Ekonomi Opinione

Shqipëria, përmirësim të lehtë te liritë ekonomike

Para 15 vitesh

Fondacioni "Heritage" e renditi Shqipërinë në vendin e 62 në botë për sa u përket lirive ekonomike, duke e cilësuar si "vend relativisht të lirë" me një përmirësim të lehtë kundrejt vitit të kaluar. Problemet kryesore të Shqipërisë vlerësohen pengesat jotarifore nëpër dogana, mosrespektimi i titujve të pronësisë dhe niveli shumë i lartë i korrupsionit. Megjithatë, në krahasim me vendet e tjera të Ballkanit, shqiptarët konsiderohen se janë shumë më të lirë nga pikëpamja ekonomike. Sipas raportit të publikuar dje, të gjitha vendet e rajonit tonë me përjashtim të Bullgarisë, janë më dobët se ne. Shqipëria është edhe më mirë se sa Italia e Greqia në këtë drejtim.

Indeksi

Treguesi i lirive ekonomikë është zhvilluar në vitin 1995 bazuar në teorinë dyshekullore të Adam Smith, i cili pati thënë se "institucionet bazë që mbrojnë lirinë e individëve për të ndjekur interesin e vet ekonomik sjellin mirëqenie më të madhe për të gjithë shoqërinë". Hartuesit e indeksit analizojnë pengesat ligjore apo praktike që hasin individët në vende të ndryshme për të matur nivelin e lirive ekonomike. Korrupsioni, mungesa e gjykatave të ndershme apo pengesat burokratike faktike, e ulin aftësinë e njerëzve për të ndjekur interesat e veta ekonomike pa kufizime. Kritikët si Jeffrey Sachs hedhin poshtë idenë se lidhja mes lirisë ekonomike dhe zhvillimit është kaq përcaktuese. Sipas Sachs, shembulli i Kinës, vendi që nuk respekton liritë themelore të njeriut por ka rritje ekonomike marramendëse, e hedh poshtë këtë teori.

Shqipëria

"Shqipëria renditet më mirë se sa vendet e tjera të rajonit si Kroacia apo Maqedonia. Liria fiskale, liria për të investuar apo liria financiare janë më të larta se vende në të njëjtin nivel zhvillimi. Shqipëria ka vendosur një taksë të sheshtë prej 10 për qind për të ardhurat e korporatave apo të individëve dhe qeveria synon zhvillimin e vendit përmes sektorit privat. Megjithatë, vlerësimi i Shqipërisë është shumë i dobët, për shkak të të drejtave të dobëta të pronësisë dhe korrupsionit tepër të përhapur. Pastrimi i parave është një problem i madh", thotë raporti i këtij viti. "Pikët e pakta në të drejtat e pronësisë janë gjerësisht pasojë e ndërhyrjeve politike në sistemin e drejtësisë, gjë që sjell zbatimin rakitik të ligjeve", vijon më tej raporti.

"Pavarësisht disa përmirësimeve, liria e të bërit biznes në Shqipëri mbetet e bllokuar nga ngarkesa të mëdha rregullatore. Të nisësh një biznes kërkon vetëm tetë ditë, në krahasim me mesataren botërore që është 38 ditë, por të marrësh një licencë biznesi kërkon 24 procedura dhe 325 ditë, shumë më tepër se sa mesatarja botërore", thuhet në raport, duke iu referuar lejeve të ndërtimit.

Renditja më e keqe e Shqipërisë është te të drejtat e pronësisë dhe liria nga korrupsioni. Në këta tregues, Shqipëria renditet me të vërtetë në fund të botës, në të njëjtin nivel me vende ku shteti nuk ekziston apo ku sundojnë despotët. "Sistemi i drejtësisë në Shqipëri i zbaton ligjet shumë dobët dhe është një nga institucionet më të kalbura në vend. Gjykatësit janë shpesh të emëruar posaçërisht për arsye politike dhe mund të jenë të korruptuar. Krimi i organizuar është një pengesë e rëndësishme për administrimin efikas të drejtësisë. Gjykatësit janë pre e frikësimeve, presioneve e ryshfeteve, ndërsa reforma në drejtësi mbetet shumë e ngadaltë. Mbrojtja e të drejtave intelektuale është e dobët dhe dhunimi i të drejtave të autorit e markave është e zakonshme. Të drejtat e pronësisë nuk janë të qarta, veçanërisht në zonat bregdetare, ku 70 për qind e të gjitha gjyqeve bëhen për prona". /Shqip/