Kjo javë shënon 75 vjetorin e aleancës më të madhe ushtarake në kohë paqeje në botë.
Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut, e cila njihet botërisht si NATO, u formua më 4 prill të vitit 1949.
Në atë kohë ishte një aleancë e 12 vendeve. Tani ajo është zgjeruar në 32, me Suedinë duke u bërë anëtarja më e fundit e saj.
Pas Luftës së Dytë Botërore, vendet evropiane po luftonin për të rindërtuar ekonomitë e tyre dhe ishin të shqetësuar për sigurinë e tyre, raporton skynews.
Kishte gjithashtu frikë në rritje nga ekspansionizmi sovjetik. Udhëheqësi sovjetik rus, Jozef Stalin kishte vendosur udhëheqjen e tij dhe qeveritë komuniste në shumicën e vendeve të Evropës Lindore deri në vitin 1949.
Kjo i la vendet më të vogla në Evropë më të prekshme ndaj ndikimeve dhe sulmeve sovjetike, transmeton Telegrafi.
SHBA – të cilat deri atëherë i kishin kthyer shpinën politikës së saj tradicionale të izolimit diplomatik – u shqetësuan se kjo mund të çonte në shndërrimin e komunizmit në forcën dominuese në mbarë botën.
Shteteve po u ofronte ndihmë nëpërmjet “Planit Marshall” për të ndihmuar stabilizimin ekonomik të Evropës, por vendet evropiane ende dëshironin më shumë besim në sigurinë e tyre.
Zyrtarët amerikanë kishin frikë se vendet e Evropës Perëndimore mund të përballeshin me shqetësimet e tyre të sigurisë duke negociuar me sovjetikët.
Nevoja për një organizim mbrojtës u theksua veçanërisht nga Bllokada e Berlinit e vitit 1948.
Kjo ishte një përpjekje e Bashkimit Sovjetik për të kufizuar aftësinë e SHBA-së, Britanisë së Madhe dhe Francës për të udhëtuar në sektorët e tyre të qytetit të Berlinit, i cili në atë kohë ndodhej brenda Gjermanisë Lindore të pushtuar nga Rusia.
Sovjetikët bllokuan të gjithë qasjen hekurudhore, rrugor dhe kanalesh në zonat perëndimore të Berlinit, duke lënë 2.5 milionë njerëz pa qasje në ushqim, ilaçe, karburant, energji elektrike dhe mallra të tjera bazë.
Fuqitë perëndimore u detyruan të transportonin furnizime me aeroplan në Berlinin Perëndimor për gati një vit.
Administrata e presidentit amerikan, Harry Truman vendosi që një aleancë ushtarake evropiano-amerikane do të rriste sigurinë në Evropën Perëndimore.
Kjo do të thotë se SHBA-ja mund të vendosë armë në shtetet anëtare, duke e bërë më të lehtë shmangien e çdo sulmi të mundshëm.
Pas shumë diskutimeve dhe debateve, Traktati i Atlantikut të Veriut u nënshkrua në vitin 1949.
Shtetet e Bashkuara, Kanadaja, Belgjika, Danimarka, Franca, Islanda, Italia, Luksemburgu, Holanda, Norvegjia, Portugalia dhe Britania e Madhe ishin nënshkruesit fillestarë.
Ata ranë dakord të konsultoheshin me njëri-tjetrin për kërcënimet dhe çështjet e mbrojtjes, dhe më e rëndësishmja ranë dakord që çdo sulm i armatosur kundër një anëtari “do të konsiderohet një sulm kundër të gjithëve”.
Pas një sulmi të tillë, çdo aleat do të ndërmarrë “veprime të tilla që e sheh të nevojshme, duke përfshirë përdorimin e forcës së armatosur” si kundërpërgjigje.
NATO ka thënë se është vetëm pjesërisht e vërtetë se ajo u formua në përgjigje të kërcënimit nga Bashkimi Sovjetik.
“Në fakt, krijimi i Aleancës ishte pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për t’i shërbyer tre qëllimeve: frenimi i ekspansionizmit sovjetik, ndalimi i ringjalljes së militarizmit nacionalist në Evropë përmes një pranie të fortë të Amerikës së Veriut në kontinent dhe inkurajimi i integrimit politik evropian”, thuhet në deklaratën e aleancës.
Anëtarët e saj mbështesin NATO-n financiarisht drejtpërdrejt dhe indirekt. Shtetet anëtare japin kontribute të drejtpërdrejta në bazë të parimit “financim të përbashkët”, që është bashkimi i burimeve.
Se sa kontribuon secili shtet anëtar në buxhetet e zakonshme përcaktohet nga një formulë e cila bazohet në të Ardhurat Kombëtare Bruto.
Buxheti i kombinuar ushtarak dhe civil i NATO-s është rreth 1.85 miliard dollarë për vitin 2019.
Ekziston edhe Programi i Investimeve të Sigurisë së NATO-s, i financuar nga të gjithë, i cili siguron infrastrukturën e nevojshme për punën e aleancës.
Financimi i tërthortë i NATO-s vjen kryesisht në formën e udhëzimit të tij 2 për qind.
Kjo është një marrëveshje e shteteve të NATO-s për të shpenzuar të paktën 2 për qind GDP-s së tyre për mbrojtje. Brenda objektivit të përgjithshëm 2 për qind është një nën-objektiv; që 20 për qind e shpenzimeve të mbrojtjes duhet të jenë në pajisje kryesore të reja. /Telegrafi/
Promo
Reklamo këtuLufta Prigozhin - Putin
Më shumëNga Rubrika
Çfarë ndodh në Iran kur një president vdes në detyrë?
Assange nuk do të ekstradohet ende në SHBA, gjykata në Londër vendos që themeluesi i WikiLeaks ka të drejtë të apelojë vendimin
Imazhe që tregojnë se çfarë ka mbetur nga helikopteri i rrëzuar, në të cilin gjendej presidenti iranian
Vdekja e presidentit iranian, çfarë dihet deri më tani
Pamjet që tregojnë transportimin e kufomave pas rrëzimit të helikopterit iranian
Droni turk kishte lokalizuar mbetjet e helikopterit të rrëzuar të presidentit iranian, pamje nga droni
Momenti kur gazetari i televizionit shtetëror iranian, kumton lajmin për vdekjen e presidentit Ebrahim Raisi
Zëvendëspresidenti i Iranit merr postin e presidentit, ka 50 ditë për të organizuar zgjedhjet – kush është Mohammad Mokhber?
Pamje nga droni shfaqin copëzat e helikopterit të rrëzuar të presidentit iranian
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
Më të lexuarat
Qysh nga raundi i parë u vërejt se diçka nuk shkon me Tyson Furyn - tani publikohen pamjet
Besnik Berisha: Enver Sekiraqa nuk është arratisur
Ato që dimë deri tani rreth aeroplanit “të rrëzuar” të presidentit të Iranit
Dy gra u martuan te Bashkia e Tiranës, Malaj: Kundër veprimeve që e tejkalojnë ligjin
"Askush nuk donte të fliste me mua te Barcelona, vetëm Eric Abidal” - ylli i ri francez tregon vuajtjet te gjiganti i La Ligas
Aeroplani “i rrëzuar” i presidentit të Iranit, thuhet se tanimë ka pasur një kontakt me pasagjerët dhe anëtarët e ekuipazhit