Re mbi tregun e naftës

Parashikuesit e dëshpëruar që kishin deklaruar pak javë më parë se çmimet e naftës do të arrinin në 200 dollarë për fuçi, duhet të ndihen në siklet tani. Çmimi i “US West Texas Intermediate” ka rënë me 27 për qind që nga muaji korrik.

Duke arritur në 147.27 dollarë për fuçi e deri në 108 dollarë ne tregtim, pak më shumë se çmimi më i ulët i pesë muajve të fundit. Rënia e çmimit mund të largojë një pjesë të presionit për çmimet e konsumatorit si dhe standardet e vërteta të jetesës në botë.

Por arsyeja kryesore e rënies, që nxit frikën për një recensio global– është një kujtesë se efektet ekonomike të krizës së kredive janë edhe më të thella dhe më afatgjata. Niveli dhe rruga e rënies së çmimit të naftës është gjithnjë e më therës për shkak të përgjigjes zhgënjyese ndaj kërkeës për fitime të hershme.

Shumë kohë para se çmimi i naftës të arrinte kulmin, prodhuesit e OPEC po prodhonin sa më shumë të mundnin. Arabia Saudite, anëtarja më e fuqishme e kartelit të naftës dhe e vetmja me atë kapacitet, kishte rritur prodhimin në muajin korrik në nivelin më të lartë të 25 viteve të fundit. Por, ka dyshime lidhur me prodhimin e mëtejshëm të saj, ndërsa anëtarë të tjerë të OPEC si Irani, po flasin tashmë për ulje të prodhimit. Kërkesa në rënie ka sjellë si pasojë uljen e çmimit. Konsumi amerikan në gjysmën e parë të vitit 2008 ra me 800.000 fuçi në vit mesatarisht, rënia më e madhe në 26 vjet: një reflektim i aktivitetit të dobët ekonomik.

Depresioni ekonomik është përhapur në Europë, me rënie në konsumin italian dhe spanjoll, veçanërisht. Në Kinë dhe Indi si dhe vendet e tjera që po fuqizohen rishtas, ku kërkesa ka mbetur në rritje, subvencionet e qeverisë që mbronin konsumatorët nga çmimet e larta janë reduktuar. A do të shkojmë drejt një uljeje të mëtejshme të çmimit të naftës? Jo domosdoshmërisht.

Kjo sepse nuk ka pasur rritje në rezervat e naftës. Tregu i ardhshëm sugjeron se tregtarët besojnë se burimet po reduktohen gjithnjë e më shumë. Kjo pikëpamje është bazuar në faktin se ka pak shenja që të tregojnë se OPEC po përgatitet të bëjë investime themelore në fusha të reja dhe të përmirësojë kapacitetin që nevojitet për një kërkesë afatgjatë. Duket se Arabia Saudite do të përgatitet të kundërpërgjigjet duke reduktuar prodhimin. Por ky do të jetë një vendim me afat të shkurtër. Kina dhe India po kërkojnë tashmë një pjesë më të madhe të konsumit të naftës. Rikuperimi i dollarit e ka theksuar edhe më shumë rënien, ashtu si dobësimi i monedhës kishte ndihmuar në mbajtjen e saj të fshehtë. Por, rënia reflekton ashpërsinë e rënies ekonomike globale. Edhe lajmi i mirë është lajm i keq.