Pyjet tropikale të Amazonës mund të arrijnë ‘pikën kthese’ deri në vitin 2050, paralajmërojnë shkencëtarët
Deri në gjysma e pyjeve tropikale të Amazonës mund të arrijë një “pikë kthese” deri në vitin 2050, ka treguar një studim.
Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, dokumenti, i cili është më gjithëpërfshirës deri më sot në analizën e tij të ndikimeve komplekse të aktivitetit njerëzor lokal dhe krizës globale klimatike, paralajmëroi se pylli kishte kaluar tashmë një “kufi të sigurt” dhe kërkoi veprime korrigjuese për të rivendosur zonat e degraduara dhe për të përmirësuar qëndrueshmërinë e ekosistemin.
Bernardo Flores nga Universiteti Federal i Santa Catarina, Brazil, autori kryesor i studimit, tha se ishte i befasuar nga rezultatet.
Pylli tashmë po bëhej më i dobët dhe më homogjen, tha ai.
“Deri në vitin 2050, do të përshpejtohet edhe më shumë. Ne duhet të përgjigjemi tani. Sapo të kalojmë pikën e kthesës, do të humbasim kontrollin se si do të sillet sistemi”.
Kjo kërkon veprim ndërkombëtar sepse edhe një ndalim lokal i shpyllëzimit nuk do të parandalonte kolapsin pa një reduktim global të emetimeve të CO2 që po prishin klimën.
Për 65 milionë vjet, pyjet e Amazonës i kanë rezistuar ndryshueshmërisë klimatike, por rajoni tani është i ekspozuar ndaj stresit të paparë nga thatësira, nxehtësia, zjarri dhe pastrimi i tokës, të cilat po depërtojnë edhe në zonat e thella qendrore të biomës.
Kjo po ndryshon funksionimin e pyllit, i cili në shumë zona po prodhon më pak shi se më parë, dhe po e kthen një “pastrues karboni në një emetues karboni”.
Shqetësimet për një pikë kthese në Amazon janë diskutuar për dy dekadat e fundit, me modelet e mëparshme që sugjerojnë se kjo mund të ndodhë kur 20% deri në 25% të pyllit të pastrohet.
Studimi i ri, i botuar në Nature të mërkurën, shkoi më tej në kompleksitetin e tij.
Ai vlerësoi se deri në vitin 2050, 10% deri në 47% e pyjeve të Amazonës do të ekspozohen ndaj shqetësimeve të ndërlikuara që mund të shkaktojnë tranzicione të papritura në të gjithë ekosistemin dhe të kenë një efekt negativ për ndryshimin e klimës rajonale.
Për të parandaluar këtë, studimi zbuloi se një kufi i sigurt, i cili përfshinte një zonë tampon, do të ishte ruajtja e shpyllëzimit në 10% të rajonit të Amazonës dhe mbajtja e ngrohjes globale brenda 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale.
