Për shkak të bllokadave të shpeshta, punohet për një rregullore të re të Kuvendit

Qëllimi i përbashkët strategjik që vendi të bëhet pjesë e Bashkimit Evropian, sipas elitave politike të vendit, duhet të realizohet “në rrugë të ndryshme”. Kjo çon në dallime të vazhdueshme mendimesh, përplasje verbale dhe joefikasitet. Një nga shembujt e fundit për këtë është mbledhja e grupit të punës në kuadër të procesit Zhan Mone për ndryshime apo Rregullore të re të Kuvendit. Dhe e gjithë tabloja mund të ndryshohet në një kohë shumë të shkurtër dhe më në fund mund të realizohet vizita në shtëpinë Zhan Monesë, njërit prej baballarëve të BE-së, vetëm nëse deputetët maqedonas zbatojnë “metodën e tij të hapave të vegjël” dhe të arrijnë një marrëveshje, e cila në fakt do të jetë pikë edhe për Parlamentin Evropian dhe disa eurodeputetë, me mbështetjen e të cilëve realizohet ky proces.

Do të ketë apo nuk do të ketë ndryshime apo rregullore të re, tani për tani askush në Kuvend nuk mund të thotë gjë, megjithëse përbërja e fundit e Kuvendit ishte afër arritjes së marrëveshjes, por atëherë problem ishte emri i shtetit, për të cilin VMRO-DPMNE nuk u pajtua. Në këtë mandat u shfaqën probleme të reja në funksionimin e legjislativit, të cilat shkaktuan nevojën e një normative të re. Deri në takimin e kaluar, bisedimet zhvilloheshin në kuadër të korrektësisë politike, gjë që nuk ishte rasti me mbledhjen e fundit, e cila zhvillohet pas publikimit të Raportit të KE-së dhe vërejtjeve në të. Në vend se çfarë mund të ndryshohej në Rregullore dhe pse, në fokus mediatik të këtij takimi ishte shkarkimi i opozitës VMRO-DPMNE dhe Levicës.

Kryetari i Kuvendit Talat Xhaferi sqaron për MIA-n procesin e punës pas Rregullores së ardhshme, duke theksuar se synimi i tij është miratimi i një Rregulloreje konsensuale që do të jetë për të gjitha asambletë e ardhshme parlamentare.

“Rishikimi i Rregullores së Punës është një proces në vazhdim dhe ende nuk ka përfunduar. Mënyra e punës është duke shkuar nen për nen nga Rregullorja aktuale e Punës, me tekstin e fundit të përgatitur të punës nga shërbimi që është pjesë e grupit të punës. Shërbimi, pas çdo takimi pune, fut ndryshimet e dakorduara në tekstin e punës. Nuk janë aspak përfundimtare, sepse siç thashë edhe më parë, është një proces. Në çdo takim, ne i kthehemi një çështjeje, e cila më parë nuk është perceptuar se është në kundërshtim me një nen të mëpasshëm që bazohet në një zgjidhje të arritur më parë dhe prandaj duhet të ndryshohet apo riformulohet”, thotë Xhaferi.

Pavarësisht volumit dhe imazhit se kjo nuk ka fund, thekson ai, ne jemi të përgatitur për këtë, nuk do të ndalemi, por do të jemi të vendosur deri në fund, derisa të arrijmë në zgjidhjet më të përshtatshme që do të pranohen nga të gjithë anëtarët e grupit.

“Siç e kam thënë edhe më herët, kjo do të jetë Rregullorja e punës për të gjitha asambletë parlamentare, pavarësisht se kush është në pushtet dhe kush në opozitë. Tani për tani, mund të them se kemi një qëndrim të harmonizuar për seancën konstituive, për zgjedhjen e nënkryetarëve, që është inkorporuar në Kreun e ri II-a në propozimin e rregullores së punës, ndryshimi për përpilimin e Neni 33 – grupet parlamentare, është kryesisht i harmonizuar. Shtjellimi i pyetjeve parlamentare nga opozita në një pjesë të caktuar mund të thuhet se është në pjesën më të madhe të harmonizuar. Shtjellimi i interpelancës në një pjesë të caktuar mund të thuhet se është kryesisht i harmonizuar. Zhvillimi i nenit 69 paragrafi 3 në lidhje me futjen e një pike në rend dite nga opozita, mund të thuhet se ka qenë më së shumti i harmonizuar”, tha Xhaferi për MIA-n.

