Ritakim me humbjen

Rexhep Kasumaj

Një ish-spiun nga koha e Luftës së Ftohtë fërkon duart ngazëllyeshëm. Tash sa vjet shef i Kremlinit (edhe kur nuk ishte banor i tij), Vladimir Putini, shpreson të ketë ngritur një Perde të re mes tij dhe botës së lirë. Premieri i Ukrainës, Mykola Asarow, dekretoi ndalimin e nënshkrimit (pritej javën e ardhme në Vilnusin baltik) të Marrëveshjes së asociimit me Bashkimin Evropian. Kievi përplasej moti në vorbën djegëse se ç’anë duhej të zgjidhte: Rusinë apo Perëndimin! Zgjedhja nuk ke e lehtë. Dhe as vetëm politike. Ndarja përgjatë lumit Dnjepër i jepte asaj përmasën e vështirë identitare. Çorientimi etnik i gjysmës popullore dhe shantazhi ekonomik rus, do të vulosnin vendimmarrjen e gjunjëzuar për aderim në Unionin doganor me fuqimadhin e vogël fqinjësor.

Evropa do të indinjohej keq, kurse Putini (që thuajse ishte kthyer prapa në vitin 1939 të Hitlerit a Stalinit të tij, si e përshkruan SZ e Munihut) ekzaltohej nga fitorja e ligë: arriti të mblidhte mbetje të pluhnosura nga rudimenti i Murit të rrëzuar. Ukraina, së paku ajo, duhet të kompensonte atë. Të ishte tamponi mbrojtës përreth rrezatimit të vlerave të qytetnisë evropiane. Ai i trembet, si mortit, afrisë së tyre. Fine e, njëkohësisht, përflakëse, ato tundin themelet e despotisë së tij: si frymë dhe praktikë e vjetër lindore.

Po a s’është ky një moment reflektimi dhe për Evropën vetë?

E para, meqë duket pakëz e rënduar për integrimin flatrues të Rumanisë e Bullgarisë, të parritura ende për vrujimet e saj, a duhej të ngarendte sërish drejt dështakut të radhës: pa një profil unik kulturor, pa caksynim të definuar strategjik dhe pa demokraci të absolvuar parlamentare?!
Pastaj, e dyta, deri ku venë kufijtë e saj? Deri aty ku mësojnë lekturat shkollore apo deri aty ku ajo refuzohet si hemisferë e huaj?

Ndaj, është rezoni i gjeopolitikës që mbipeshon kulturën e demokracisë – apo kjo e fundmja është ai shpirti mijëvjeçar që gjakon të zbardhë hapësirat e errëta? Mbase janë të dyja bashkë. Ajo, si përherë, ka mision planetar, ndërkohë që, në anën tjetër, vajtja andej ngjan të jetë krejt e natyrshme. Fundja, pishtarin e saj përndritës e mban dhe Lindja e vjetër. “Konfederata ose Paqja e Varshavës” e vitit 1573 (Pax dissidentium) që fabrikoi termin nismor të disidencës (atëherë kishtare) bënte një gur të fortë në ngrehën e historisë dhe kulturës së mendimit të lirë (Freidenkerei) në Evropë.

E prandaj, përulja ukrainase ndanë Moskës që i thërret lojës së moçme të konfrontimit, ndoshta nuk është veçse një ndërmjetëz e brishtë në midisaktin e dramës. Shfaqja nuk ka mbaruar ende dhe gjithçka do rizhvillohet mbi ligjërinë e historisë. Flamuri i triumfit në Kremlin valëvitet dridhshëm nga era e së Drejtës dhe Lirisë që fryn nga Evropa dhe Perëndimi i rinosjes së paprerë. Edhe “vëllazëria myslimane” vodhi tinëzisht e mashtrueshëm (J.Kerry) produktin e përgjakur të revolucioneve pranverore arabike, por jo jetëgjatësisht. Gjaku nuk shkon dëm kurrë dhe tiranët e çdo fytyre s’ndjehen të sigurt askund.

As Putini me “Perden” e re po ashtu. Humbja tashmë i ka lënë takim në një kohë të dytë.