Pse “Amerika e para” nënkupton “Evropa e bashkuar”

Një nga argumentet kryesore të bëra në mbështetje të tërheqjes së Mbretërisë së Bashkuar nga Bashkimi Evropian është se Britania e Madhe do të jetë në gjendje të negociojë marrëveshje më të mira tregtare me vendet e tjera – madje edhe me Evropën – nëse është e vetme. Sipas mbështetësve të Brexit si Sekretari i Jashtëm britanik Boris Johnson, për shkak se shtetet anëtare të BE-së janë shumë të ndara dhe të konsumuara nga kriza e tyre për të mbrojtur integritetin e projektit evropian, “Ka vetëm një mënyrë për të përfituar ndryshimin që dëshirojmë – të votojmë për të dalë nga BE-ja.”

Por me më pak se një vit kohë të mbetur deri në “ditën e Brexit” – kur përfundon zyrtarisht anëtarësimi i Mbretërisë së Bashkuar në BE – është e qartë se shpresat e qeverisë britanike për të ndarë dhe pushtuar ekonominë e BE-së janë shtypur. Shtetet anëtare të BE-së kanë mbetur çuditërisht të bashkuara gjatë gjithë negociatave të Brexit. Dhe ndërsa vetë Brexit nuk është asgjë për t’u festuar, procesi të paktën ka treguar se Evropa është më e fuqishme kur sfidohet.

Në fakt, për shumë evropianë, BE-ja duket se është rikthyer nga vdekja. Ngadalë, por me siguri, presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelarja gjermane Angela Merkel – dy udhëheqësit më të fuqishëm të bllokut – kanë treguar shenja bashkimi për të ndjekur reformat shumë të vonuara në nive Bashkimi Evropian.

Për më tepër, pavarësisht nga formimi i një qeverie koalicioni anti-eshtablishment në Itali dhe lindjes së partive populiste anembanë Evropës, sondazhet e opinionit tregojnë se mbështetja për BE-në tani është akoma më e lartë se ka qenë në dekada. Sipas një sondazhi të fundit të Eurobarometrit, nëse dot do të mbahej një referendum mbi anëtarësimin në BE, 83% e evropianëve do të votonin për të qëndruar në bllok dhe një rekord i lartë prej 60% e konsiderojnë anëtarësimin në BE si një “gjë të mirë” për vendin e tyre.

Me fjalë të tjera, ndërsa populizmi mund të mbjellë ndarje politike brenda BE-së, ka pak prova se vetë Brexit ka shkaktuar një efekt domino. Kryetari i Brexit Nigel Farage mund të dëshirojë të mendojë se qeveria e re populiste e Italisë përfaqëson një sukses për markën e tij të nacionalizmit të vetëm, por rezulton se populistët e Evropës janë të një race të ndryshme nga ata të Mbretërisë së Bashkuar. Edhe pse tregjet financiare janë gjallëruar në perspektivën se liderët e rinj të Italisë mund ta nxirrnin vendin e tyre nga eurozona, sondazhi i kryer pas zgjedhjeve në mars tregoi se 60-72% e italianëve nuk do ta mbështesnin një lëvizje të tillë.

Megjithatë, sondazhi i fundit tregon më shumë ambivalencë rreth trajektores aktuale të BE-së. Vetëm 32% e qytetarëve besojnë se “gjërat po shkojnë në drejtimin e duhur” për BE-në, ndërsa 42% mendojnë se blloku është në rrugë të gabuar. Çështja për shumicën e evropianëve, atëherë, nuk është nëse ta shkatërrojnë BE-në, por si ta përmirësojnë atë.

Për shkak të efekteve të vazhdueshme të krizës financiare të vitit 2008 dhe krizës së mëvonshme të eurozonës, BE ka dështuar në zbatimin e reformave të nevojshme. Por tani ajo ka një dritare mundësie për të vepruar, sepse të vërtetat rreth realitetit të ri të rrezikshëm gjeopolitik të Evropës më në fund po e kuptojnë shumë vetë në BE.

Në fund të fundit, sfida unifikuese që Brexit i ka paraqitur bllokut është e zbehtë në krahasim me atë të paraqitur nga Donald Trump. Mosbesimi i presidentit amerikan për NATO-n dhe të dhënat për kontaktet me rusët e Kremlinit përpara zgjedhjeve të vitit 2016, e kanë bërë të qartë se evropianët nuk mund të mbështeten më vetëm te Shtetet e Bashkuara për sigurinë e tyre.

Për më tepër, vendimi i Trump për të nënshtruar BE-në (si dhe aleatët e tjerë të SHBA-së, si Kanadaja dhe Meksika) për të importuar tarifa për çelikun dhe aluminin, ka unifikuar liderët evropianë në zemërim dhe neveri. Dhe sugjerimi i tij se makinat gjermane duhet të spastrohen nga rrugët e SHBA-së – pavarësisht faktit se shumë makina “gjermane” janë ndërtuar në të vërtetë në Shtetet e Bashkuara nga të cilat ai merr mbështetjen e tij – mund t’i ndihmojë gjermanët të kuptojnë se ata kanë nevojë për ndihmën e evropianëve të tjerë për të mbrojtur industrinë e tyre automobilistike.

Tarifat e Trump i kanë dhënë kështu një mundësi të përkryer qeverisë gjermane të koalicionit që të takojë Macronin në gjysmë të rrugës në propozimet e tij ambicioze për të reformuar BE-në dhe eurozonën. Është koha që Gjermania të jetë më mendjehapur për nevojat e vendeve të Evropës Jugore.

Politikat “Amerika e Para” e Trumpit përfaqësojnë një rikthim të gabuar në nacionalizmin dhe proteksionizmin e zhveshur të një epoke të kaluar. Ato përbëjnë një kërcënim të drejtpërdrejtë ndaj rendit ndërkombëtar të pasluftës që ka mbështetur begatinë dhe stabilitetin për 73 vjet. E megjithatë, ato mund të jenë pikërisht ato që i nevojiten procesit të gjatë evropian të integrimit.

Trump argëtohet në kaosin që ai shkakton. Ai i konsideron marrëdhëniet ndërkombëtare si një lojë me shuma zero të fituesve dhe humbësve, dhe, deri në masën që politikat e tij të jashtme dhe tregtare kanë një farë kuptimi, ato janë transaksionale. Ndryshe nga kjo, modus operandi i BE-së është një bashkëpunimi dhe kompromisi. Dhe tani që këto dy botëkuptime po përplasen me njëra-tjetrën, secili ka gjasa të guxojë.

Përveç Brexit dhe Trumpit, revanshizmi i presidentit rus Vladimir Putin dhe rritja e fortë e Kinës po lënë pezull rendin global. Por, siç e dimë mirë ne evropianët, nuk ka si një krizë për t’i bërë gjërat të lëvizin përsëri. Ne kemi shmangur vendime të vështira për dekada të tëra. Tani duhet të vendosim se si dëshirojmë të jetë Evropa në vitiin 2050 dhe më tej. /Project Syndicate/reporter.al/