Opinione

Shlyerja e mëkateve të Shqipërisë

Priftërinjtë mund ta dinë se sa veta janë rrëfyer para tyre për krimet që kanë bërë gjatë kohës së komunizmit, por ky lloj rrëfimi i çliron të rrëfyerit vetëm në person, por për t’u çliruar Shqipëria nga mëkati gjysmëshekullor nevojitet që fajtorët të rrëfehen publikisht dhe të kërkojnë ndjesë.

Kur Rudina Xhunga intervistoi Nexhmije Hoxhën, për mua si shikues, ishte një torturë e vërtetë. Përfundimin e emisionit e përjetova si mbijetesë. I shtrova vetit pyetjen: po 3 milionë shqiptarë që u torturuan për 45 vite nga kjo grua, vallë me çfarë pasojash e mbijetuan atë?

I recitova vetit poezinë e Ismail Kadaresë të mësuar përmendësh që në klasën e katërt fillore:

Kur superkafshët dridhnin botën
Njeriu në gjunjë nuk u ul
Ka pasur vite të mamutëve
Po kohë e tyre s’pati kurrë

Me brirë të tmerrshëm e klithma kobi
Mbi tokë ata vunë ligjin bishë
Me gjithë këtë ish kohë e njerëzve
Dhe ky planet i njerëzve ish

Nga superpesha u vinte vdekja
Ngecnin përbindëshat në batak
Ashtu do ngecin supershtetet
Në llum të globit pak nga pak

Dhe kur të ardhmen do zbulojnë
Eshtrat e tyre nëpër botë
Ashtu si eshtrat mamutore
Që zoologët gjejnë sot

Kurt t’zbulojnë konstruktet, dhëmbët …
Atë burokratizëm hata
Po ç’heronj do thonë ishin njerëzit
Që rrojtën tok me ta

Ata që u ngritën përballë tyre
Që u qëndruan trimërisht
Ish kohë e tyre do thonë
Dhe ky planet i tyre ish.

Gjatë qëndrimit në Shqipëri e kam përjetuar rëndë shpërfytyrimin e shoqërisë shqiptare që i kishte bërë komunizmi dhe me aq sa mundja përpiqesha që kjo shoqëri të kthehej në normalitet, punë këtë që e bënë edhe shumë miq të Shqipërisë dhe shqiptarë që e mbijetuan komunizmin pa i prekur ky helm. Kam hasur shumë personalitete e familje që të ngjallnin admirim. M’u kujtonte gjyshi im i cili sa herë që ia recitoja këtë poezi, më thoshte se superkafsha përbindësh ishte Enver Hoxha dhe se Shqipëria ka burra që nuk ka me i helmua komunizmi po vështirë e kanë.

Nuk e di nëse Ismail Kadare fjalën diktaturë e ka zëvendësuar qëllimisht me fjalën supershtet, por unë gjithnjë e kam kuptuar kështu nisur nga komentet e gjyshit dhe poezinë nuk e paskam harruar as sot e kësaj dite. Besoj se kështu do ta kenë kuptuar edhe shumë shqiptarë të tjerë. Por shoqëria shqiptare sot nuk përbëhet vetëm nga të pickuarit nga komunizmi dhe nga ata që i qëndruan trimërisht, por edhe nga të pafajshmit. Ja se çfarë shkruan Ndrek Gjini në poezinë e tij “Kalendari i gjyshes”:

Gjyshja ime e kishte një kalendar të vërtetë,
“Ti pate lindur tetë hëna pasi
komunistët i patën vënë dinamitin kishës,
katër hëna pas përmbytjeve të mëdha
prej të cilave gjetën vdekjen gati gjysma e qytetit.
Ishte vetëm dy hëna pas pjekjes se rrushit”,
më thoshte ajo mua.
Nëse unë do t’ju thosha ditëlindjen time
me kalendarin aktual,
atëherë realisht s’do t’ju thosha asgjë rreth vetes time.

Pretendimi i poetit është se ka lindur tek atëherë pasi Zoti kishte shpëlarë mëkatin e komunistëve që i patën vene dinamitin kishës duke marrë në botën tjetër gjysmën e qytetit dhe tek kur Zoti ishte mëshiruar me qytetin dhe rrushi ishte pjekur.

Në fakt, Shqipëria ka flakur tutje komunizmin si ide, por derivatet e enverizmit akoma kanë ngelur: historia e shtrembëruar, qëndrimi ndaj religjioneve dhe mëkatet për të cilat pak veta janë rrëfyer.

Sigurimsat, prokurorët, gjykatësit, duhet të rrëfehen publikisht se si i kanë marrë në qafë të pafajshmit. Këtë duhet ta bëjnë edhe fshatarët e qytetarët e zakonshëm që për ndonjë favor të pushtetit kanë marrë në qafë dikë të pafajshëm. Këtë duhet ta bëjnë edhe politikanët apo artistët që për t’u ngritur në karrierë morën në qafë këdo qoftë.

Po kështu, Kristo Frashëri, Arben Puto e historianë të tjerë duhet të kenë kurajo të tregojnë se si e kanë falsifikuar historinë dhe të kërkojnë ndjesë për këtë. Ata që e bëjnë këtë të parët nuk do të kenë turp. Ky do të ishte një heroizëm që do ta rilindte Shqipërinë.

(Poezitë Ismail Kdaresë e Ndrek Gjinit të cituara në këtë shkrim, mund të mos përputhen me tekstin origjinal. Këtu janë ashtu siç unë i kam mbajtur në mendje)