Ai thekson se ka ende pyetje të hapura, pyetja e parë e të cilave është neni 1. “Por sigurisht që ne vazhdojmë të punojmë derisa të arrijmë qëllimin e vendosur – Rregulloren konsensuale”, thotë kryetari i Kuvendit.

“Në mbledhjen e fundit të punës kemi filluar me Kapitullin IX të Rregullores së Punës – Miratimi i ligjeve dhe akteve të tjera (nga neni 132 – neni 166). Në tri mbledhjet e mëparshme u kaluan nenet 1 deri në 132, u lanë të hapura disa çështje, të cilave do të duhet të kthehemi sërish për rreshtimin përfundimtar dhe çështjet e hapura, sqaron ai.

Në mbledhjen e fundit nuk kanë marrë pjesë deputetët e opozitës nga VMRO-DPMNE dhe Levica, të cilëve siç tha Xhaferi ka paralajmëruar se do t’u dërgohen shënimet nga takimi. Shënimet, thotë Xhaferi, së bashku me procesverbalin nga Shërbimi do të dërgohen kur të jetë gati teksti punues me ndryshimet e paraqitura.

“Pastaj anëtarët që nuk ishin të pranishëm në mbledhje do të kenë mundësi me shkrim ose me gojë nëse dëshirojnë të shprehin mendimet dhe pikëpamjet e tyre. Nuk ka një afat të saktë, por kjo nuk do të thotë se do të presim pafundësisht, çështja është të jemi të shpejtë dhe racionalë”, thekson Xhaferi.

Takimi me tre eurodeputetët është planifikuar kur Grupi i Punës në Kuvend të arrijë një zgjidhje pothuajse përfundimtare, të harmonizuar për Rregulloren dhe do të mbetet ende një pjesë shumë e vogël për zgjidhje dhe harmonizim të përbashkët.

“Synimi im është të tregoj se jemi të pjekur, të aftë dhe të vetëdijshëm se Rregullorja është mbi të gjitha udhërrëfyes për një Kuvend funksional, në të cilin mbi të gjitha do të jetë interesi i qytetarëve, jo interesi personal apo partiak. Do të jetë Rregullore për të gjitha formacionet parlamentare aktuale dhe të ardhshme, pothuajse pa vend për keqpërdorim të paqartësive apo zgjidhjeve të pasakta në të”, thekson Xhaferi.

Koordinatori i Grupit Parlamentar të LSDM-së, Jovan Mitreski, theksoi rëndësinë e krijimit të Rregullores së punës me pjesëmarrjen e deputetëve të shumicës dhe të opozitës përmes dialogut dhe konsensusit. Në deklaratën e tij për MIA-n, ai iu referua viteve 2008 dhe 2013, kur u miratua ndryshimi i fundit i Rregullores pa pjesëmarrjen e opozitës së atëhershme.

“Duke qenë se nuk është një praktikë e mirë, ne kemi hyrë në procesin e Zhan Monesë për të dialoguar dhe për të gjetur një gjuhë të përbashkët se si duhet të duket Rregullorja e re e Kuvendit. E përmend përsëri fjalën e re, por mund të nënkuptojë një ndryshim të rregullores ekzistuese ose krejtësisht të re, por kjo nuk është e rëndësishme, është e rëndësishme të sigurohet konsensus dhe të zgjidhen të gjitha çështjet, të cilat në një farë mënyre mund të them se janë të papërcaktuara ose kanë hapësirë ​​për keqpërdorime”, thotë Mitreski.

Në përbërjen e fundit të Kuvendit, nënvizon ai, tashmë në Kuvend ka pasur një marrëveshje mes qeverisë dhe opozitës për shumicën e çështjeve që konsideroheshin se duheshin ripërcaktuar. Atëherë, thotë Mitreski, ishim shumë afër marrëveshjes, por Kuvendi u shpërnda dhe erdhi mandati i ri i Kuvendit kur u hapën çështje të tjera që nuk ishin marrë parasysh më parë.

