Maqedoni, 27 për qind e pronave, në emër të grave

Në Maqedoninë e Veriut, 27 për qind e pronave janë në emër të grave, thuhet në një analizë që është publikuar nga Ministria e Punës dhe Politikës Sociale për vitin 2020.

Në komunat, që banohen kryesisht nga shqiptarët, ka përqindje më të ulët të grave si bartëse të pronave. Në Komunën e Dibrës është përqindja më e ulët, përkatësisht 14.4 për qind, në Gostivar 15.8 për qind dhe Tetovë 16.5 për qind. Ndërkaq, përqindja më e lartë e grave që janë të regjistruara si bartëse të pronave është në Shkup me 34.6 për qind, pasuar nga Manastiri me 32.8 për qind.

Autoritetet qeveritare maqedonase thonë se është bërë përparim në këtë drejtim, pasi më 2013, vetëm 17 për qind e pronave të patundshme ishin të regjistruara në emër të grave.

Ministri i Drejtësisë, Bojan Mariçiq ka thënë se për të shënuar hapa pozitivë në këtë drejtim, Qeveria e Maqedonisë së Veriut është e përkushtuar që të realizojë të ashtuquajturën “Agjenda 2030”, e cila ka për qëllim të kontribuojë në arritjen e barazisë gjinore.

Por, organizatat joqeveritare, që merren me të drejtat e grave, thonë se shteti duhet të zhvillojë politika stimuluese për regjistrimin e pronave në emër të grave.

Mehmet Mehmeti, ligjërues në Fakultetin e Shkencave Bashkëkohore shoqërore në kuadër të Universitetin e Evropës Juglindore , thotë se për të luftuar hendekun e thellë për sa i përket posedimit të pronës nga ana e burrave dhe grave, politikëbërësit, qoftë në nivel qendror apo atë lokal, duhet të instalojnë politika stimuluese që do të nxitnin bartjen e pronave te gratë.

“Ne kemi situata dhe modele krahasuese, me ç’rast politikëbërësit, përmes tatimeve preferenciale, kanë ndikuar në bartjen e patundshmërive nga burrat te gratë. Për shembull, te ne edhe pushteti lokal mund të bëjë shumë në këtë drejtim, pasi një taksë preferenciale në pronë, besoj se do të inkurajonte që të rritej përqindja e grave (si bartëse të pronave) karshi burrave”, thotë Mehmeti.

Ai thekson se gjatë trajnimeve që ka kryer si ekspert në kuadër të organizatës “UN Women” në Shkup, është thënë se regjistrimi i pronave në emër të grave nuk paraqet luftë mes gjinive, por është çështje e cilësisë së jetës, duke krijuar kushte të barabarta në garën ekonomike dhe sociale për të dy gjinitë.

“Ne nuk mund të garojmë as në nivel lokal e as nacional nëse 50 për qind e popullatës nuk kyçet në formë të barabartë sa i përket qasjes në resurse”, shton Mehmeti.

Ndërkaq, Arta Selmani, ligjëruese e të Drejtës Familjare në Universitetin e Evropës Juglindore, thotë për Radion Evropa e Lirë se gjatë hulumtimeve që ka bërë për këtë çështje, ka dalë në pah se arsyeja kryesore se pse përqindja e pronave të regjistruara në emër të grave është e ulët, veçanërisht në rajonet e banuara me shqiptarë, ka të bëjë me fatin se ato heqin dorë nga e drejta e trashëgimisë së pronës.

“Arsyet e shumta, të cilat e detyrojnë një grua që të heqë dorë nga pjesa e saj e trashëgimisë janë të lidhura me traditën dhe zakonet tona, siç janë: mungesa e edukimit familjar mbi trashëgimin sepse që në fëmijëri, vajzave iu bëhet ‘shpëlarja e trurit’ se ato nuk kanë hise nga babai, ideologjia maskiliste mbi pronën e familjes”, thotë Selmani.

Jusuf Zimeri, drejtor për çështje arsimore në kuadër të Bashkësisë Fetare Islame, thotë për REL se numri i vogël i grave si bartëse të pronave, nuk është për faj të parimeve islame.

“Fajin se femrat (v.j. gratë) nuk posedojnë prona të regjistruara në emrin e tyre nuk mund ta kërkojmë te parimet islame, por jemi fajtorë ne që nuk kemi zbatuar rregullat dhe disiplinat e Kuranit që rregullojnë këtë çështje. Edhe ne si hoxhallarë shumë pak e kemi trajtuar këtë çështje në ligjëratat tona dhe veçanërisht e kemi zbatuar pak në formë praktike këtë çështje”, thotë Zimeri.

Ai shton se sipas parimeve të fesë islame, gruaja nuk ka të drejtë të heqë dorë nga trashëgimia, por ajo mund ta dhurojë një pjesë të caktuar të pronës, vetëm pasi ta ketë marrë këtë të drejtë, përkatësisht ta kalojë pronën në emër të saj.

Zimeri thekson se gruaja, sipas parimeve islame, ka të drejtë ta menaxhojë pasurinë në mënyrë krejtësisht të pavarur nga bashkëshorti.

Ndërkaq, Arta Selmani thotë se duhet punuar në sensibilizimin e qytetarëve që prona e trashëguar fillimisht të regjistrohet në emrin e gruas dhe nëse ajo më pas dëshiron të heqë dorë nga kjo pronë, për t’ia dhënë ndonjë të afërmi, të mund ta bëjë këtë.

“Unë do të apeloja që të punohet në ndërgjegjësimin e burrave dhe grave në drejtimin mbrojtjes së të drejtave të tyre pronësore. Është i nevojshëm sensibilizimi i shoqërisë në respektimin e barazisë gjinore në trashëgimi. Gruaja duhet të thirret në procedurë trashëgimore, të japë deklaratë pozitive për trashëgimi dhe më pas të mbetet në vendim të saj se si do që të veprojë me pasurinë (e trashëguar)”, thotë Selmani.

Organizatat që mbrojnë të drejtat e grave thonë se pikërisht mungesa e regjistrimit të pronave në emër të grave, po ua pamundëson atyre që të mund të themelojnë biznese të tyre dhe të bëhen të pavarura ekonomikisht nga bashkëshortët e tyre./REL/