Por tejkalimi tashmë ka ndodhur. Studimi zbuloi se 15% e Amazonës ishte pastruar tashmë dhe 17% e tjera ishte degraduar nga aktiviteti njerëzor, si prerja e drurëve, zjarret dhe nxjerrja nën tendë. Një tjetër 38% e Amazonës mund të dobësohet si rezultat i thatësirave të zgjatura gjatë dekadës së fundit. /Telegrafi/
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumë![Biden dhe Trump do të përballen në debatin e parë presidencial në SHBA – krejt çfarë dihet deri më tani](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/9d470270-33f7-11ef-90be-b75b34b0bbb2-380x233.png)
Biden dhe Trump do të përballen në debatin e parë presidencial në SHBA – krejt çfarë dihet deri më tani
![Të dhënat tregojnë se Rusia](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/download-3-380x233.jpg)
Të dhënat tregojnë se Rusia "humbi 1000 ushtarë nga fusha e betejës çdo ditë muajin e kaluar"
![Më shumë se 400,000 njerëz thuhet se](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/ANP_429810198_04f597f780-380x233.jpg)
Më shumë se 400,000 njerëz thuhet se "braktisën" Kishën Katolike të Gjermanisë vitin e kaluar
![Priftit ia prenë fytin, vranë gjashtë policë – detaje dhe pamje të sulmeve në një sinagogë dhe një kishë në Dagestan të Rusisë](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/page-120-380x233.jpg)
Priftit ia prenë fytin, vranë gjashtë policë – detaje dhe pamje të sulmeve në një sinagogë dhe një kishë në Dagestan të Rusisë
![Një ‘balonë gjigante’ e mbushur me turistë ‘përplaset’ mbi formacionet shkëmbore në Turqi - dëshmitarja rrëfen ngjarjen](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/page-140-380x233.jpg)
Një ‘balonë gjigante’ e mbushur me turistë ‘përplaset’ mbi formacionet shkëmbore në Turqi - dëshmitarja rrëfen ngjarjen
![Njëmbëdhjetë kërkesat e Budapestit për Kievin, Orban i kërkon Ukrainës të shpallë Zakarpattia](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/1-196-380x233.jpg)
Njëmbëdhjetë kërkesat e Budapestit për Kievin, Orban i kërkon Ukrainës të shpallë Zakarpattia "tradicionalisht hungareze"
![Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/02/1a-1-380x233.jpg)
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
![Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/02/DSC00994-380x233.jpg)
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
![Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/02/Template-per-Instagram-380x233.jpg)
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
![Ofertë e veçantë – vila në Brezovicë ofrohet me zbritje ID-246](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2023/11/Foto-Kryesore-4-380x233.jpg)
Ofertë e veçantë – vila në Brezovicë ofrohet me zbritje ID-246
![Një jetë e re fillon këtu – banesa e gatshme 2+1 në rrugën ‘Gazmend Zajmi’ ID-251](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/02/Foto-Kryesore-380x233.jpg)
Një jetë e re fillon këtu – banesa e gatshme 2+1 në rrugën ‘Gazmend Zajmi’ ID-251
Më të lexuarat
![Faza e eliminimit direkt në Euro 2024: Kompletohen çiftet, mësohet orari](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/Screenshot-2024-06-26-230938-380x233.png)
Faza e eliminimit direkt në Euro 2024: Kompletohen çiftet, mësohet orari
![Pse nuk u takua me Vuçiqin dhe a kanë vdekur marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit? - krejt çka tha Kurti pas takimit në Bruksel](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/kurti-ne-bruksel-380x233.jpg)
Pse nuk u takua me Vuçiqin dhe a kanë vdekur marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit? - krejt çka tha Kurti pas takimit në Bruksel
![Grusht shteti në Bolivi? Ushtarët sulmojnë pallatin presidencial, presidenti kërkon që të respektohet demokracia](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/Screenshot_1-38-380x233.png)
Grusht shteti në Bolivi? Ushtarët sulmojnë pallatin presidencial, presidenti kërkon që të respektohet demokracia
![Mburrej me të pasmet e saj 27-milionëdollarëshe: Besohet se trupi i saj nuk ka asnjë të metë, megjithatë realiteti është ndryshe](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/i-don-t-get-why-jlo-feels-the-ne-380x233.png)
Mburrej me të pasmet e saj 27-milionëdollarëshe: Besohet se trupi i saj nuk ka asnjë të metë, megjithatë realiteti është ndryshe
![Hungaria priti tri ditë për tu eliminuar nga Euro 2024, Kroacia e treta më e dobët](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/Screenshot-2024-06-26-233751-380x233.png)
Hungaria priti tri ditë për tu eliminuar nga Euro 2024, Kroacia e treta më e dobët
![Tifozët belgë filluan ta shanin, De Bruyne u hakmerret menjëherë](https://telegrafi.com/wp-content/uploads/2024/06/kevin-de-bruyne-380x233.png)
Tifozët belgë filluan ta shanin, De Bruyne u hakmerret menjëherë