, por të shkoja në Shkodër. Mora një minibus që mbante linjën Velipojë-Shkodër. Pritëm derisa u fut edhe udhëtari i fundit, për ta mbushur kuotën e nevojshme për t’u nisur. Ajo që erdhi e fundit ishte një grua paksa “në peshë”. Me t’u nisur minibusi, ajo zonjë nisi të këndojë me një zë shumë të bukur – këngë popullore – dhe na nxiti që të gjithëve që ta përcjellim. E bëri udhëtimin shumë të këndshëm dhe shumë të shkurtër. Në Shkodër u përshëndetëm dhe shkuam në drejtime të ndryshme.

Pa e pasur të fiksuar cakun, duke e ecur nëpër pedonalen (shëtitoren) e Shkodrës, disi sikur vetë këmbët më quan te Libraria “Át Gjergj Fishta”. Hyra. Shqiponja ngriti kokën nga tavolina ku ishte duke shkruar diçka dhe me habi më tha: “Mos më thuaj se ke ardhur në Shkodër”?! U çua, u përshëndetëm dhe e mori çelësin nga sirtari dhe e mbylli librarinë për të dalë kah dera e pasme. Nuk e dija se ku të çonte ajo derë, por rrugës mësova se do të pranoja një dhuratë. Nga aty dolëm në oborrin e Kuvendit Françeskan, por unë akoma nuk e dija se ku jam. Hymë në një zyre plotë me libra. Kishte enterier të bukur. Aty nga ana e rafteve me libra ishte një tavolinë.

“Kjo është zyra në të cilën ka punuar Át Gjergj Fishta, kurse ai aty është zhguni i Át Zef Pllumit”, më tha Shqiponja, duke e shtrirë dorën në drejtim të varëses ku gjendej i varur zhguni. Nuk mund ta merrja veten; bëra ca pyetje dhe ajo i pohoi që të gjitha. Me lehtësi të një fluture më tregonte ekzemplarë të librave shumë të çmuar, dorëshkrime, ndër të tjera origjinalin e Çetës së Profetëve, Historinë e Skënderbeut të vitit 1580 etj.

Nuk mbaj mend dikën që më aq entuziazëm e bënte punën; me aq vullnet e krenari saqë më përloti. Ishin lotët e ngazëllimit dhe ndonjë mbase lot turpi, meqë nuk dija për ato letra që ma shndërruan atë vend në altarin e atdhedashurisë dhe të sakrificës njerëzore për popull dhe për atdhe.

Zemra m’u bë mal kur bisedën tonë e ndërpreu një mësuese e cila i kishte sjell nxënësit në vizitë të këtij tempulli. Shqiponja u shkëput për disa çaste; iu tregoi fëmijëve për Historinë e Skënderbeut, Kanunin e Lekë Dukagjinit … në fund i radhiti bukur dhe ua bëri ca foto për kujtim. Pasi e përcolli mësuesen, u kthye kah unë dhe më tha: “Tash dua të tregoj për Fishtën arkitekt”.

Nxori një revistë nga rafti dhe lexoi një fragment që fliste për Át Gjergj Fishtën si arkitekt. Aty thuhej se Fishta kishte ideuar Kishën e re të Motrave Stigmatine, Kishën e lagjes Arra e Madhe (Shkodër), Kishën e lagjes Rus (Shkodër), Kuvendin Françeskan në kishën e Lezhës dhe Kishën e Rubikut, si dhe kishte bërë ndërhyrje në Kuvendin Françeskan dhe në zyrën e bibliotekës ku gjendesha në atë moment.

Mbeta gojëhapur për këtë sekuencë dhe për këtë veprimtari të Fishtës të cilën nuk e kisha dëgjuar më parë. Pasi e vizituam oborrin e Kuvendit, obligimet e shumta që i kishte e shtynë Shqiponjën të më përshëndeste.

***

Pas kësaj dhurate të çmuar që ma bëri zonja Shqiponjë, Shkodra, për mua, atë ditë m’u ba nji tjetër Shkodër!

Lexo po ashtu Fishta arkitekt – mit a realitet?