“Atdheu është aty ku e ke barkun plot”

Ka ngjarje ku si gazetar duhet të shkosh, sepse do të raportosh. Por, jo për akt ceremonial (fjala është për festimin e 60-vjetorit të marrëveshjes së pranimit të punëtorëve turq në Gjermani. Marrëveshja e pranimit të fuqisë punëtore, e nënshkruar mes Gjermanisë dhe Turqisë është edhe pjesë e historisë së jetës sime. Kur im atë në shtator 1969 erdhi si punëtor i ftuar (gastarbajter) në Gjermani, fillimisht më la mua gjashtëmuajsh, dhe nënën, në vendlindje. Plani i tij ishte të punonte vetëm pak vjet, të fitonte ca para dhe të kthehej sërish. Por, gjithçka rrodhi ndryshe dhe pa familjen nuk bëhej. Më 18 prill 1970, erdha bashkë me nënën, në Berlin. Ky qytet do të bëhej qyteti im.

Kopshtin, shkollën, studimet … të gjitha këto i përmbylla me sukses, ndoshta sepse nuk e kam harruar kurrë një mesazh të tim ati. “Ti duhet të punosh dy herë më shumë se gjermanët”! Këto ishin fjalët e tij. Vërtet, kam punuar shumë. Por, në shoqërinë gjermane më duhej shpesh justifikohesha për suksesin, madje edhe ta mbroja. Megjithëse mund të them se, pavarësisht prindërve të mi që sot do t’i fusja në “shtresën e paarsimuar”, unë nuk jam rritur në një botë paralele. Mua m’u dha rekomandimi për të vazhduar gjimnazin dhe nuk kam pas vetes një “histori getoje”. Ndoshta kam pasur shumë fat me mësuesit që më kanë trajtuar njësoj si nxënëset e nxënësit e tjerë.

“Ne kërkuam fuqi punëtore, por erdhën njerëz”. Kjo fjali e njohur e shkrimtarit Max Frisch nga viti 1965, preku një nerv atë kohë. Këtë fjali e citoi edhe presidenti gjerman në fjalimin e tij në ceremoninë e festimit të nënshkrimit të marrëveshjes dhe kujtoi se Max Frisch që atëherë e kishte kuptuar se politika e punësimit e viteve 1960’70-të ishte dritëshkurtër.

Ata na quajtën “të ftuar”, por unë dhe prindërit e mi u bëmë fqinjë. Ky 60-vjetor duhet të na sjellë në mendje brezin e parë të punëtorëve të ardhur që e bënë këtë vend atdhe të tyre. Një fjalë e urtë turke thotë: “Atdheu nuk është aty ku ke lindur, por aty ku e ke barkun plot”. Dhe ky vend është Gjermania.

Në një moment të fjalimit të presidentit gjerman Frank-Walter Steinmeier, më duhet ta pranoj, m’u mbushën sytë me lot. Steinmeier tha se “historia e punëtorëve të ftuar meriton vendin e duhur në librat tanë shkollorë dhe në kulturën tonë të kujtesës; një shënim anash nuk i jep meritën e duhur kontributit të tyre. Kur ne t’i rrëfejmë historitë e tyre, si pjesë integrale të historisë së kësaj republike, të këtij vendi, atëherë do të kuptojmë edhe historinë e të gjithëve”. Me të drejtë.

Pesëdhjetë e pesë punëtorë turq mbërrijnë në Aeroportin e Dyseldorfit më 27 nëntor 1961 – ky është grupi i parë i minatorëve që u angazhuan fillimisht për një vit në Gjermani

Kur shkruaj këto rreshta, më bie ndërmend im atë dhe nëna që njësoj si koleget dhe kolegët e tyre gjermanë, tek Siemens-i, duhej të përmbushnin normën e punës. Po, prindërit e mi nuk duhet të jenë një shënim diku anash. Prindërit e mi dhe të gjithë punëtorët e ardhur nga Turqia, Italia, ish-Jugosllavia, Greqia, Spanja, Portugalia, Vietnami apo Angola janë pjesë e historisë gjermane. Të gjithë kanë dhënë kontributin e tyre që Gjermania të jetë sot ajo që është: e fortë, me diversitet, fantastike. Ata duhet të zënë vend në librat e historisë së Gjermanisë. Pikërisht për këtë ishte kaq e rëndësishme kjo ceremoni, për të na kujtuar gjithmonë për atë se çfarë kanë bërë për këtë vend njerëz si prindërit e mi.

Brezi i dytë, i tretë dhe i katërt i të ardhurve kanë lindur shumica në Gjermani. Megjithatë, shumë prej tyre duhet ende të tregojnë se përshtaten këtu. Ende atyre u lihet të kuptohet se nuk janë të mirëseardhur. Këto kohë duhet t’i përkasin së shkuarës. E, këtë duhet ta kuptojnë edhe ata që jetojnë gjithmonë me të shkuarën. Ne jemi këtu dhe do të qëndrojmë. Do të qëndrojmë që ky vend, i cili është edhe atdheu ynë, të bëhet më i mirë.

Unë e kam vendin në mesin e kësaj shoqërie dhe ashtu si e kërkon presidenti Steinmeier, do ta mbaj këtë vend. Ne të gjithë do ta formësojmë këtë shoqëri, sepse është edhe shoqëria jonë. Ne i përkasim këtij vendi. Si të gjithë ata, prindërit e të cilëve erdhën në Gjermani si fuqi punëtore. /DW/