NJË GJAMË DËSHPËRIMI

Poemë nga: Gjergj Fishta

Mbaroi Malcija! Lekë ma sot nuk ka;
Nuk ka ma burra, qi, me drrasë t’krahnorit
Mburojë me i ndêjë Shqypnis. Anmiku shkjá
Mbas sodit s’ka pse dron mâ prej Malcorit:
Malcori asht thye; e, i dbuem ai me trathti,
Pa Atme sot ka mbetë, pa plang, pa shpi!

N’shpi t’tij, po, djepat asht tu’i lkundun shkina;
Arën e tij asht shkjau tu’e lavrue,
E ushtari i Malit t’Zi ‘dhè, kualt stervina
Per ata Kryqa t’bekuem i ka pengue,
Nen t’cillët pushojn, heu! Njata trima – rrfé
Qi bindën shekllin tue luftue p’r Atdhé.

O natë e kobshme! Natë tri herë mizore,
Natë e mnershme, si nata e fundit t’ferrit,
Pse ti shtekun ia çile ushtris gjaksore,
Qi, strukë nen t’zezen mblojë trathtare t’territ,
Burrat e dheut do t’ xêtê n’gjumë pështetun,
Porsi n’strofull luani xêhêt fjetun?!…

E ju, ‘dhè hyj t’shkelzyeshem, qi pre’Empirit
Përmallshem tue fërfllue me dritë t’kullueme,
Porsi sy Zotit, vreni m’sharte t’nirit,
Ju, edhe ketë kob e ketë dhuni t’shemtueme
E kini pa tu’ndodhë n’mjedis t’njerzimit,
E me gjith kta nuk jeni shkimë mjerimit?…

Po a kjo asht e Drejta, qi n’ketë shekull fiset
E popujt rregullon e i mban ndër caqe?
Anmikut t’njimijë vjetve me i lshue viset
Sa herë t’perligjuna me luftë e gjaqe….
Mallkue kjoftë hera, n’t’cillen shkjau pik’s’parit
Vuni kambën dhunuese m’tokë t’Shqyptarit,

E mallkue kjoftë Evropa! Até e vraftë Zoti,
E e shoftë me fise, popuj e qytete;
Edhè premtoftë qi, dersa t’endet moti,
Kurr lufta mos iu daftë per tokë e dete;
Selit e saja grimë me grimë u theshin;
Me gjak t’popujvet t’vet sunduest iu ushqeshin.

Pse krahët pa dhimbë Shqypnis kshtu me ia thye
E prej Lirijet me ia ndalun hovin?
Gopsija e kùj n’Malci ka mujtë m’u ushqye?
Po a Hoti e Gruda mund t’a mbajn Moskovin?
Nuk duhet, jo, qi t’mkambet Shqyptarija:
Qé pse po i lshohet Malit t’Zi Malcija.

O gjak i atyne burrave fatosa,
Qi per Liri t’Malcis kullove rrkajë,
Vlo, vlo, ti sot qi maleve u erdh sosa,
E para fronit t’Perendis me vajë
Lyp gjyq mbi do Kaina t’kunoruem,
T’cillët kombin t’onë po duen me e pa t’sharruem!

Me parsme tona n’ata t’hershmet mota
Mburojë iu bam Evropës, pa dijtë shk’asht tuta,
Atëbotë, kur pallen Skanderbeg Kastriota
Siellte si rrfeja, e permbi shtroje t’buta
U dridhte nji Sulltan, qi njaso here
Bante m’u dridhë boten mbarë prej mnere.

Po, na tue dredhun si dragoj çelikun,
Shtekun me kurma Shqyptarësh ia xume
Tartarit, e pre’Evropet larg rrezikun
Per disa kohë e mbajtëm: e poshtnume
Por kurr Evropa n’ndihmë nji ushtar s’na nisi;
Kurr punët mbas fjalvet, qi na dha, s’ujdisi.

E kur per pesqind vjet na nder veriga
Ngelem t’robnis, nen themer t’huej tue kja,
E ‘i mijë dhuni mbi né e ‘i mijë punë t’liga
Na reshte anmiku, tue na nxitë pa da,
N’harresë Evropa edhe m’atëherë na qiti
E doren kurr ajo n’kob t’onë s’na ngjiti.

Por, ani, jeta pse sa u nis me u endun,
Ndera mbi shekull dhunë gjithmonë asht kthye,
E t’miren nieri kurr s’t’a ka permendun,
Sa t’keqen punë me t’cillen t’a keshë fye;
Si edhè ma t ‘shumen, miq s’gjen nieri i shkretë,
Kur skami e kobi t’a ket mblue n’ketë jetë.

Veç sot pse Evropa, sot qi asht t’gjith uzdaja
Se Shqyptarija e Lirë del zojë n’vetveti,
Pse sot Evropa, – do Mbretni të Mdhaja –
Duen me e ngushtue kah toka edhe kah deti,
E m’vende t’ona duen qi shkjau të shklasë
E fisi i Shqypëtarit n’dhé t’humbasë?

O Zot i lum, qi vetem n’dorë Ti i kè
Shartet e popujve e mbretnive t’tana,
E gja pa hiri kurr Ty s’t’ndodhë mbi dhé,
As nalt mbi qiellë, ku shndrisin dielli e hana,
Deh! Ti, i Pushtetshëm heret si né e vona,
Shih e gjyko mbi gjith kto kobet t’ona.