Urbicidi dhe si kisha në oborrin e UP-së u bë pjesë e këtij fenomeni (Foto)

Pos si temë e nxehtë politike, Kisha e ndërtuar në kampusin e Universitetit të Prishtinës (UP) po nxit debate edhe në rrafshin urbanistik. Ky objekt, i cili vlerësohet se nuk ka respektuar asnjë prej rregullave dhe normave urbanistike, po konsiderohet si “gjenocid” ndaj ambientit jetësor.

Profesori i Arkitekturës, Xhelal Llonçari, shprehet se regjimi i Sllobodan Millosheviqit përmes kësaj kishe ka kryer urbicid.

“Nëse gjenocidi planifikon zhdukjen e njerëzve, urbicidi synon shkatërrimin e hapësirës ekzistenciale. Kur dhunohet një hapësirë e tillë, kjo lë pasoja dhe trauma në sjelljen e njeriut”, ka thënë Llonçari për Telegrafin. ”E ashtuquajtura Kishë nuk duhet assesi të funksionalizohet, meqë përballet me një sërë problemesh të natyrës administrative, ligjore, kushtetuese, arkitektonike dhe urbanistike”.

Ai mendon se intenca e politikës serbe ka qenë që pikërisht në oborrin e UP-së – të cilin serbët e kanë quajtur kështjella e nacionalizimit shqiptar – të ndërtohet një objekt i tillë.

“Objektet në oborrin e UP-së – Rektorati, Fakulteti Juridik ose ai Ekonomik – në mënyrë simbolike tregonin fitoren e popullit shqiptar. Ata nuk mund të pajtoheshin që një kampus ushtarak (i ish-Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene), të kthehej në një kampus të dijes”, ka shtuar Llonçari.

Sipas tij, përmes kësaj kishe është tentuar që të ndryshohet historia – duke e lënë si një ‘mollë sherri’ mes popujve – e jo për t’i shërbyer interesave të besimtarëve ortodoksë serbë.

“Numri i popullatës ortodokse në Prishtinë është shumë i vogël dhe rrjedhimisht nuk ka nevojë për një objekt të këtij lloji, thekson arkitekti kosovar, duke shtuar “se po të kishte nevojë do t’i gjendej edhe lokacioni adekuat – këtë nuk e ka mohuar asnjëherë asnjë organ i joni”.

Llonçari mendon se insistimi që të ngrihet ky objekt në lokacionin ku është sot, ishte revanshizëm ndaj rolit të madh që ka pasur UP-ja në ngritjen e vetëdijes shoqërore të shqiptarëve të Kosovës.

“Në këtë kampus nuk do të duhej të jetë asnjë objekt i kultit. Ne, si shtet sekular, duhet ta ruajmë neutralitetin e universitetit publik”, ka shtuar ai.

Lexo po ashtu A e keni ditur se Kisha kur shikohet nga pjesa para Rektoratit ka një detaj specifik? (Foto)

Profesori i Arkitekturës ka folur edhe për arsyet që e kanë shtyrë regjimin e asaj kohe që këtë objekt ta ndërtojë pikërisht në oborrin e UP-së.

Sipas tij, kjo lidhet me perceptimin estezik – përjetimet ose emocionet që zgjon një objekt arkitektonik.

“Imagjinoni çfarë perceptimi mund të kishin studentët e UP-së, nëse në kampusin e tyre shohin vazhdimisht priftërinj dhe dëgjojnë rëniet e kambanave. Kjo i jep kuptim tjetër vendit ku njerëzit shkojnë për të studiuar”, ka thënë ai, duke shtuar se objekti i tillë, me arkitekturë të madhe fizike, dominon ambientin e destinuar për dije.

“Këto janë veprime të bashkërenduara e aspak të rastësishme. Serbia tash e një shekull ka skicuar synime dhe vizione të tilla, një pjesë të të cilave i kanë realizuar praktikisht”.

Llonçari ka folur edhe për neglizhimin e çështjes së këtij objekti, nga pushteti i ri dhe i papërvojë i pasluftës.

Ai nuk dëshiron ta amnistojë askënd, por thotë se duhet të jemi realë kur vlerësojmë prej perspektivës kohore.

“Duhet pas parasysh se ishim popull i dalë nga lufta. Nga një popull me institucione të reja nuk mund të presësh veprime perfekte. Ndoshta dikur ka pasur urgjenca tjera, por tash është koha që t’ju jepet hapësira e duhur ekspertëve të të gjitha profileve – jo vetëm arkitektëve dhe urbanistëve. Një popull kur e krijon një shtet, e drejta më e madhe është e drejta e planifikimit”, ka theksuar ai.

Profesori për fund beson që kjo kishë nuk do të funksionalizohet kurrë, por se sipas tij, do të duhej të konservohet.

“E kam dhënë një skicë, sa për ilustrim. Ideja ime është që ai objekt të mbulohet më një kupolë gjeodezike. Kjo bëhet që ta zbeh ose mbulojë prezencën e siluetës së saj në këtë ambient”, thotë Llonçari.

“Ideja është që brenda asaj kupole të bëhet muzeu i urbicidit, ku do të prezantoheshin maketet dhe fotografitë e shkatërrimeve që kanë ndodhur në Kosovë, të cilat kanë qenë të bashkërenduara dhe kanë pasur vetëm një qëllim: zhdukjen e identitetit të një populli”. /Telegrafi/