„Tani kemi krijimin e një praktike të re. Nuk ka pasur raste më parë që kryetari i Komisionit të mos caktonte seancë për pikat që plenumi vendosi që të shqyrtoheshin. Në këtë mandat kemi një situatë në të cilën trupat punues, sipas ligjeve të caktuara, nuk caktojnë seanca pas një viti apo një viti e gjysmë. Në fakt duke e vendosur kryetarin e Komisionit mbi plenumin. Kemi arritur një situatë për të diskutuar për këto çështje”, tha Mitreski.

Në lidhje me Rregulloren, Mitreski thotë se ideja ishte që deputetët të ulen si njerëz të zgjedhur nga qytetarët për të bërë një marrëveshje të caktuar dhe kur eurodeputetët vijnë të kenë një tekst përafërsisht të gatshëm.

Mendoj se jemi të pjekur si demokraci që të ulemi dhe t’i zgjidhim problemet vetë, tha koordinatori i Grupit Parlamentar të LSDM-së.

Mitreski thotë se nuk mund të thotë se nuk ka dialog në Kuvend dhe mendon se ndikimi i partive politike është shumë i madh, “më saktë, një partie politike në punën e grupit parlamentar”. “Ju e mbani mend se ka pasur një interpelancë për kryetarin Xhaferi dhe një nga vërejtjet ka qenë se ai nuk ka pasur bashkëpunim dhe dialog me opozitën. Krejt e kundërta. Unë si kryetar i partisë më të madhe në mazhorancë i kam reaguar kryetarit sepse ka pasur bashkëpunim më të madh me opozitën ose kanë rënë dakord më ngushtë për diçka që do të ndodhte në Parlament pa praninë time apo pa pjesëmarrjen e mazhorancës. Unë konfirmoj se kryetari i Kuvendit ka bashkëpunuar për atë që do të ndodhë në Kuvend”, tha Mitreski.

E dyta, sipas tij, është vendimi politik i VMRO-DPMNE-së për bllokadë aktive dhe ky është vendim politik. ” Edhe këtu ndalet procesi i dialogut, kur bllokada tashmë aktive nënkupton bllokimin e gjithçkaje që ndodh në Kuvend”, thekson Mitreski.

Grupi parlamentar i VMRO-DPMNE-së, sipas koordinatorit Nikolla Micevski, deri të premten në mëngjes nuk e kishte marrë procesverbalin për atë që është diskutuar në mbledhjen e kaluar, siç thotë ai në një deklaratë për MIA-në, “në të ashtuquajturin takim Zhan Mone”.

“Them të ashtuquajtur sepse nuk e shoh qëllimin e takimit pa VMRO-DPMNE-në, që është grupi më i madh parlamentar në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë. Procesi Zhan Mone ka një parim me të cilin funksionon, dhe ai është: “Nëse gjithçka nuk është dakord, asgjë nuk është dakord”, prandaj nuk e shoh qëllimin e asaj vazhdimësie. Qëllimi i tyre i vetëm ishte të tregonin se VMRO-DPMNE nuk merr pjesë, por nuk ia dolën. Përpjekja e tyre e dëshpëruar për manipulim dështoi”, thotë Micevski.

Sipas tij, është fakt se VMRO-DPMNE deri më tani ka marrë pjesë aktive në të gjitha takimet nga procesi Zhan Mone, kështu do të ishte edhe kësaj radhe, por për të, janë të paqarta arsyet, pse kryesia e Kuvendit vendosi që mbledhja do të ishte pa partinë opozitare.

“Ata vendosën që VMRO-DPMNE të mos konsultohet as për ditën e as për datën e mbajtjes së takimit Zhan Mone. Ata caktuan një datë, edhe pse e dinin që ne si grup parlamentar tashmë kishim planifikuar takime ndërkombëtare dhe vendore me përfaqësues të caktuar. Prandaj, e vetmja arsye pse VMRO-DPMNE nuk mori pjesë në mbledhje është qëndrimi i kryesisë së Kuvendit, agjë tjetër”, thotë Micevski.

Prandaj, thekson koordinatori i VMRO-DPMNE-së, grupi parlamentar do të ketë pjesëmarrje aktive edhe në periudhën e ardhshme, me vërejtje konkrete për disa mospërputhje të perceptuara në Rregullore, me qëllim të përmirësimit të finalitetit të punës së Kuvendit.

