Rrëfimi i Eliza Hoxhës për Prishtinën në Shkodër

Është shumë e rëndësishme që debati mbi qytetet dhe për të drejtat tona mbi qytetin të decentralizohet, duke mos u mbajtur vetëm në Tiranë dhe Prishtinë. Kështu tha sot arkitektja, njëherësh planifikuesja urbane dhe artistja Eliza Hoxha, në forumin e pestë të ciklit “E Drejta mbi Qytetin”, të organizuar nga GO2 në qytetin e Shkodrës.

Përmes temës së zgjedhur “Gratë dhe Qyteti”, Hoxha e njohu audiencën me fillimet e përpjekjeve të tilla në qytetin e saj – Prishtinë – që sikurse tha, kanë qenë të vështira edhe për shkak se arkitektura konsiderohej profesion mashkullor, derisa planifikimi urban është një qasje ende e panjohur. Pronësorja e Fakultetit të Arkitekturës në Universitetin e Prishtinës shpalosi 12 pikat e Kartës Europiane të së Drejtës së Grave mbi Qytetin, një dokument i vitit 1994, që u njeh grave po aq të drejta sa edhe burrave në qytet, por që fatkeqësisht mbeten në letër.

E ftuar nga Organizata për Planifikim të Qëndrueshëm Urban GO2 për të përfaqësuar Prishtinën në forumin “E Drejta mbi Qytetin”, Eliza Hoxha rrëfeu edhe arsyet e largimit të saj nga arkitektura, e që sipas saj, lidhen me mosgjetjen e vetes në këtë fushë, por edhe me një lloj diskriminimi real që kryhet ndaj femrave që merren me arkitekturën.

“Që nga paga më e ulët se e meshkujve e deri te seksizmi – të gjitha ofendimet i kam provuar në kurriz dhe prandaj tani merrem me qasjet komunitare në procesin e planifikimit, që ndryshe njihet si planifikim me pjesëmarrje”, tha ajo.

“Por unë nuk jam dorëzuar”, tha Hoxha teksa theksoi nevojën që gratë të mos jenë vetëm statistikë konform 30% që kërkon ligji për qeverisjen vendore dhe administratën publike në Kosovë, por të bëhen pjesëmarrëse aktive në të gjitha nivelet e organizimit të jetës, duke filluar që nga qyteti ku kalon jeta e përditshme e secilit individ e deri te vendimmarrja lokale apo kombëtare.

Hoxha u ndal te libri me kolumne “Qyteti dhe Dashuria”, duke theksuar se ka dashur që përmes shkrimeve të ngrejë zërin për kontrastin e madh që ekziston në Prishtinë – sidomos pas luftës – mes jetës së gjallë dhe shumëngjyrëshe të njerëzve dhe politikave zhvillimore të qytetit.

Sipas planifikueses urbane Eliza Hoxha, kjo vjen për shkak se njerëzit, e sidomos gratë që janë gjysma e shoqërisë, nuk janë të përfshirë në hartimin e këtyre politikave.

“Të gjithë ata që vijnë në Prishtinë e pëlqejnë qytetin për gjallërinë njerëzore, por kjo gjallëri nuk pasqyrohet e as nuk lidhet me shtresëzimet fizike të qytetit. Prishtina po rritet nën hijen e vet, sepse shumë lagje nuk kanë dritë më”, pranoi me keqardhje artistja e njohur, duke denoncuar përvojën e mbrapshtë të pushtetit vendor për hartimin e planeve të ndryshme nga zyrat, pa dalë në terren.

“Në shumicën e rasteve, kompanitë e kontraktuara nga komunat as që lodhen për të analizuar grupet e komuniteteve që jetojnë në një hapësirë apo lagje të caktuar, e jo më të idenfitikojnë nevojat e tyre. Ata I bëjnë planet nga zyrat dhe komunitetin e thërrasin në fund, ku plani ka mbaruar dhe kur ndikimi apo kontributi i njerëzve në këta plane mbetet shumë i vogël. Ka raste kur njerëzit as nuk i kuptojnë  hartat dhe planet që dalin prej këtyre zyrave”, shtoi arkitektja dhe planifikuesja urbane Eliza Hoxha.

Ajo shtoi se në Kosovë, komunat asnjëherë nuk kanë qenë të afta ta orientojnë zhvillimin e qyteteve, por vetëm i janë bindur kërkesave të grupeve të caktuara të biznesit.

Forumet “E Drejta mbi Qytetin” (Right to the City) po organizohen që prej 5 javësh në Shkodër nga organizata GO2, me qëllim paraqitjen e dinamikës së qyteteve përmes politikave dhe instrumenteve të planifikimit të integruar me pjesëmarrje për menaxhimin e rritjes urbane dhe zhvillimit ekonomik./Telegrafi/