Sa nxehtë duhet të jetë që të ndodhë ‘shkrirja bërthamore’?

Shkrirja bërthamore ka qenë në qendër të vëmendjes kohët e fundit për shkak të disa përparimeve historike që pritet të na afrojnë me një botë me mundësinë e energjisë pa limit.

Bëhet fjalë për një eksperiment nga shkencëtarët në e “National Ignition Facility” në Kaliforni të cilët kanë bërë histori duke prodhuar me sukses një reaksion të shkrirjes bërthamore që rezulton në një fitim neto të energjisë.

Ky u vlerësua si një përparim, të cilin zyrtarët amerikanë e kanë vlerësuar si “një moment historik për të ardhmen e energjisë së pastër”, përcjell Telegrafi.

Çfarë është kjo?

Shkencëtarët në mbarë botën kanë studiuar shkrirjen bërthamore për dekada, duke shpresuar ta rikrijojnë atë me një burim të ri që ofron energji të pakufishme dhe pa karbon – pa mbeturinat bërthamore të krijuara nga reaktorët aktualë bërthamorë.

Shkrirja bërthamore është procesi me të cilin dy atome përplasen dhe bashkohen, duke formuar një element tjetër.

Dhe procesi thuhet se kërkon temperatura deri në 27 milionë gradë Fahrenheit (15 milionë gradë Celsius).

Për ta vënë atë në perspektivë, sipërfaqja e diellit është 9,941 gradë F. Temperatura e bërthamës së diellit është gjithashtu rreth 27 milionë gradë të Fahrenheit, ndërsa korona, pjesa e jashtme, është 2 milionë gradë të Fahrenheit.

Shkrirja bërthamore shihet më së shpeshti kur atomet e hidrogjenit kombinohen për të formuar një atom helium, por është gjithashtu e mundur për një numër elementësh të tjerë periodikë, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Gjatë këtij reaksioni të shkrirjes, çlirohen sasi të mëdha energjie – një proces që “i jep energji” diellit dhe yjeve të tjerë.

Megjithatë, që reaksioni të ndodhë në radhë të parë, nevojiten sasi të mëdha energjie brenda sistemit për t’i bërë atomet të përplasen.

Dhe kjo në thelb do të thotë se duhet të jetë shumë, shumë nxehtë.

“Në eksperimentin e shkrirjes në National Ignition Facility [NIF], u raportua se temperatura arriti në 3 milionë gradë Celsius [5.4 milionë F]”, ka thënë Carolyn Kuranz, profesoresha dhe drejtoresha e Qendrës për Astrofizikën Laboratorike të Universitetit të Miçiganit.

Eksperimente të tjera të shkrirjes bërthamore kanë arritur temperatura deri në më shumë se 100 milionë Kelvin, ose 180 milionë F. Shumica e shkrirjes ndodhin në bërthamën e diellit (27 milionë gradë F).

Ku ndodh shkrirja bërthamore?

Shkrirja bërthamore ndodh brenda bërthamës së yjeve, sepse ai është rajoni me temperaturën më të lartë.

Që të fillojë shkrirja, bërthama e një ylli duhet të arrijë 15 milionë gradë Celsius, ose 27 milionë gradë F.

Kjo është në mënyrë që bërthamat e atomeve të hidrogjenit të kenë energji të mjaftueshme që kur përplasen, në vend që të zmbrapsen njëri-tjetrin, ato shkrihen për të formuar helium.

Çfarë temperature nevojitet për shkrirjen bërthamore?

Ndërsa yjet kanë nevojë për një temperaturë prej 27 milionë gradë F për të filluar shkrirjen, temperatura e kërkuar në laboratorët e Tokës është shumë më e lartë.

“Në pajisjet tona të shkrirjes së izolimit magnetik… plazma është e kufizuar nga magnetet me një presion më të ulët, kështu që ne kemi nevojë për një temperaturë më të lartë, më shumë se 100 milionë K në Tokë krahasuar me 15 milionë K në diell”, ka thënë Tom Berry, një analist i rrezatimit bërthamor në Autoritetin e Energjisë Atomike të Mbretërisë së Bashkuar. /Telegrafi/