Ndryshimet që diskutohen janë një aktivitet i vazhdueshëm ku të gjithë komentojnë artikuj të caktuar dhe interpretimin dhe zbatimin e tyre dhe në fund pranohen ose refuzohen me konsensus.

“Por ajo që kontestohet është qëndrimi joparimor i qeverisë ndaj zbatimit të Rregullores. Të jemi të qartë, ne kemi Rregulloren e Punës, por ka kohë që nuk respektohet, interpretohen në mënyrë selektive dhe gjithmonë në favor të mazhorancës qeverisëse. Dhe jo vetëm nga kryetari Xhaferi, por edhe shumë kryetarë të tjerë komisionesh dhe të shumicës në tërësi, dhe për aktivitete të tilla jo-biznesore, në periudhën paraprake kemi dorëzuar interpelanca për Xhaferin dhe dy të tjera për dy kryetarë komisionesh. Dhe këtu qëndron problemi, standardet dhe ndryshme në interpretimin dhe zbatimin e Rregulloreve. Nuk mundet për disa të ketë rregulla dhe procedura dhe për të tjerët të mos ketë rregulla dhe procedura”, thotë Micevski.

Nuk ka një Rregullore pune të përsosur, por në përqindjen më të madhe respektimi i saj, thekson ai, varet nga faktori njerëzor dhe dëshira për zbatimin korrekt. “Për momentin, për fat të keq, Kuvendi i Maqedonisë nuk e ka këtë”, konsideron Micevski.

Opinioni ka kohë që kritikon punën dhe dialogun në Kuvend, e kjo është pasqyruar edhe në Raportin e KE-së për punën e Kuvendit.

Micevski thotë: “Dialogu është rrugë e dyanshme. Për momentin jemi në një rrugë njëkahëshe, në një rrugë pa krye”.

“Në fakt, një nga arsyet pse nuk kemi marrë pjesë në koordinimin me presidentin që nga maji i këtij viti është mosrespektimi i marrëveshjes, Rregullores dhe procedurave, refuzimi i propozimeve të opozitës, mosparaqitja e interpelancave , informacioneve, kërkesave për shqyrtim të çështjeve të caktuara, keqpërdorim i flamurit evropian e kështu me radhë. Këtë nuk e them vetëm unë apo VMRO-DPMNE, por është shënuar edhe në Raportin e BE-së”, thotë Micevski.

Kur të normalizohen të gjitha këto, kur të ketë vërtet dëshirë për dialog dhe bashkëpunim, shton ai, atëherë do të mendojmë për pjesëmarrjen tonë.

“Përderisa ata mendojnë se grupi më i madh parlamentar në Kuvend do të jetë vetëm dekor, ne do të kemi një Kuvend jofunksional dhe përgjegjësia për këtë do të jetë ekskluzivisht e tyre”, tha Micevski.

E majta nuk do të marrë pjesë në dialogun Zhan Mone për ndryshimet e Rregullores, sepse beson se qëllimi i procesit nuk është miratimi i një rregulloreje moderne evropiane për punën e Kuvendit dhe se Rregullorja aktuale e punës i përshtatet si qeverisë ashtu edhe opozitës.

Ai beson se nuk ka disponim për të miratuar një shtet ligjor modern evropian sepse nuk u përshtatet atyre. “Kjo rregullore është miratuar nga Trajko Veljanovski. I shkonte për shtat edhe kur ishin në pushtet, edhe tani. Kështu që unë mendoj se nuk ka vullnet të mirë të sinqertë për ndryshimin e Rregullores”, tha Apasiev.

Deputeti Fadil Zendeli nga Besa në një prononcim për MIA-n thotë se me vullnetin e mirë të të gjitha partive politike mund të arrijmë një Rregullore të re dhe të krijojmë një klimë më të mirë politike në Kuvend dhe më pak tensione politike.

“Jemi të mendimit se një Rregullore e re do të ishte zgjidhje më e mirë për zgjidhjen e sfidave në Kuvend dhe më gjerë, por me ndryshime dhe plotësime mund të arrihen reformat e dëshiruara për një sistem funksional më efikas dhe efektiv të Kuvendit”, thotë Zendeli.

