Më shumë apo më pak Evropë?

Më 23-26 maj, votuesit anembanë Bashkimit Evropian do të shkojnë në votime për të zgjedhur anëtarët e Parlamentit Evropian. Shumë gjëra do të jenë në rrezik. “Kurrë më parë, që nga Lufta e Dytë Botërore, Evropa nuk ka qenë kaq e rëndësishme,” shkroi kohët e fundit presidenti francez Emmanuel Macron, “e megjithatë kurrë më parë Evropa nuk ka qenë në një rrezik kaq të madh.”

Forcat që sfidojnë themelet e projektit evropian janë në rritje: mbështetësit e Brexit-it në Mbretërinë e Bashkuar, qeveritë populiste në Evropën Qendrore dhe Lindore dhe partitë e ekstremit të djathtë në ose pranë pushtetit pothuajse kudo. Megjithatë, përkrahësit e integrimit të mëtejshëm evropian janë nxitur nga deklaratat e guximshme të Macron, presidentit më pro-evropian të Francës në dekada.

Zgjedhjet e ardhshme do të forcojnë ndarjen në rritje midis atyre që duan më pak Evropë dhe atyre që duan më shumë. Dhe parlamenti i fragmentuar që ka gjasa të krijohet do të hedhë pasiguri të mëtejshme në drejtimin e ardhshëm të BE-së. Më në përgjithësi, politika evropiane duket e pjekur për një ristrukturim themelor, me ndarjen e gjatë midis partive të qendrës së majtë dhe atyre të qendrës së djathtë të zëvendësuar nga dallimet mbi shtrirjen e integrimit të mëtejshëm të BE-së.

Ata që në favor të një integrimi më të thellë përgjithësisht e shohin globalizimin pozitivisht. Vërtetë, ata mund të mos i pëlqejnë pabarazitë e mëdha dhe tregjet në dobi të fituesve që ka sjellë globalizimi. Por, ata i njohin përfitimet e mundshme të tregjeve të hapura dhe të një ekonomie globale të hapur, me kusht që të ketë një rregullore adekuate. Dhe ata besojnë se një Evropë më e integruar do të kishte peshën e nevojshme për ta bërë të mundur një rregullim të tillë.

Nacionalistët që e kundërshtojnë integrimin e mëtejshëm të BE-së, shpesh edhe kundërshtojnë edhe globalizimin. Ata përkrahin kthimin në një Evropë më të integruar të kombeve sovrane dhe kthimin e aktiviteteve dhe arritjen e e institucioneve evropiane. Disa nuk e duan aspak BE-në.

E megjithëse ndarja midis neonacionalistëve dhe “evropianëve” është ndoshta linja kryesore e fajit në këto zgjedhje, realiteti është më i komplikuar. Në të djathtën ekstreme, për shembull, dominojnë proteksionistët, por ka gjithashtu tregtarët e lirë që kombinojnë ekonominë laissez-faire me ndjenjën e keqe anti-emigrantëve.

Sondazhet e zgjedhjeve sugjerojnë se grupet populiste anti-evropiane dhe të krahut të djathtë do të fitojnë së bashku rreth një të tretën e 751 vendeve të parlamentit. Partia Popullore Evropiane e qendrës së djathtë (PPE) dhe Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve (S&D) e qendrës së majtë mund të mbeten dy blloqet e vetme më të mëdha, por ndoshta do të humbasin shumicën e tyre aktuale të kombinuar.

Aleanca Qendrore e Liberalëve dhe Demokratëve për Evropën (ALDE) ka gjasa të jetë blloku më i vogël. Por nëse, siç duket, La République En Marche! e Macron vendos të bashkohet me të, ALDE mund të formojë një grup të rëndësishëm me më shumë se 13% të vendeve. Të Gjelbrit nga vende të ndryshme (mbi të gjitha nga Gjermania) do të zënë qendrën dhe një pjesë të së majtës, së bashku me Të Majtën e Bashkuar Evropiane / Të Majtën e Gjelbër Nordike.

Një rezultat i tillë do ta bëjë shumë të vështirë krijimin e aleancave të qëndrueshme dhe mund të komplikojë procesin e zgjedhjes së presidentit të ardhshëm të Komisionit Evropian. EPP, S&D dhe ALDE ndoshta me vështirësi do të kenë një shumicë mes tyre dhe ndoshta jo gjithmonë do të votojnë së bashku në ndonjë rast.

Integrimi i mëtejshëm i eurozonës duhet të jetë prioritet i lartë i parlamentit të ri. Me mbështetjen e Macron, ALDE ndoshta do të marrë rolin drejtues në nxitjen e një buxheti dhe ministri financash për eurozonën dhe në koordinimin më të madh të politikave fiskale. S&D ndoshta do të jetë gati për të mbështetur një lloj integrimi të tillë, me kusht që të ketë një dimension të fortë social – ndoshta edhe sigurimin e papunësisë në eurozonë. Por PPE-ja do të jetë shumë më e vështirë për t’u bindur dhe mund të kundërshtojë më shumë integrim, duke iu bashkuar partive të djathta euroskeptike.

Edhe nëse integrimi i mëtejshëm i eurozonës për momentin lihet në plan të dytë, ai është thelbësor për projektin evropian. Rimëkëmbja ekonomike e BE-së po lëkundet dhe një politikë monetare e vetme nuk mund dhe nuk duhet të bëhet për të mbajtur të gjithë barrën e politikës makroekonomike. Normat e këmbimit të parevokueshme të krijuara nga eurozona nuk lejojnë politika kombëtare monetare, ndërkohë që divergjenca e rëndësishme e politikës fiskale do të ftojë një krizë të llojit që e kanë përjetuar tashmë në vendet anëtare jugore të BE-së.

Prandaj, duhet të shpresojmë që Macron të ringjallë propozimet e integrimit që ai avancoi në fillim të presidencës së tij dhe të arrijë të bindë kancelaren gjermane Angela Merkel dhe PPE-në që ta mbështesin atë. Ndoshta Merkel, e cila nuk do të kërkojë një mandat tjetër dhe mund të jetë duke menduar për trashëgiminë e saj politike, më në fund do të lejojë që eurozona të ecë përpara.

Politika e emigracionit do të jetë një tjetër sfidë, sepse euroskeptikëve do t’u bashkohen evropianët lindorë. Partitë e qendrës do të kenë vështirësi të mëdha për gjetjen dhe mirëmbajtjen e shumicave, sidomos në pikëpamje të pezullimit të PPE-së të partisë Fidesz të kryeministrit hungarez Viktor Orban në mars.

Por, për të gjitha problemet e Evropës dhe për fragmentimin politik, zgjedhjet e ardhshme pasqyrojnë suksesin e projektit evropian: 28 vende (duke supozuar që Britania e Madhe merr pjesë) që angazhohen në zgjedhje ndër-kufitare me partitë pan-evropiane dhe tashmë ndajnë një sovranitet të madh. Dhe, sipas një sondazhi të Eurobarometrit të Komisionit Evropian, 55 për qind e qytetarëve evropianë besojnë se më shumë vendime duhet të merren në nivel të BE-së.

Në këtë drejtim, zgjedhjet evropiane të këtij muaji janë jashtëzakonisht inkurajuese. Në një botë të kërcënuar nga fantazmat e nacionalizmit ekstrem, ato janë një manifestim unik i vullnetit për të ndërtuar një të ardhme të përbashkët. /Project Syndicate/BIRN/