“Teorema e Pitagorës” gjendet në një pllakë balte 1000 vjet më e vjetër se Pitagora

Edhe pse teorema e famshme e Pitagorës lidhet me emrin e filozofit Pitagora, zbulimet arkeologjike tregojnë se babilonasit e lashtë, 1000 vjet para grekut të famshëm, kishin njohuri me për këtë teoremë matematikore.

Megjithëse Pitagora ishte një figurë e rëndësishme historike në zhvillimin e matematikës, ai nuk ishte i pari që kuptoi ekuacionin më të lidhur me të (a2 + b2 = c2)

Në fakt, ekziston një tabletë e lashtë babilonase (me emrin tërheqës IM 67118) që përdor teoremën e Pitagorës për të zgjidhur gjatësinë e një diagonaleje brenda një drejtkëndëshi. Pllaka, e cila ndoshta është përdorur për mësimdhënie, daton nga viti 1770 para Krishtit, shekuj përpara se të lindte Pitagora rreth vitit 570 para Krishtit, shkruan iflscience.

Një tjetër pjatë e periudhës rreth viteve 1800 – 1600 p.e.s ka një katror me trekëndësha të shënuar brenda. Përkthimi i simboleve nga baza 60, sistemi i numërimit të përdorur nga babilonasit e lashtë, tregoi se këta matematikanë të lashtë ishin të vetëdijshëm për teoremën e Pitagorës (nuk quhej kështu, natyrisht), si dhe konceptet e tjera të avancuara matematikore.

“Përfundimi është i pashmangshëm. Babilonasit e dinin marrëdhënien midis diagonales së gjatë të një katrori dhe anës së tij: d=rrënja katrore e 2, ky është ndoshta numri i parë i njohur si irracional. Megjithatë, kjo nga ana tjetër do të thotë se ata ishin të njohur me teoremën e Pitagorës – ose, të paktën, me rastin e saj të veçantë për diagonalen e një katrori (d2 = a2 + a2 = 2a2) – më shumë se një mijë vjet para të urtit të madh sipas të cilit u emërua”, shkruan matematikani Bruce Ratner në një punim mbi këtë temë.

Pra, pse iu atribuua Pitagorës?

Asnjë shkrim origjinal i Pitagorës nuk ka mbijetuar. Ajo që dimë për të u përcoll nga të tjerët, veçanërisht nga pitagorianët, anëtarë të shkollës që ai themeloi në Italinë e sotme jugore. Shkolla, e quajtur Gjysmërrethi i Pitagorës, ishte e fshehtë, por njohuritë e mësuara ose të zbuluara atje u transmetuan dhe shpesh i atribuoheshin vetë Pitagorës.

“Një nga arsyet e rrallësisë së burimeve origjinale pitagoriane ishte se njohuritë pitagoriane u përcollën nga një brez në tjetrin gojë më gojë, pasi materiali i shkruar ishte i pakët. Për më tepër, nga respekti për udhëheqësin e tyre, shumë nga zbulimet e Pitagorianët i atribuoheshin vetë Pitagorës; kjo do të shpjegonte termin ‘teorema e Pitagorës’,” shpjegoi Ratner.

Edhe pse Pitagora nuk doli me teorinë, shkolla e tij me siguri e popullarizoi atë dhe u shoqërua me të për të paktën disa mijëra vitet e ardhshme. /Telegrafi/