Ai konsideron se një Rregullore e re apo e ndryshuar duhet të rrisë efikasitetin e Kuvendit dhe të vendosë procedura më efikase, të cilat do të forcojnë kapacitetet e miratimit të ligjeve, por edhe funksionin kontrollues të Kuvendit ndaj pushtetit ekzekutiv. “Për të gjitha këto duhet vullnet i sinqertë politik i të gjitha partive politike”, tha deputeti i Besës.

Nënkryetari i Kuvendit dhe deputeti shumëvjeçar i Kuvendit, Goran Misovski dhe ish-deputeti i VMRO-DPMNE-së, Ilija Dimovski, në përbërjen e fundit parlamentare punuan së bashku për të bashkuar pikëpamjet e qeverisë dhe opozitës për ndryshimin apo rregullore të re, gjithashtu në kuadër të procesit Zhan Mone.

Në një prononcim për MIA-n, Misovski rikujton se në përbërjen e kaluar shumica qeverisëse dhe opozita në Kuvend ishin shumë afër marrëveshjes, por për shkak të mospranimit të emrit kushtetues nuk u miratua Rregullore e re.

“Nuk ka rregullore perfekte, por duhet të ketë mendim të shëndoshë dhe dëshirë që opozita ta çojë procesin drejt perspektivës evropiane të shtetit dhe jo të bllokojë vazhdimisht Kuvendin. Opsioni më i mirë do të ishte miratimi i një Rregulloreje të re e cila do të zbatohej njësoj për punën e seancave plenare dhe komisioneve”, thotë Misovski.

Fokusi, sipas tij, duhet të jetë: procedura e saktë për seancën konstituive, zgjedhja e kryetarit, përdorimi i flamurit evropian, specifikimi i afateve për caktimin e seancave të komisioneve, specifikimi i seancave për çështje parlamentare dhe më e rëndësishmja, siç thekson ai, “opozita të heqë dorë nga bllokadat e pakuptimta që nuk janë vlerë evropiane”.

Ish-deputeti i VMRO-DPMNE-së, Ilija Dimovski, nga ana tjetër, kujton se në Kuvend ka materiale të mrekullueshme se si të punohet në mënyrë demokratike, të ketë pjesëmarrje më të madhe të opozitës, të kufizohet pushteti i kryetarit të Kuvendit.

“Por është e qartë se këto katër vitet e fundit janë shfrytëzuar vetëm për të lënë përshtypje para ndërkombëtarëve se qeveria dëshiron demokracinë në Kuvend dhe në fakt Kuvendi praktikisht i ka humbur ato pak karakteristika demokratike dhe përfaqësuese që kishte më parë. Problemi nuk është në atë që është shkruar në Rregullore, por problemi është se si zbatohet ajo”, tha Dimovski.

Nga ky aspekt, siç thekson ai për MIA-n, bisedimet mes qeverisë dhe opozitës në Kuvend nuk janë e vetmja mënyrë për të përmirësuar punën e saj. Në fillim mjafton që qeveria të respektojë Kushtetutën dhe Rregulloren e punës, thotë Dimovski.

Lidhur me punën e grupit aktual parlamentar të VMRO-DPMNE-së, Dimovski thotë se sipas të gjitha anketave publike, opinioni negativ i qytetarëve ndaj pushtetit është në nivel të lartë si asnjëherë më parë dhe rrjedhimisht të gjitha aktivitetet demokratike që mund t’i ndërmarrë opozita , do të shkojnë në drejtim të rrëzimit të qeverisë dhe zgjedhjeve të parakohshme parlamentare, që natyrshëm do të gjejnë mbështetjen e tyre tek qytetarët.

“Nuk është më çështja aty nëse do të zëvendësohet kjo qeveri, çështja është se sa shpejt do të bëhet kjo. Prandaj deputetët e VMRO-së kanë një detyrë të madhe dhe një obligim të madh”, thotë Dimovski.

Takimi i parë i punës i Dialogut në kuadër të procesit Zhan Mone u mbajt më 1 mars të vitit 2021, i dyti më 15 mars të vitit 2021 dhe i treti në formën e një fundjave pune u mbajt në Mavrovë më 7 dhe 8 maj të vitit 2022. Më 8 nëntor është mbajtur mbledhja e katërt e grupit të punës të Kuvendit.